Co powoduje silne i ostre bóle nadbrzusza i kłucie w nadbrzuszu?

Ból w nadbrzuszu czy ból brzucha?

Bóle nadbrzusza najczęściej kojarzone są z chorobami układu pokarmowego, co wynika z lokalizacji w tym regionie narządów do niego należących. Wiadomo jednak, że również schorzenia układu sercowo-naczyniowego czy moczowego mogą dawać objawy silnego bólu brzucha nad pępkiem.

Bóle brzucha zawsze wymagają konsultacji z lekarzem. W trakcie wizyty ważne jest określenie cech dolegliwości bólowych: rodzaju, charakteru, czynników modyfikujących i wywołujących oraz natężenia. Istotne jest określenie sytuacji, w których pojawia się ból: po jedzeniu, na czczo, a może pod wpływem stresujących sytuacji.

Zawsze należy zgłosić objawy towarzyszące dolegliwościom bólowym: utratę masy ciała, nudności i wymioty, trudności z połykaniem, zmianę rytmu wypróżnień (zaparcia, biegunki), podwyższoną temperaturę. Ból nadbrzusza w ciąży stanowi wskazanie do wizyty u ginekologa.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Bóle brzucha mogą być ostre, przewlekłe, odniesione (odczuwane w innej lokalizacji niż ta, w której znajduje się uszkodzony narząd), a także somatyczne, trzewne lub mieszane. Rodzaj i charakter dolegliwości zawsze stanowi ważną wskazówkę w procesie diagnostycznym.

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

Co oznacza ostry ból nadbrzusza?

Ostry ból nadbrzusza powstaje w wyniku drażnienia zakończeń bólowych nerwów rdzeniowych unerwiających otrzewną ścienną (błonę surowiczą pokrywającą ściany jamy brzusznej) – jest to zatem ból somatyczny.

Dolegliwości bólowe pojawiają się nagle, są silne i dobrze odgraniczone. Ból nasila się w trakcie ruchu, podczas kaszlu, przy zmianie pozycji ciała czy nawet przy głębokim oddychaniu. Tego typu dolegliwości zazwyczaj są objawem chorób ostrych, bardzo często zagrażających zdrowiu oraz życiu, wymagających pilnej pomocy medycznej.

Należą do nich między innymi:

• perforacja wrzodu żołądka – bardzo silny ból w nadbrzuszu, w okolicy żołądka;
• zapalenie wyrostka robaczkowego – ból z prawej strony brzucha na dole;
• ostre zapalenie żołądka i jelit – tak zwany ból w dołku;
• powiększenie wątroby – ból brzucha wokół pępka i z prawej strony pod żebrami;
• ostre zapalenie trzustki – ból brzucha i ból pleców mający charakter opasujący.

Ból piekący, palący często występuje w przypadku stanu zapalnego błony śluzowej żołądka. W przypadku perforacji wrzodu dolegliwości bólowe porównywane są wręcz do uderzenia nożem, ból może także pojawić się okolicy klatki piersiowej.

Ból szybko narastający, promieniujący zarówno w lewo, jak i w prawo, spotykany jest często w przypadku ostrego zapalenia trzustki.

Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?

Jakie mogą być przyczyny ciągłego bólu brzucha i nadbrzusza?

Przewlekły ból nadbrzusza ma charakter trzewny – oznacza to, że jest trudny do umiejscowienia, bardzo często ma charakter kolki (okresowo narastający, a następnie ustępujący, pojawia się w różnych odstępach czasu).

Ból jest przeważnie tępy, zlokalizowany symetrycznie po obu stronach linii pośrodkowej ciała, trwa miesiącami, a nawet latami. Mogą mu towarzyszyć takie symptomy jak nudności i wymioty, dyskomfort w jamie brzusznej, niepokój ruchowy – chory przyjmując różne pozycje, poszukuje takiej, w której dolegliwości są najmniejsze. Bardzo często jest to ułożenie na boku, z kończynami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Do schorzeń przebiegających z przewlekłym bólem nadbrzusza należą:

• dyspepsja czynnościowa,
• przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka,
• choroba refluksowa przełyku,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• polekowe uszkodzenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy,
• przewlekłe zapalenie trzustki,
• kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych,
• niedokrwienne zapalenie jelit,
• choroba nowotworowa trzustki, żołądka, jelita grubego.

W przypadku wrzodów ból żołądka zmniejsza się po zażyciu leków hamujących wydzielanie kwasu solnego. Zgięcie tułowia do przodu przynosi ulgę w przypadku chorób trzustki.

Dyspepsja czynnościowa rozpoznawana jest po wykluczeniu choroby organicznej, gdy dolegliwości utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące, z początkiem objawów przed co najmniej 6 miesiącami. Ból w przypadku dyspepsji czynnościowej nie zmniejsza się po wypróżnieniu, nie jest także związany ze zmianą rytmu wypróżnień (dzięki temu możliwe jest zróżnicowanie z zespołem jelita drażliwego).

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Czy to ból brzucha? Jak rozpoznać inne przyczyny bólu?

Ból w nadbrzuszu to objaw najsilniej związany z przewodem pokarmowym, co wynika z anatomii. Jednak zdarza się także, że symptomy w tej lokalizacji spowodowane są schorzeniem układu innego niż pokarmowy:

• Dolegliwości bólowe nadbrzusza promieniujące do klatki piersiowej (ból pod mostkiem), mogą stanowić tak zwaną brzuszną maskę zawału mięśnia sercowego.
• Nagły, niezwykle silny i szybko narastający ból, któremu towarzyszy wstrząs hipowolemiczny, a często także krwiak okolicy krocza i moszny lub zwiększenie obwodu brzucha, to symptomy sugerujące pęknięcie tętniaka aorty brzusznej.
• Bóle nadbrzusza występują także w przebiegu ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek czy kamicy nerkowej, a także w mocznicy czy kwasicy ketonowej, będącej ostrym i zagrażającym życiu powikłaniem cukrzycy.

Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?

Różnorodność przyczyn bólu nadbrzusza wymaga zatem bardzo często szerokiej diagnostyki. Oprócz zebrania wywiadu i przeprowadzenia badania fizykalnego, lekarz może zalecić wykonanie takich badań pomocniczych jak USG i RTG przeglądowe jamy brzusznej, endoskopia przewodu pokarmowego, 24 godzinna pH-metria przełyku.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Nieraz konieczne jest także wykonanie badań laboratoryjnych krwi oraz EKG (zwłaszcza przy podejrzeniu zawału serca), a także tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.