Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Jaka jest przyczyna choroby Pompego?

Choroba Pompego należy do dużej grupy genetycznie uwarunkowanych chorób – glikogenoz, których przyczyną jest mutacja prowadząca do zaburzenia spichrzania glikogenu w organizmie. Nazywana jest ona również glikogenozą typu II, chorobą spichrzeniową lizosomu a także metaboliczną chorobą mięśni.

Przyczyną choroby Pompego jest mutacja w genie kodującym enzym α-glukozydazę (GAA), co skutkuje nadmiernym spichrzaniem glikogenu w lizosomach. Lizosom jest organellum komórkowym, w którym zachodzą procesy trawienia składników odżywczych w wyniku rozbijania dużych cząsteczek na mniejsze poprzez działanie odpowiednich enzymów. U zdrowych osób, które mają prawidłowy poziom α-glukozydazy w lizosomach zachodzi proces rozkładu glikogenu na mniejsze cząsteczki. Natomiast w przypadku zaburzenia genetycznego, jakim jest choroba Pompego, mniejsza ilość, nieprawidłowa funkcja lub brak GAA doprowadzają do przeładowania lizosomów glikogenem. Główne objawy choroby dotyczą tkanki mięśniowej, gdyż to właśnie miocyty cechują się bardzo dużą ilością lizosomów.

Jak się dziedziczy chorobę Pompego?

Glikogenoza typu II jest zaburzeniem genetycznym dziedziczonym autosomalnie recesywnie, co oznacza, że objawy u dziecka wystąpią tylko wtedy, kiedy oboje rodzice byli nosicielami mutacji lub sami chorowali. Nosicielem nazywany osobę, która posiada zmutowany gen, natomiast nie występują u niej objawy choroby.

Choroba Pompego to rzadka choroba genetyczna, która występuje u jednej osoby na 40 000, a prawdopodobieństwo pojawienia się tego schorzenia zarówno u kobiet jak i u mężczyzn jest takie samo. GSD II ujawnia się u przedstawicieli wszystkich ras, częściej jednak u Afro-Amerykanów.

Czytaj również: Zespół Pradera-Williego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Objawy choroby Pompego

Pierwsze objawy GSD II mogą ujawnić się u niemowląt, dzieci starszych, jak i w późniejszym wieku. Na początku choroba obejmuje zwykle mięśnie kończyn dolnych i tułowia, dlatego może przypominać dystrofię mięśni. Z czasem zajęte mogą zostać mięśnie oddechowe oraz serce. Szacuje się, że około 1/3 chorych cierpi na wczesną postać choroby, która rozpoczyna się w dzieciństwie.

Najważniejsze objawy choroby Pompego to:

• zmniejszenie napięcia i postępujące osłabienie mięśni tułowia i kończyn;
• osłabienie mięśni oddechowych, które prowadzi do upośledzenia oddychania;
• trudności w karmieniu niemowląt;
• zmęczenie;
• bezdech występujący w nocy;
• zawroty głowy;
• poranne bóle głowy;
• trudności w połykaniu;
• powiększenie wątroby i języka;
• skolioza;
• bóle w odcinku krzyżowym kręgosłupa.

Jakie są typy choroby Pompego?

GSD II nie ma wpływu na poziom inteligencji chorego, a problemy dotyczące serca występują rzadko – głównie w typie niemowlęcym choroby. W zależności od wieku, w którym pojawią się pierwsze objawy choroby Pompego, wyróżniamy trzy typy choroby, które różnią się stopniem nasilenia objawów.

1. Klasyczna postać choroby z początkiem w wieku niemowlęcym charakteryzuje się zmniejszeniem aktywności α-glukozydazy poniżej 1%. Objawy pojawiają się kilka miesięcy po urodzeniu i zalicza się do nich przede wszystkim osłabienie mięśni (miopatię), obniżenie napięcia mięśniowego (hipotonię), a także powiększenie wątroby i wady serca. Niemowlęta zwykle nie osiągają wzrostu i wagi odpowiednich dla swojego wieku i mają problemy z oddychaniem. Jeśli ta forma choroby nie jest leczona, prowadzi do śmierci w pierwszym roku życia z powodu niewydolności serca.

1. Typ choroby z późnym początkiem u niemowląt nazywany jest nieklasycznym i ujawnia się zwykle około 1 roku życia. Charakterystyczne jest opóźnienie zdolności motorycznych (takich jak przewracanie się z boku na bok, siadanie) oraz postępujące osłabienie mięśni. Dzieci cierpiące na ten typ choroby mogą mieć powiększone serce (kardiomegalia), jednak najczęściej nie rozwija się u nich niewydolność serca. Osłabienie mięśni prowadzi do upośledzenia oddychania i w konsekwencji do zgonu we wczesnym dzieciństwie.

1. Postać choroby występująca u dorosłych ujawnia się zwykle w okresie dojrzewania lub później. W tym typie choroby α-glukozydaza wykazuje aktywność poniżej 40%. Choroba jest łagodniejsza w porównaniu do postaci niemowlęcych i bardzo rzadko atakuje serce. Zwykle dochodzi do postępującego osłabienia mięśni, zwłaszcza kończyn dolnych i tułowia oraz mięśni oddechowych. Z czasem problemy z oddychaniem mogą doprowadzić do niewydolności oddechowej.

Czytaj również: Zespół Treachera-Collinsa - przyczyny, objawy, leczenie

Diagnostyka choroby Pompego

Choroba Pompego jest schorzeniem, które może być diagnozowane przez wielu specjalistów, m.in. przez pediatrę, neurologa, kardiologa, genetyka. U niemowląt, u których objawy pojawiają się wcześniej i szybciej postępują, postawienie rozpoznania jest łatwiejsze niż u osób starszych. Choroba u dzieci zwykle rozpoznawana jest przez pediatrów, a u dorosłych przez neurologów. W różnicowaniu bierze się pod uwagę różne typy dystrofii mięśniowej oraz inne choroby spichrzeniowe.

Aby postawić rozpoznanie choroby Pompego należy przeprowadzić kilka badań:

• biopsja skóry lub mięśni – polega na ocenie poziomu aktywności enzymów, a zwłaszcza α-glukozydazy w pobranej próbce;
• określenie poziomu kinazy kreatynowej (CK) we krwi chorego. U zdecydowanej większości chorych poziom tego enzymu jest podwyższony z powodu uszkodzenia mięśni;
• elektromiografia ma na celu sprawdzenie aktywności mięśni;
• RTG klatki piersiowej służy do oceny mięśnia sercowego, a w razie jego powiększenia zalecane jest wykonanie echokardiografii i EKG.

Leczenie choroby Pompego

Leczenie osób cierpiących na glikogenozę typu II powinno przebiegać pod okiem wielu specjalistów i polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów choroby. Podstawą leczenia jest enzymatyczna terapia zastępcza, polegająca na uzupełnianiu niedoboru α-glukozydazy w organizmie chorego. Preparatem stosowanym w GSD II jest Myozyme i podaje się go dożylnie co 2 tygodnie.

Bez enzymatycznej terapii zastępczej u dzieci z wczesnym początkiem choroby dochodzi do powiększenia serca i zgonu często przed 1 rokiem życia z powodu niewydolności krążeniowo-oddechowej. U osób cierpiących na postać o późniejszym początku choroby rokowanie jest zależne od wieku zachorowania – im później pojawią się pierwsze objawy, tym progresja choroby jest wolniejsza.

Czytaj również: Zespół Ehlersa-Danlosa – objawy, leczenie, długość życia