Obrzęki nóg – przyczyny, objawy i leczenie obrzękniętych nóg

Żylaki kończyn dolnych – przyczyna spuchniętych i obrzękniętych nóg

Powiększenie obwodu kończyn dolnych, czyli spuchnięcie nóg, często kojarzy się z zaburzeniami krążenia. To efekt przesiąkania wody z krwi do tkanek przez ścianę naczyniową. Spuchnięcie kończyn może być ledwo zauważalne i objawiać się jedynie uczuciem za ciasnego obuwia. Innym razem widać je gołym okiem w postaci masywnych obrzęków nóg.

Bardzo ważne jest określenie czy obrzęki są symetryczne, kiedy się pojawiają bądź nasilają, czy towarzyszą im inne objawy, np. zwiększone ucieplenie, zaczerwienienie, podwyższona temperatura ciała, bolesność. Opuchnięcie nóg to objaw, który ma wiele różnych przyczyn – od zaburzeń hormonalnych po zaburzenia układu krążenia.

Przewlekła niewydolność żylna jest najczęstszą przyczyną obrzęków nóg. Dotyczy ona około 40 proc. kobiet i 15 proc. mężczyzn. Opuchlizna nóg w przewlekłej niewydolności naczyń żylnych wynika z długotrwałego ich poszerzenia, zalegania krwi i wynikającego z niego wzrostu ciśnienia hydrostatycznego. Do niewydolności żylnej dochodzi w wyniku: cofania się krwi w żyłach głębokich po przebytej zakrzepicy (zespół pozakrzepowy), żylaków, niedrożności żył głębokich, ucisku na żyły biodrowe.

Charakterystyczne jest nasilanie się obrzęków w godzinach wieczornych, po długotrwałym staniu lub chodzeniu. Dodatkowo towarzyszy im uczucie ciężkości nóg, mrowienie, drętwienie, które mija po przyjęciu pozycji leżącej z lekko uniesionymi nogami. Przewlekły przebieg choroby może doprowadzić do rozwoju przebarwień skórnych, stanów zapalnych i trudno gojących się owrzodzeń.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Inne przyczyny obrzęku nóg

Wśród innych przyczyn pojawiania się obrzęków na kostkach i łydkach należy wymienić: choroby układu sercowo-naczyniowego, nadmiar wody w organizmie i zatrzymanie sodu. Te ostatnie powodują wzrost ciśnienia hydrostatycznego w układzie żylnym, w związku z czym woda przenika do tkanek. Obrzęki na nogach są symetryczne, ciastowate, nasilają się na wieczór lub po dłuższym chodzeniu czy przyjmowaniu pozycji stojącej.

Przyczynę obrzęków na nogach stanowi bardzo często zakrzepica żylna. W tym przypadku z reguły opuchlizna nóg jest jednostronna. Towarzyszy jej ból, zasinienie, nadmierne ocieplenie zajętej kończyny, tkliwość wzdłuż przebiegu objętych chorobą naczyń żylnych. To bardzo niebezpieczna jednostka chorobowa, gdyż nieleczona może doprowadzić do zatorowości płucnej, która jest stanem zagrożenia życia. Inne przyczyny obrzęku nóg opisano poniżej.

• Miesiączka – duża ilość estrogenów powoduje zatrzymywanie wody w organizmie, a co za tym idzie – obrzęki nie tylko nóg, ale też całego ciała. Ten sam efekt powoduje zażywane pigułek antykoncepcyjnych, hormonów, niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
• Choroby tarczycy – zarówno niedoczynność, jak i nadczynność może powodować puchnięcie nóg, zwłaszcza w okolicy łydek.
• Choroby nerek – na skutek niewydolności nerek dochodzi do zatrzymywania nadmiaru sodu i wody; na nogach oraz na twarzy pojawiają się rozlane, ciastowate obrzęki.
• Nieodpowiednia dieta – dieta uboga w białka (wiążące wodę) oraz potas, a bogata w sód, zawarty między innymi w soli kuchennej, a także w wysoko przetworzoną żywność sprzyja obrzękom.

Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie

Puchnięcie nóg – jak sobie z nim radzić?

Aby zapobiec puchnięciu nóg, związanemu bardzo często z przewlekłą niewydolnością żylną, bardzo ważne staje się dbanie o zachowanie odpowiedniego funkcjonowania zastawek żylnych.

• W przypadku wykonywania pracy stojącej należy przenosić ciężar ciała z jednej nogi na drugą, uginać kolana, w miarę możliwości robić przerwy.
• Bardzo ważne jest noszenie odpowiednio wyprofilowanego obuwia, unikanie butów na obcasie, ciasnych skarpetek, pończoch czy spodni.
• W przypadku pracy siedzącej istotne jest wykonywanie, w miarę możliwości, ćwiczeń – zmienianie położenia nóg, unoszenie stóp, napinanie mięśni łydek. Uruchamianie tzw. pompy mięśniowej powoduje lepszy odpływ krwi zalegającej w naczyniach do serca.
• Należy unikać odwodnienia. Zwłaszcza latem trzeba pić dużo wody, najlepiej mineralnej (odwodnienie sprzyja gromadzeniu się wody w tkankach „na zapas”, a wysoka temperatura powoduje rozszerzenie naczyń żylnych i zaleganie w nich krwi, dlatego opuchlizna nóg jest uporczywym problemem w sezonie letnim). Powinno się wypijać około 2 litry wody dziennie.
• Warto dbać o ruch na świeżym powietrzu, gimnastykę całego ciała – spacery, jazda na rowerze, taniec, pływanie – sprzyja to lepszemu krążeniu krwi i limfy.

Czytaj również: Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Obrzęki na nogach – jaka dieta i jakie leki?

• Ważne miejsce w leczeniu obrzęków na nogach ma odpowiednia dieta. Powinna zawierać małe ilości soli, która to zatrzymuje wodę w organizmie. Należy zatem unikać nadmiaru sodu, przypraw, potraw wysokoprzetworzonych, niedoboru potasu. Sód znajduje się w gotowych produktach (np. konserwach) oraz soli kuchennej. Bogate w potas są natomiast: pomidory, banany, morele.
• Na obrzęknięte nogi można stosować maści lub żele np.: z diosminą, wyciągiem z kasztanowca, heparyną. Są one z reguły dostępne bez recepty, a zawarte w nich naturalne preparaty powodują uszczelnienie naczyń, zwiększenie ich elastyczności, a także usprawniają krążenie krwi.
• Ważne jest, by unikać palenia tytoniu – zawarte w nim substancje powodują powstawanie zastojów żylnych.
• Na opuchnięte nogi sprawdzą się kąpiele stóp z dodatkiem naparu z ziół (mięty, igieł sosnowych).
• W przewlekłej niewydolności żylnej odpowiedzialnej za opuchnięte nogi należy stosować terapię uciskową (kompresoterapię) – ucisk wywierany na kończyny przez odpowiednio dobrane pończochy czy podkolanówki pobudza pompę mięśniową do działania i pomaga tym samym w odprowadzaniu krwi i limfy z naczyń żylnych oraz limfatycznych, dzięki czemu nie zalegają one w kończynach.