Nadużywanie alkoholu

Jak działa alkohol? Jakie są skutki picia alkoholu?

Alkohol etylowy (etanol) to związek chemiczny, który klasyfikowany jest jako środek odurzający o działaniu narkotycznym. Zaliczany jest do grupy depresantów. Jego bezpośredni wpływ na organizm wyraźnie związany jest z dawką spożytego alkoholu. Regularne spożywanie alkoholu, nawet w niewielkich ilościach, prowadzi do rozwoju uzależnienia – alkoholizmu. Warto zatem kontrolować ilości przyjmowanego etanolu. Jakie są skutki nadużywania alkoholu?

Alkohol etylowy to organiczny związek chemiczny, który bardzo szybko ulega wchłonięciu w organizmie. Już niemal po upływie 5–10 minut od chwili spożycia, jest wykrywalny we krwi. Po kwadransie niemal połowa przyjętej dawki ulega wchłonięciu. Po etapie stabilizacji stężenia alkoholu w tkankach, organizm powoli rozpoczyna jego eliminację. Głównie odbywa się to w komórkach wątroby (hapatocytach) przy udziale enzymów, niewielka część alkoholu wydalana jest w wydychanym powietrzu i z moczem.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Zależnie do ilości, alkohol etylowy różnie oddziałuje na organizm. W małych dawkach działa pobudzająco, powodując ogólną poprawę nastroju. Rozszerza źrenice oraz naczynia krwionośne, przyśpiesza akcję serca. W miarę zwiększania przyjmowanej dawki alkoholu, stopniowo dochodzi do upośledzenia aktywności ośrodkowego układu nerwowego – zaburzeniu ulega zdolność percepcji, logicznego myślenia, płynnej mowy, prawidłowego widzenia, wydłuża się czas reakcji i zdolność do zachowania równowagi. Nadużywanie alkoholu wywołuje także zmiany nastroju powodując niekiedy ataki złości i agresji. Przy dalszej konsumpcji może dojść do stanu całkowitego zamroczenia wraz z zanikami pamięci i utratą przytomności, co może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.

Sprawdź również: Polineuropatia alkoholowa – czym jest i jak się ją leczy?

Krótkoterminowe skutki nadużywania alkoholu

Ze względu na silny wpływ alkoholu na niemal wszystkie komórki organizmu, skutki picia alkoholu są dość rozległe. Przede wszystkim wyróżnia się efekty krótkotrwałe (obecne w krótkim czasie w trakcie i bezpośrednio po jego spożyciu) oraz skutki długoterminowe.

Zależnie od przyjętej dawki alkoholu oraz stanu ogólnego osoby pijącej, alkohol powoduje początkowo poprawę nastroju, euforię oraz zmniejszenie odczuwanego stresu i zmęczenia. Jednak wraz ze wzrostem spożywanego alkoholu mogą wystąpić:

• zaburzenia mowy,
• zaburzenia koncentracji oraz zdolności logicznego myślenia i oceny sytuacji,
• zaburzenia równowagi,
• zmniejszenie odczuwania bólu (co może sprzyjać powstawaniu urazów),
• zachowania agresywne,
• senność,
• nudności i wymioty,
• bóle głowy,
• biegunka,
• zaniki pamięci,
• problemy z oddychaniem (spłycenie oddechu),
• utrata przytomności.

Alkohol a układ krążenia

Nadużywanie alkoholu (w tym częste picie alkoholu lub spożycie dużych dawek) wiąże się z wystąpieniem wielu problemów zdrowotnych, gdyż wywołuje zaburzenia w funkcjonowaniu wielu narządów i układów.

Nadmierne picie alkoholu wpływa także na serce i układ krążenia w skutek m.in. podniesienia ciśnienia krwi, co długofalowo może skutkować rozwojem nadciśnienia tętniczego. Z uwagi na fakt, iż alkohol sprzyja agregacji płytek krwi i tym samym powstawaniu skrzepów wzrasta ryzyko zawału serca czy udaru mózgu.

Nadużywanie alkoholu odpowiada także za rozwój kardiomiopatii (w skutek osłabienia kurczliwości mięśnia serca). Zatem na skutek nadużywania alkoholu mogą pojawić się: krótszy i spłycony oddech, uczucie zmęczenia, opuchlizna nóg i stóp, niemiarowa akcja serca. Zwiększa także ryzyko wystąpienia groźnych dla życia zaburzeń rytmu serca – migotania przedsionków oraz migotania komór.

Wpływ alkoholu na układ nerwowy

Nadużywanie alkoholu może zatem wpływać m.in. na mózg powodując uszkodzenie komórek, skutkujące przyśpieszeniem procesu demencji. Stopniowo, w sposób niezauważalny zaburzeniu ulega zdolność do koncentracji, planowania, rozwiązywania problemów. Pojawiają się także zaniki pamięci. Alkohol oddziaływując na mózg wywołuje także objawy zespołu abstynencji. Ponadto alkohol spożywany w dużych ilościach powoduje uszkodzenie obwodowego układu nerwowego pod postacią polineuropatii alkoholowej.

