Powiększone serce – co oznacza powiększona sylwetka serca?

Jak rozpoznać powiększenie sylwetki serca?

Na zdjęciu rentgenowskim klatki piersiowej po środku pomiędzy polami płucnymi widoczne jest zacienienie odpowiadające sylwetce serca. Najprostszą metodą służącą do oceny wielkości serca jest obliczenie tzw. wskaźnika sercowo-płucnego. Jest on wynikiem podzielenia największego poprzecznego wymiaru serca przez największy poprzeczny wymiar klatki piersiowej. Jeśli iloraz ten przekracza 0,5 przyjmuje się, iż sylwetka serca jest powiększona.

Innymi słowy wymiar poprzeczny serca osoby dorosłej nie powinien przekraczać połowy wymiaru klatki piersiowej. Na zdjęciu RTG klatki piersiowej można zauważyć także występujące cechy powiększenia jam serca – lewej i prawej komory oraz prawego i lewego przedsionka. Do uwidocznienia tego rodzaju patologii przydatne jest także wykonanie zdjęcia w projekcji bocznej, nie tylko tylno-przedniej.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Jakie mogą być przyczyny powiększenia serca?

Wśród przyczyn powiększenia sylwetki serca wyróżnia się m.in.:

• przerost mięśnia sercowego – najczęściej powiększenie dotyczy w pierwszej kolejności lewej komory serca;
• niewydolność serca;
• płyn w osierdziu – zapalenie osierdzia, tamponada;
• wady serca;
• kardiomiopatie.

W analizie przyczyn powiększenia sylwetki serca należy uwzględnić powiększenia jego poszczególnych jam, których obraz może jednocześnie sugerować przyczynę dolegliwości – dotyczy to przede wszystkim podejrzenia wad zastawek serca i wad przeciekowych.

Czy powiększenie sylwetki serca zawsze oznacza chorobę serca?

Należy pamiętać, że powiększenie sylwetki serca w badaniu radiologicznym nie zawsze jest oznaką patologii. Kształt i objętość serca zależą bowiem od wielu czynników.

Znaczenie mają m.in. typ budowy ciała (serce osoby z otyłością brzuszną jest ustawione bardziej poziomo i sprawia wrażenie powiększonego), a także fazy oddechowej (na zdjęciu wykonanym na wydechu serce ułożone jest także bardziej poprzecznie) oraz wytrenowania (serce sportowców często jest fizjologicznie większe). Na ocenę sylwetki serca rzutować mogą także patologie budowy klatki piersiowej, jak np. lejkowata klatka piersiowa.

Powiększone serce – jakie badania zrobić?

Jak wspomniano powyżej, powiększenie sylwetki serca w obrazie radiologicznym klatki piersiowej nie zawsze budzi niepokój. Istotne jest przede wszystkim skorelowanie tej informacji zarówno z objawami pacjenta, jak i znanymi już chorobami współistniejącymi. Pozwoli to bowiem ukierunkować ewentualną dalszą diagnostykę. W diagnostyce przyczyn powiększenia serca zastosowanie mają opisane poniżej badania.

• Badanie przedmiotowe przeprowadzane w gabinecie lekarskim: niekiedy już na tym etapie udaje się wykryć część patologii, m.in. stwierdzane osłuchiwaniem szmery w sercu mogące być oznaką wad serca.
• Badanie EKG – charakterystyczne zmiany zapisu mogą sugerować przeciążenie i powiększenie poszczególnych jam serca.
• Badanie echo serca (echokardiograficzne) – w większości przypadków ma znaczenie rozstrzygające: pozwala zarówno uwidocznić samo powiększenie jam serca, jak i jego możliwe przyczyny, w tym wady zastawek i płyn w jamie osierdzia.
• Inne metody obrazowania – m.in. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny serca – należą do technik zaawansowanych i nie są rutynowo stosowane w diagnostyce powiększenia sylwetki serca, mają znaczenie przy dużych wątpliwościach diagnostycznych.