Dlaczego puchną nogi – puchnięcie nóg – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny puchnięcia nóg

Istnieje wiele czynników, które mogą powodować obrzęki i puchnięcie nóg. W przypadku, gdy dochodzi do zatrzymania płynu w tkankach, mówimy o obrzęku obwodowym. Może być on spowodowany dolegliwościami ze strony układu krążenia, układu limfatycznego lub nerek. Obrzęki na nogach występują również podczas długotrwałego stania lub siedzenia. Do najczęstszych przyczyn obrzęku obwodowego zalicza się:

• przewlekłą niewydolność żylną,
• zakrzepicę żył głębokich,
• niewydolność serca,
• obrzęk limfatyczny,
• marskość wątroby,
• choroby nerek,
• ciążę,
• choroby serca – kardiomiopatię, zapalenie osierdzia,
• przyjmowanie przez długi czas pozycji siedzącej lub stojącej.

Żylaki nóg – najczęstsza przyczyna puchnięcia nóg

Przewlekła niewydolność żylna, nazywana przez pacjentów potocznie żylakami to występowanie objawów zastoju żylnego wskutek wstecznego przepływu krwi w żyłach lub ich zwężenia bądź niedrożności.

Zalegająca krew jest przyczyną puchnięcia nóg i kostek. Choroba może występować pod postacią żylaków nóg, zespołu pozakrzepowego, pierwotnej niewydolności zastawek żylnych, jak również zespołów uciskowych.

Szacunkowo, puchnięcie nóg w przebiegu przewlekłej niewydolności żylnej występuje u blisko 50% kobiet i 40% mężczyzn zgłaszających się do lekarzy.

Do czynników ryzyka niewydolności żylnej należą:

• wiek i płeć (kobiety chorują częściej);
• czynniki dziedziczne – bierze się pod uwagę istnienie genetycznie uwarunkowanego osłabienia ścian żył i struktury zastawek, którego przyczyna jest jeszcze nieznana, prowadzącego do tzw. żylaków pierwotnych; gdy oboje rodzice mieli żylaki nóg, ryzyko ich rozwoju wynosi 80%, gdy tylko jeden rodzic – 42%;
• ciąża – w każdej następnej ciąży ryzyko rozwoju żylaków jest coraz większe;
• otyłość;
• praca w pozycji stojącej lub siedzącej;
• doustne środki antykoncepcyjne;
• wysoki wzrost.

Bez względu na przyczynę, podstawowym czynnikiem prowadzącym do rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej i puchnięcia nóg jest nadciśnienie żylne. Powstaje ono na skutek: niewydolności lub zniszczenia zastawek żylnych, niedrożności lub zwężenia żył w wyniku zakrzepicy, ucisku na żyły.

Nadciśnienie żylne prowadzi do zastoju krwi żylnej, nadmiernego wypełnienia żył pod ciśnieniem, co jest przyczyną obrzęku nóg.

Objawy puchnięcia nóg

Objawy opuchniętych nóg zależą od stopnia zaawansowania niewydolności żylnej. Najczęściej oprócz opuchlizny nóg pojawia się:

• obrzęk nóg, uczucie ciężkich nóg, które zmniejsza się po odpoczynku z uniesionymi kończynami;
• pajączki na nogach – widoczne niebiesko zabarwione, poszerzone drobne żyły powierzchowne to teleangiektazje;
• bolesne kurcze mięśni łydek (zwłaszcza nocą) oraz zespół niespokojnych nóg;
• tępy ból nóg i łydek, nasilający się w ciągu dnia oraz tzw. chromanie żylne (ból pojawiający się podczas chodzenia) – świadczą o niedrożności żył głębokich goleni;
• owrzodzenie żylne – przy bardzo zaawansowanych zmianach żylakowych.

Leczenie opuchniętych nóg, które są objawem przewlekłej niewydolności żylnej należy rozpocząć od zmiany stylu życia. Aby zapobiec powstawaniu żylaków, należy unikać długotrwałego stania i siedzenia z nogami zgiętymi pod kątem prostym, a także zwiększyć aktywność fizyczną.

Jedyną metodą mogącą skutecznie spowolnić rozwój żylaków jest kompresoterapia. Leczenie uciskowe stosuje się na każdym etapie rozwoju choroby, w tym w profilaktyce i obejmuje ono: opaski uciskowe, pończochy uciskowe, a także masaż pneumatyczny przerywany i sekwencyjny.

Inne przyczyny opuchniętych nóg

• Bardzo niebezpieczną przyczyną puchnięcia nóg jest zakrzepica żył głębokich. Istotą choroby jest powstanie zakrzepu pod powięzią głęboką kończyny dolnej – w układzie żył głębokich. Najczęściej dotyczy ona żył piszczelowych oraz strzałkowych i zwykle przebiega bezobjawowo i ustępuje samoistnie. Gdy zakrzepy lokalizują się w żyle podkolanowej, udowej, biodrowej czy głównej dolnej, zwiększone jest ryzyko rozwoju zatorowości płucnej.
• Niewydolność krążenia jest jedną z częstszych przyczyn obrzęku nóg. W przypadku niewydolności prawokomorowej serca dochodzi do zastoju krwi w krążeniu dużym i powstają obrzęki zlokalizowane w najniżej położonych częściach ciała. Opuchnięte kostki i stopy są typowym objawem u chorych z niewydolnością krążenia.
• Zaawansowana marskość wątroby cechuje się m.in. obrzękami kończyn dolnych. Rozwijają się one w wyniku upośledzonej syntezy przez wątrobę białek, a zwłaszcza albumin, które odpowiedzialne są za utrzymanie prawidłowego ciśnienia onkotycznego krwi.
• Obrzęki nóg w chorobach nerek występują gdy na skutek ciężkiego uszkodzenia nerek dochodzi do retencji wody oraz u osób z zespołem nerczycowym. Osoby z ciężkim uszkodzeniem nerek mają małą diurezę, co prowadzi do gromadzenia wody w organizmie. Są to obrzęki hydrostatyczne, tzn. woda magazynowana jest w najniżej położonych częściach ciała, więc u osób chodzących i siedzących są to zwykle kostki i podudzia. W zespole nerczycowym dochodzi do nadmiernej utraty białka z moczem, a to powoduje, że ciśnienie onkotyczne osocza ulega zmniejszeniu i powstają obrzęki.