Początkowo pojawia się wówczas odczucie pieczenia, kłucia w obwodowych częściach kończyn, ale na skutek niedoborów witamin w trakcie nadużywania alkoholu stan się pogłębia. Stopniowo zatem do zaburzeń czucia dołączają bolesne parestezje, osłabieniu ulegają odruchy głębokie oraz siła mięśniowa, tworzą się owrzodzenia na dystalnych częściach kończyn. Może również nastąpić zanik mięśni.

Nadużywania alkoholu a układ pokarmowy

Częste picie alkoholu oddziałuje także negatywnie na funkcjonowania układu pokarmowego, głównie wpływając na:

• wątrobę powodując jej stłuszczenie, poalkoholowe zapalenie wątroby ze zmianami martwiczo-zapalnymi i marskość wątroby. Komórki wątroby (hepatocyty) dość łatwo ulegają bowiem uszkodzeniu pod wpływem alkoholu.
• trzustkę wywołując zapalenie i obrzęk w obrębie naczyń krwionośnych ją odżywiających – prowadzi to w efekcie do rozwoju zapalenia trzustki, co w znaczny stopniu uniemożliwia prawidłowe trawienia, wywołuje silny ból brzucha oraz uporczywą biegunkę.
• przełyk z uwagi na silne działanie drażniące alkoholu na jego śluzówkę, dodatkowo, często pojawiające się wymioty po nadmiernym spożyciu alkoholu powodują mechaniczne podrażnienie przełyku, co sprzyja występowaniu pieczenia przełyku (tzw. zgagi) czy krwawień przełyku.
• żołądek powodując podrażnienie błony śluzowej żołądka. Alkohol silnie pobudza wydzielanie soku żołądkowego, co w połączeniu z ogólnym stanem niedożywienia organizmu osoby nadużywającej alkohol często skutkuje rozwojem nadżerek i nieżytu żołądka – pojawiają się wówczas bóle w nadbrzuszu, uczucie pieczenia w przełyku (tzw. zgaga), wzdęcia, nudności i wymioty (niekiedy krwawe). Sprzyja to także powstaniu choroby wrzodowej żołądka. Na podłożu przewlekłych zmian w żołądku dochodzi do wzrostu ryzyka raka żołądka.

Nadmiar alkoholu a rozwój innych zaburzeń

Spożywanie nadmiernych dawek alkoholu wpływa na niemal każdą komórkę organizmu.

• Nadmierne spożycie alkoholu wpływa na układ odporności poprzez osłabienie pełnionej przez niego funkcji obronnej organizmu. Zwiększa to podatność osób przewlekle nadużywających alkoholu na rozwój infekcji bakteryjnych i wirusowych (np. zapalenia płuc, gruźlicy). Nadużywanie alkoholu często wiąże się z podejmowaniem zachowań seksualnych o podwyższonym ryzyku zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową (co znacznie zwiększa ryzyko zarażenia np. wirusem HIV na skutek odbycia stosunku płciowego z przygodnie poznanym partnerem).
• Wzrasta ryzyko rozwoju raka. Rozwój chorób nowotworowych następuje na skutek przekształcania alkoholu spożywanego w dużych ilościach w aldehyd octowy, który jest rakotwórczy. Spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach lub regularne picie alkoholu odpowiada za zwiększenie ryzyka powstania zmian nowotworowych ust, gardła, krtani, przełyku, piersi, wątroby, żołądka, jelita grubego i odbytu. Zagrożenie wystąpieniem raka na skutek nadużywania alkoholu jest większe, gdy dodatkowo dołącza się negatywny wpływ palenia papierosów.
• Częste picie alkoholu destrukcyjnie wpływa na układ ruchu, nasila objawy osteoporozy. Niektóre postaci zapalenia stawów mogą także rozwijać się na skutek nadużywania alkoholu.
• Nadmiar alkoholu wpływa negatywnie na płodność jako efekt zmian gospodarki hormonalnej organizmu. W skutek nadużywania alkoholu u mężczyzn mogą pojawić się zaburzenia wydzielania testosteronu oraz produkcji nasienia, co prowadzi do impotencji i/lub niepłodności. Alkohol u kobiet długofalowo skutkuje zmniejszeniem metabolizmu estrogenów, co może wpływać na zaburzenia miesiączkowania. Oczywistym jest także negatywny wpływ alkoholu na rozwijający się płód, zatem zdecydowanie odradza się spożywania napojów alkoholowych kobietom w ciąży.