Myśli samobójcze – u kogo i kiedy się pojawiają – przyczyny, objawy, leczenie

Myśli samobójcze – kiedy i u kogo się pojawiają?

Myśli samobójcze (myśli suicydalne) mogą wystąpić u każdego człowieka – zarówno u młodego dorosłego, jak i u osoby będącej w podeszłym wieku. Znane są także przypadki występowania myśli samobójczych u dzieci. Nie da się wskazać zespołu cech, które mogłyby tworzyć tzw. psychikę samobójcy, w istocie na pewnym etapie życia każdy z nas może doświadczyć myśli o samobójstwie.

Myśli suicydalne dotyczą zamiaru zakończenia swojego życia, planowania, w jaki sposób można by to uczynić czy też rozpatrywania argumentów za i przeciw samobójstwu. Wyróżnia się jednak także inne problemy, które w pewien sposób są z nimi powiązane.

Myśli rezygnacyjne związane są z występowaniem przeświadczenia, że życie jest pozbawione sensu, że świat byłby lepszy bez danej osoby – w ich przypadku ryzyko popełnienia samobójstwa istnieje, aczkolwiek nie jest ono jeszcze znaczne. Jeszcze innym problemem są tendencje samobójcze – ich mianem określa się rozważenia o takich rzeczach, jak samobójcze sposoby (pacjent z tendencjami samobójczymi może np. gromadzić tabletki, które planuje zażyć w celu popełnienia samobójstwa, szukać sposobów na popełnienie samobójstwa na forach internetowych itp.).

Część ludzi z myślami suicydalnymi zastanawia się: „dlaczego mam myśli samobójcze”? Ich występowaniu sprzyjać mogą przede wszystkim trudne wydarzenia życiowe – utrata pracy, rozstanie z partnerem czy też śmierć bliskiej osoby. U osób o silniejszej kondycji psychicznej po przejściowym smutku następuje powrót do stabilnego stanu psychicznego, zdarza się jednak, że dana osoba nie jest w stanie przezwyciężyć problemu. Niezwykle istotna jest w takim momencie pomoc bliskich lub specjalistów. Kiedy osoba, która ma skłonności samobójcze, zostaje pozostawiona sama sobie, ryzyko popełnienia samobójstwa jest znacznie większe.

Przeczytaj też: Kapsuła do eutanazji – czy jest dostępna w Polsce?

Myśli suicydalne – przyczyny

Trudno udzielić jednoznaczniej odpowiedzi na pytanie o to, skąd się biorą myśli samobójcze – potencjalną przyczyną mogą być rozmaite zaburzenia. Myśli suicydalne powiązuje się przede wszystkim z zaburzeniami psychicznymi, bardzo często z depresją.

Nie tylko zaburzenia depresyjne stanowią jednak możliwą przyczynę problemu, którym są myśli samobójcze – schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa czy zaburzenia osobowości także mogą stanowić powód chęci odebrania sobie życia.

Odrębnym zagadnieniem są myśli samobójcze po alkoholu. Problem stwierdzany jest zdecydowanie częściej wśród osób, które są uzależnione. Natrętne myśli samobójcze u alkoholika mogą wystąpić zarówno w trakcie przyjmowania dużych ilości napojów wyskokowych, jak i w czasie trwania zespołu abstynencyjnego. Istnieje ryzyko wystąpienia zamiarów samobójczych także po spożyciu innych substancji psychoaktywnych, np. po narkotykach.

Do czynników ryzyka pojawienia się myśli o popełnieniu samobójstwa należą m.in.:

• wiek – myśli samobójcze najczęściej występują u młodych, mających 15–30 lat, ludzi oraz u osób starszych,
• stan cywilny – problem spotykany jest szczególnie u osób samotnych,
• wykonywany zawód – jako zawody, których przedstawiciele miewają największe obciążenia psychiczne, wymienia się m.in. lekarzy, prawników oraz farmaceutów.

Wpływ na występowanie myśli suicydalnych ma także ogólny stan zdrowia człowieka – problemy tego rodzaju częściej spotykane są u ludzi zmagających się z chorobami przewlekłymi (takimi jak np. cukrzyca czy niewydolność serca). Myśl o samobójstwie może zrodzić się również w przypadku ciężkiech choroby, np. nowotworowej.

Myśli samobójcze – objawy

Kiedy pacjent samodzielnie potrafi uświadomić sobie: „mam myśli samobójcze”, rozpoznanie problemu nie jest trudne. Dość duża część osób z tendencjami suicydalnymi całkowicie zamyka się jednak w sobie, izoluje od społeczeństwa, przez co zauważenie zaburzeń jest znacznie utrudnione.

Jak rozpoznać, że bliski myśli o samobójstwie? Niepokój powinny wzbudzić:

• zauważalna utrata radości życia (bliskiego może nie cieszyć absolutnie nic, nawet rzeczy, które w przeszłości stanowiły np. jego pasję),
• ciągłe opowiadanie o tym, że świat jest pozbawiony sensu, życie nie ma żadnej wartości,
• rozmowy, które przebiegają tak, jakby były już ostatnimi (np. ciągłe wspominanie w trakcie teoretycznie zwyczajnych rozmów o tym, co zrobić z rzeczami pacjenta),
• spożywanie znaczących ilości alkoholu (szczególnie niepokoić powinna sytuacja, gdzie nadużywać alkoholu zaczyna osoba, które wcześniej prawie wcale nie przyjmowała napojów wyskokowych),
• izolowanie się od innych ludzi,
• gromadzenie przedmiotów, które mogą posłużyć do popełnienia samobójstwa (np. zakup liny czy też zbieranie leków, których przedawkowanie może skutkować śmiercią).

