Przemęczenie – przyczyny, objawy, jak leczyć

Najczęstsze przyczyny przemęczenia

Uczucie zmęczenia towarzyszy nam, kiedy żyjemy zbyt szybko. Godzenie ze sobą pracy zawodowej, opieki nad dziećmi, życia towarzyskiego, a także regularnych treningów skutecznie wyczerpuje siły i powoduje, że często po powrocie do domu nie mamy już na nic ochoty.

Niekiedy jednak uczucie braku energii sygnalizuje jednak występowanie chorób, w tym:

• cukrzycy typu 2,
• nadczynności lub niedoczynności tarczycy, a także choroby Hashimoto,
• anemii,
• uszkodzenia wątroby,
• niewydolności serca lub choroby układu krążenia,
• bezdechu sennego,
• stwardnienia rozsianego.

Przemęczenie jest też typowym objawem chorób odkleszczowych, jak borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu. Pojawiają się one przede wszystkim w okresie wiosenno-letnim z uwagi na rozmnażanie się kleszczy. Niestety zwłaszcza borelioza niekiedy nie daje o sobie znać przez całe miesiące, a jej objawy są mocno niespecyficzne. Dlatego jednoznaczne ustalenie przyczyny przemęczenia w tym przypadku może być trudne.

Warto zwrócić uwagę, że przewlekłe zmęczenie może być jednym z objawów infekcji wirusowej. W ten sposób wiele osób odczuwało objawy zarażenia się COVID-19 jeszcze długo po ustąpieniu symptomów ze strony układu oddechowego. Ogólne osłabienie jest też powodowane przez nadużywanie alkoholu oraz niedobór składników odżywczych.

Jaki są objawy przemęczenia organizmu?

Jeżeli uczucie zmęczenia utrzymuje się przez dłuższy czas, zazwyczaj odczuwamy szereg innych symptomów niż nadmierna senność. Do typowych objawów przemęczenia zalicza się:

• ogólne rozbicie,
• bóle mięśni,
• bóle głowy i zawroty głowy,
• kołatanie serca,
• zbyt wysokie ciśnienie krwi,
• bóle brzucha,
• zaburzenia snu.

W skrajnych sytuacjach osoby przemęczone odczuwają stany lękowe. Daje o sobie znać również układ odpornościowy, ponieważ infekcje zdarzają się częściej i leczy się je dłużej. Rutynowe badania lekarskie często wykazują powiększenie węzłów chłonnych oraz inne objawy sugerujące stan zapalny. Niekiedy pacjenci zgłaszają występowanie bólów idiopatycznych bez konkretnej przyczyny i to w obrębie struktur lub organów, które do tej pory nie dawały o sobie znać.

Jeżeli przemęczenie ma podłoże chorobowe, u danej osoby mogą występować inne objawy, charakterystyczne dla danego schorzenia. W przypadku cukrzycy typu 2 może to być np. podwyższony poziom cukru we krwi, wzmożone pragnienie, wielomocz czy gorsze gojenie się ran. Jeśli ciągłe zmęczenie jest przyczyną anemii, u chorego można wykryć m.in. obniżony poziom hemoglobiny.

Uczucie ciągłego zmęczenia. Jak sobie z nim radzić?

Jeżeli chroniczne zmęczenie jest powodowane przez przewlekły stres, nadmiernie intensywne treningi lub niezbilansowaną dietę, zwykle wystarczy zmiana trybu życia, krótki urlop lub znalezienie własnego sposobu na relaks. Zazwyczaj dalej idące środki nie są potrzebne. Dla niektórych osób pomocna może okazać się psychoterapia lub wsparcie psychologa, którzy pomogą ustalić bezpośrednią przyczynę obciążenia psychicznego w codziennym życiu (np. problemy w pracy, związku lub kłopoty finansowe).

W sytuacji gdy przewlekłe przemęczenie ma przyczyny chorobowe, warto zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który zaleci odpowiednie badania. W pierwszej kolejności warto wykonać zwykłą morfologię krwi, aby sprawdzić takie parametry, jak ilość czerwonych i białych ciałek krwi, a także hematokryt, czyli stosunek objętości erytrocytów do całkowitej objętości krwi.

Jeżeli zespół przewlekłego zmęczenia ma związek z zaburzeniami gospodarki hormonalnej, pomocne będą badania hormonalne. Szczególnie warto zwrócić uwagę na poziom hormonów tarczycy (T3 i T4) odpowiedzialnych m.in. za metabolizm energetyczny organizmu.

Jeżeli objawy zmęczenia utrzymują się przez dłuższy czas i występują razem z symptomami charakterystycznymi dla konkretnej choroby, warto przeprowadzić badania standardowo stosowane w danym przypadku. W przypadku podejrzenia cukrzycy będzie to zwykle oznaczenie stężenia glukozy w osoczu, doustny test tolerancji glukozy (ang. Oral Glucose Tolerance Test, OGGT) oraz oznaczenie hemoglobiny glikowanej HbA1c. Wyniki powinny być konsultowane z lekarzem danej specjalizacji, w tym przypadku diabetykiem.

Czy przemęczenie organizmu może być niebezpieczne?

Przemęczenie, którego przyczyną jest nadmiar obowiązków lub intensywna aktywność fizyczna, najczęściej nie niesie ze sobą bardziej dotkliwych negatywnych skutków dla zdrowia, niż przejściowe obniżenie odporności i zwiększone ryzyko infekcji.

Jeżeli jednak przewlekłe zmęczenie jest związane z określoną jednostką chorobową, należy jak najszybciej zidentyfikować bezpośrednią przyczynę złego samopoczucia i wdrożyć odpowiednie leczenie. Takie choroby, jak cukrzyca typu 2, niewydolność krążeniowo-oddechowa czy stwardnienie rozsiane mogą być nawet śmiertelne w skutkach.

Utrzymującego się całymi tygodniami zmęczenia nie należy ignorować. Jeżeli uciążliwe objawy utrzymują się przez długi czas, koniecznie należy ustalić jego przyczynę.