Opuchnięte kostki – co jest przyczyną puchnięcia kostek u nóg?

Czym jest obrzęk i jak powstaje?

Obrzęk jest to płyn zgromadzony w przestrzeni pozakomórkowej i pozanaczyniowej tkanek i narządów. Fizjologicznie płyn utrzymywany jest w łożysku naczyniowym wskutek zrównoważonego działania dwóch rodzajów ciśnień: hydrostatycznego (wody, płynów wewnątrzustrojowych) onkotycznego (zależy od ciśnienia białek w osoczu).

W stanach patologii dochodzi do wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w kapilarach, czyli małych naczyniach, które oplatają tkanki. Prowadzi to do wzrostu przepuszczalności kapilar i gromadzenia się nadmiaru płynu w przestrzeni pozanaczyniowej, czyli powstawania obrzęku. Drugim mechanizmem tworzenia się obrzęków, także na kostkach jest spadek ciśnienia onkotycznego, którego rolą z kolei jest zatrzymywanie wody w świetle naczyń. Ciśnienie onkotyczne utrzymywane jest dzięki prawidłowemu stężenia białka we krwi.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Opuchnięte kostki – jakie są przyczyny?

Zwykle opuchnięte kostki nóg to przejściowy problem. Pojawiają się po długotrwałym pozostawaniu w jednej pozycji, np. stanie w pracy, siedzenie przy komputerze czy długa podróż samolotem lub innym środkiem transportu. W trakcie tych czynności mięśnie łydek, które wchodzą skład pompy naczyniowo- mięśniowej, nie są używane.

Opisywana pompa mięśniowa umożliwia powrót krwi z żył kończyn dolnych do serca. Jej upośledzenie powoduje zastój krwi i wzrost ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach. Podobny problem występuje u starszych ludzi, którzy spędzają dużo czasu w pozycji siedzącej. Obrzęki kostek pojawiają się również u ludzi otyłych, nie uprawiających sportu, spożywających dużo soli. Opuchlizna wokół kostek może wystąpić po spożyciu alkoholu, a także, paradoksalnie, odwodnieniu.

Choroby serca to częsta przyczyna obrzęku kostek

Bardzo często opuchlizna kostek to objaw powszechnie występujących chorób układu sercowo- naczyniowego:

• niewydolności serca,
• niewydolności żylnej,
• choroby zakrzepowo-zatorowej.

Serce to pompa, która dostarcza krew tętniczą do narządów, ale odbiera także krew żylną, która powraca z całego organizmu. W konsekwencji niewydolności serca dochodzi do zalegania nadmiaru krwi w żyłach kończyn dolnych, przez co wzrasta w nich ciśnienie hydrostatyczne i pojawiają się obrzęki. Podobna sytuacja ma miejsce w niewydolności żylnej,czyli tzw. żylakach. Odpływ krwi z żył kończyn dolnych odbywa się dzięki funkcji zastawek żylnych - tworów, które przepuszczają krew w kierunku serca. Obecność żylaków, czyli rozszerzonych naczyń, przyczynia się do niewydolności zastawek żylnych i zalegania krwi. Obrzęki to także symptom choroby zakrzepowo-zatorowej, w której dochodzi do formowania się materiału zatorowego w naczyniach, co skutkuje zastojem żylnym.

Niewydolność nerek – przyczyna opuchlizny kostek

Puchnięcie kostek często towarzyszy przewlekłej niewydolności nerek. Wskutek choroby dochodzi do zmniejszonego przepływu krwi przez nerki, co wiąże się z niskim przesączaniem kłębkowym sodu. Wysokie stężenie sodu powoduje wzrost ciśnienia hydrostatycznego w kapilarach. Co więcej w niewydolności nerek spada stężenie białka we krwi, przez to ciśnienie onkotyczne jest niskie i woda przedostaje się ze światła naczyń do przestrzeni pozanaczyniowej. W tym przypadku obrzęki mogą występować także w innych okolicach.

Niewydolność nerek powoduje niemożność oddawania dostatecznej ilości moczu, przez co dochodzi do gromadzenia się nadmiaru wody w organizmie, a to także predysponuje do tworzenia się obrzęków w okolicy nóg i kostek.

Inne przyczyny opuchniętych kostek u nóg

Obrzęk nóg powstaje również w zmianach hormonalnych: głównie niedoczynności tarczycy oraz w ciąży. Obrzęki kostek u kobiet są jednym z objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Należy również zwrócić uwagę na przyjmowane leki, ponieważ niektóre z nich także przyczyniają się do występowania opuchlizny nóg. Należą do nich środki przeciwdepresyjne (trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne), leki na nadciśnienie (blokery kanału wapniowego), hormonalne oraz sterydowe.

Izolowana opuchlizna kostki najczęściej pojawia się wskutek urazu: złamania kości, zerwania więzadła oraz ciągnięcia mięśni. Czasami opuchnięta kostka jest wynikiem reakcji alergicznej na kosmetyki aplikowane w okolicy stóp lub ukąszenia przez owad.

Czytaj również: Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Sposoby na opuchnięte kostki

Występowanie opuchlizny kostek powinno zawsze zostać zweryfikowane przez lekarza. Po odpowiedniej diagnostyce wprowadza on właściwe leczenie. Istnieje wiele sposobów, które poza fachowym leczeniem pomagają łagodzić opuchliznę kostek. Najłatwiejszym jest podniesienie stóp do góry i umieszczenie ich pod kątem 45 stopni w stosunku do tułowia, co ułatwia powrót krwi żylnej W fachowej terminolo9gii ten prosty zabieg określa się jako elewacja kończyny).

W celu unikania gromadzenia się dodatkowych ilości wody trzeba ograniczyć spożywanie soli kuchennej. Warto także zrezygnować z gorących kąpieli, które rozszerzają naczynia żylne i potęgują zaleganie krwi. Nie zaleca się ubierania obcisłych ubrań, które tylko zwiększają opuchliznę. Puchnięcie kostek można również łagodzić żelami z kasztanowca oraz preparatami z diosminą. Substancje te zmniejszają przepuszczalność naczyń, hamują przedostawanie się krwi do przestrzeni pozanaczyniowej.