Myśli samobójcze – depresja

Problemem, który szczególnie powiązywany jest z myślami samobójczymi, jest depresja Warto podkreśli, że termin depresja samobójcza jest medycznie niepoprawny). Największe zagrożenie samobójstwem występuje w przypadku depresji psychotycznej. Mianem tym określa się takie zaburzenia depresyjne, w których pojawiają się objawy psychotyczne – urojenia i omamy. Urojenia w depresji mogą mieć różną tematykę, typowo dotyczą one poczucia winy bądź bliskiego nadejścia jakiejś katastrofy. Chory może mieć przekonanie, że jest on całkowicie pozbawiony jakiejkolwiek wartości. Omamy mogą przybierać postać m.in.słyszanych przez pacjenta głosów, które mogą m.in. szydzić z niego, obrażać go czy też potępiać.

Niestety zdarza się, że skutkiem depresji jest próba samobójcza – leczenie zaburzeń depresyjnych, jest z tego powodu niezmiernie ważne.

Myśli samobójcze u nastolatków

Przyczyny myśli samobójczych u dzieci są inne niż ma to miejsce w przypadku dorosłych. Próby samobójcze u nastolatków spowodowane bywają różnymi kryzysami emocjonalnymi – młodzi ludzie, ze względu na zachodzące u nich zmiany hormonalne, są w pewien sposób predysponowani do pojawiania się różnego typu zaburzeń nastroju. To, co dorosłego człowieka raczej nie wpędzi w depresję – np. odrzucenie przez dziewczynę po kilku zaledwie spotkaniach – dla nastolatka bywa źródłem poważnego kryzysu.

Myśli rezygnacyjne u dzieci mniejszych mogą być spowodowane m.in. częstymi kłótniami rodziców czy też trudnościami w środowisku szkolnym (prześladowanie ze strony rówieśników, trudności z przyswajaniem materiału).

Pojawiać się tutaj mogą pytania: na czym polega pomoc samobójcom i jak rozmawiać z osobą, która ma myśli samobójcze – np. z dzieckiem? Przede wszystkim szczerze i otwarcie. Nie można nigdy uciekać od tematu – trzeba rozmawiać wprost. Nie jest tak, że kiedy człowiek zostanie zapytany o ewentualne myśli samobójcze, to może to sprowokować ich wystąpienie u niego. Naprawdę należy – spokojnie, cierpliwie – zapytać bliskiego, czy w jego głowie pojawiają się nieprzyjemne myśli. Z pewnością trudno jest się przyznać do myśli samobójczych, należy jednak pamiętać, że człowiek, który ich doświadcza, czuje się bezradny i bezsilny – zwyczajnie potrzebuje on pomocy, dlatego też takową zawsze powinno się mu zaoferować.

Myśli samobójcze – co robić, jak leczyć?

Jak radzić sobie z myślami samobójczymi? Gdzie się kierować, jak pokonać myśli samobójcze?

Przy doświadczeniu myśli suicydalnych pierwszym krokiem do poprawy stanu psychicznego jest uświadomienie sobie konieczności skorzystania z pomocy. Istnieją telefony zaufania, z których mogą skorzystać zarówno dorośli, jak i dzieci z myślami samobójczymi. W różnych miastach dostępne są również placówki, które zajmują się interwencjami kryzysowymi – do nich również można udać się po pomoc.

W przypadku myśli samobójczych bardzo ważne jest to, aby dokonana została ocena ryzyka popełnienia samobójstwa przez pacjenta – takową przeprowadzić można przede wszystkim psychiatra. Nierzadko zadawanym pytaniem jest to, gdzie trafiają samobójcy (a w zasadzie osoby, które mają za sobą podjęcie próby samobójcze). Zazwyczaj pacjenci tacy kierowani są do szpitala psychiatrycznego. Tam możliwe jest nie tylko monitorowanie ich stanu, ale i poszukiwanie przyczyny, która doprowadziła do targnięcia się na własne życie. Początkowo pacjentowi mogą być podawane leki przeciwlękowe (np. benzodiazepiny). Jeśli to depresja odpowiada za myśli samobójcze, lekiem będą środki przeciwdepresyjne.

W przypadku wystąpienia myśli samobójczych leczenie jest wielokierunkowe i nie ogranicza się jedynie do farmakoterapii, konieczne są również sesje terapeutyczne z psychiatrą. W przypadku, gdy ktoś ma za sobą próby samobójcze, terapia jest nierzadko równie istotna jak zażywanie leków – psychoterapia jest zalecana większości osób z myślami suicydalnymi.

Czytaj również: Nerwica depresyjna – przyczyny, objawy, leczenie nerwicy depresyjnej