Trzepotanie przedsionków – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Co to jest trzepotanie przedsionków?

Trzepotanie przedsionków (skrót AFL od ang atrial flutter) to rodzaj zaburzenia rytmu serca, w którym dochodzi do szybkiej i skoordynowanej czynności przedsionków o częstotliwości 250–350/min. Szybkie bicie serca jest pochodzenia przedsionkowego (ma swoje źródło w przedsionkach serca).

Zazwyczaj nie występuje u zdrowych ludzi. Zaburzenie to towarzyszy organicznym chorobom serca, spotykane jest jako powikłanie zawału. Spotykane jest 2 razy częściej u mężczyzn. Wyróżnia się dwie postaci trzepotania przedsionków: napadową oraz przewlekłe trzepotanie przedsionków.

Migotanie przedsionków w zapisie EKG uwidacznia się jako charakterystyczne zębowate ułożenie załomków p (tzw. zęby piły). Zespoły QRS (elementy największych odchyleń w zapisie badania) zazwyczaj nie są zaburzone, może pojawić się blok odnogi pęczka Hisa.

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Trzepotanie a migotanie przedsionków

Trzepotanie należy odróżnić od migotania przedsionków – w tym przypadku występują tzw. palpitacje serca, co oznacza rytm jest nieuporządkowany. Arytmia jest bardziej nasilona – skurcze przedsionków są szybsze niż w przypadku trzepotania – 350–700/min. W związku z tym, że w czasie migotania przedsionek kurczy się tylko w niewielkim stopni, dochodzi do zalegania krwi, co wiąże się z ryzykiem powstawania skrzeplin, mogących przyczynić się m.in. do udaru niedokrwiennego.

Trzepotanie przedsionków – przyczyny

Arytmia serca, jaką jest trzepotanie przedsionkowe serca, to w największej liczbie przypadków skutek wcześniejszych problemów z sercem. Główne przyczyny trzepotania przedsionków to:

• choroby układu krążenia:
  • nadciśnienie tętnicze,
  • uszkodzenie serca (najczęściej wywołane miażdżycą),
  • choroba niedokrwienna serca,
  • zespół chorego węzła zatokowego,
  • zapalenia osierdzia,
  • przetrwały otwór międzyprzedsionkowy,
  • wada zastawkowa (reumatyczna),
• nadczynność tarczycy,
• powikłania cukrzycowe (np. kwasica),
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie pęcherzyka żółciowego.

Bardzo często, bo aż w około 50 proc. przypadków trzepotanie przedsionków wywołuje ostry proces np. świeży zawał serca, zabieg kardiochirurgiczny, chirurgiczny, urazy mózgu oraz zapalenie płuc. Jednak najczęstszą przyczyną rozwoju trzepotania jest choroba organiczna serca.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Jak przebiega trzepotanie przedsionków? Jakie daje objawy?

Przyspieszone bicie serca i uporządkowany rytm pochodzenia przedsionkowego jest zazwyczaj dobrze tolerowany. Trzepotanie przedsionków dzieli się ze względu na czas jego występowania na: napadowy (objawy ustępują do 48h) lub przetrwały (napad trwa dłużej niż 48h). Bardzo często (u około 30 proc. osób) występuje jednoczesne trzepotanie i migotanie przedsionków.

Objawy trzepotania przedsionków mogą być zróżnicowane. Zależą przede wszystkim od przyczyny arytmii. Główne objawy to:

• uczucie kołatania serca,
• zawroty głowy,
• niepokój,
• ból wieńcowy,
• duszność.

W przebiegu ostrego napadu trzepotania może nawet rozwinąć się wstrząs.

Osłuchowo stwierdza się: miarową, szybką akcję serca (150/min). Poza tym obserwuje się przyspieszone tętnienie żył szyjnych (częstotliwość 300/min). Rzadko trzepotanie przedsionków jest bezobjawowe.

Trzepotanie przedsionków – badania i leczenie

Jeśli występują objawy sercowe najważniejszy jest wywiad, badanie fizykalne oraz badanie EKG. Na ich podstawie można rozpoznać czy to trzepotanie przedsionków. Cechą charakterystyczną zapisu EKG jest fala trzepotania przedsionków. Dodatkowo można wykonać badanie serca metodą Holtera oraz ECHO serca.

Trzepotanie przedsionków należy różnicować z innymi arytmiami serca, np. z częstoskurczem przedsionkowym, tachykardią zatokową oraz częstoskurczem nawrotnym przedsionkowo-komorowym. Jak leczyć trzepotanie przedsionków. Leczenie uzależnione jest od stanu chorego oraz rodzaju napadu.

Jeśli wystąpi ostry napad oraz niestabilność hemodynamiczna niezbędna jest kardiowersja elektryczna. W przypadku stabilności hemodynamicznej można zastosować leki antyarytmiczne (dożylnie): beta-blokery (metoprolol), blokery kanału wapniowego (werapamil, diltiazem), amiodaron, digoksynę.

Do przywrócenia rytmu zatokowego można zastosować kardiowersję elektryczną, elektrostymulację przedsionków oraz kardiowersję farmakologiczną (za pomocą amiodaronu, flekainidu, sotalolu, propafenonu).

W przypadku stanu przewlekłego farmakologiczne leczenie trzepotania przedsionków jest ograniczone. W przeciwieństwie do migotania przedsionków, farmakoterapia trzepotania przedsionków lekami antyarytmicznymi nie jest tak skuteczna (skuteczność poniżej 40 proc.).

Jeśli trzepotanie przedsionków nie ustępuje, jest oporne na leczenie farmakologiczne, należy wykonać ablację mięśnia sercowego w obrębie przedsionków. Ablacji dokonuje się w ośrodkach specjalistycznych.

Trzepotanie przedsionków – powikłania

Głównym powikłaniem nieleczonej arytmii są powikłania zakrzepowo-zatorowe (zwłaszcza udar mózgu). Stąd bardzo ważnym elementem zapobiegania powikłaniom jest profilaktyka przeciwkrzepliwa. W zależności od ilości czynników ryzyka udaru mózgu (do najważniejszych należą: wiek powyżej 75. lat, przebyty udar mózgu, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, przebyty zawał serca, miażdżyca tętnic obwodowych) wprowadza się leczenie antagonistami witaminy K oraz (lub) kwasem acetylosalicylowym.

Dodatkowo w wyniku nieleczonego lub źle leczonego trzepotania przedsionków może rozwinąć się kardiomiopatia tachyarytmiczna, a w jej wyniku niewydolność serca. Dlatego tak ważna jest trafna diagnoza tej arytmii oraz jej prawidłowe i skuteczne leczenie.