Załamanie nerwowe – definicja, przyczyny, objawy, co robić?

Załamanie nerwowe — czym jest?

Załamanie nerwowe określane jest również mianem kryzysu psychicznego lub kryzysu psychologicznego. Oznacza gwałtowne zaburzenie równowagi psychicznej, następujące pod wpływem przeżycia bardzo dużego stresu.

Warto dodać, że obecnie termin załamanie nerwowe uważany jest za przestarzały. Znacznie częściej posługujemy się właśnie definicją kryzys psychologiczny.

Według badaczy kryzys psychiczny jest zjawiskiem złożonym i rozłożonym w czasie. Wywołuje także u dotkniętej nim jednostki poczucie bezradności i zagrożenia. Osoba czuje, że nie jest w stanie poradzić sobie z wyzwaniami, jakie stawia przed nią sytuacja, oraz z towarzyszącymi jej negatywnymi emocjami. Pojawiają się również objawy somatyczne, które sprawiają, że człowiek nie jest w stanie pracować ani kontynuować normalnego funkcjonowania.

Załamanie nerwowe – przyczyny

Istnieje wiele przyczyny załamania nerwowego. Do najczęstszych należą konsekwencje traumatycznego wydarzenia. Tragedie wydarzające się w życiu osobistym, np. doświadczenie śmierci bliskiej osoby, utrata pracy, problemy finansowe, choroba dziecka czy rozstanie z partnerem to wydarzenia, które mogą doprowadzić do kryzysu psychicznego.

Warto wspomnieć, że w życiu człowieka występują kryzysy rozwojowe, które wiążą się z nagłymi zmianami na poszczególnych etapach życia. One również powodują stan zachwiania dobrostanu psychicznego i wywołują charakterystyczne objawy. Załamanie nerwowe to właśnie ich skutek.

Odbiór wydarzeń, które mają miejsce w życiu osobistym człowieka, jest kwestią subiektywną. Dlatego różne osoby, które stoją przed podobnymi wyzwaniami, inaczej na nie zareagują. W pewnych przypadkach kryzys rozwojowy czy inny kryzys psychiczny, na skutek danej sytuacji może w ogóle nie nastąpić. Jednak u kolejnej osoby może mieć poważne konsekwencje i wywołać załamanie nerwowe.

Załamanie nerwowe – objawy

Załamanie nerwowe daje objawy zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Do tych pierwszych należą m.in.: lęk, zaburzenia snu, poczucie beznadziei, spadek motywacji do działania, poczucie bezradności. Wśród objawów fizycznych można wymienić: zawroty głowy, nadmierne pocenie, problemy trawienne, drżenie ciała czy kołatanie serca.

Nie każdy potrafi rozpoznać załamanie nerwowe. Jest jednak charakterystyczny zespół objawów, który może świadczyć o załamaniu nerwowym i umożliwia zauważenie potrzeby udania się do specjalisty. Często objawy różnią się od siebie – w zależności od sytuacji i stopnia poczucia zagrożenia, jakie ona wywołała. Najczęściej jednak powodem jest konkretne traumatyczne wydarzenie, jakie miało miejsce w życiu, a które chwilowo wydaje się przerastać naszą psychikę. Wtedy mówimy o załamaniu nerwowym. Warto jednak pamiętać, że w kolejnych wersjach Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Zaburzeń ICD nie ma takiej jednostki chorobowej. Mówimy raczej o różnych rodzajach kryzysów.

Symptomy, jakie charakteryzują załamanie nerwowe, możemy podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich zaliczamy objawy somatyczne. Ciało potrafi reagować na silny stres w wyrazisty sposób. Do najczęstszych oznak należą:

• zawroty głowy,
• nadmierne pocenie się,
• problemy trawienne,
• napięcie mięśni,
• kołatanie serca.

Charakterystyczne ze strony ciała jest również drżenie mięśni czy drżenie rąk, a w dłuższej perspektywie – także spadek masy ciała (inni przybierają na wadze w związku z kompulsywnym zajadaniem stresu).

Drugą grupą są objawy psychologiczne, wywołane przez przeciążenie psychiczne. Należą do nich przede wszystkim:

• stany lękowe,
• zaburzenia snu,
• poczucie beznadziei,
• spadek motywacji do działania,
• poczucie bezradności,
• natręctwa myślowe,
• gorsze samopoczucie.

Bardzo poważną konsekwencją mogą być również myśli samobójcze i zachowania autodestrukcyjne. U jednostki dotkniętej kryzysem psychicznym pojawiają się również wybuchy gniewu, niekontrolowane wybuchy płaczu i poczucie braku sensu.

Niejednokrotnie traumatyczne zdarzenie, którego doświadczyła jednostka (na przykład gwałt czy śmierć bliskiej osoby), powoduje nieuzasadnione niczym poczucie winy, które z kolei prowadzi do zachowań autodestrukcyjnych. Wycofanie społeczne i brak możliwości prowadzenia normalnego życia to czynniki, które prowadzą do poważnych następstw, takich jak utrata pracy czy nawet utrata zdrowia.

Załamanie nerwowe – leczenie

Leczenie załamania nerwowego jest konieczne – dotknięty nim człowiek musi poczuć wsparcie i otrzymać profesjonalną pomoc, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu myśli samobójcze czy samookaleczanie się. Jednak spadek motywacji często prowadzi do tego, że pacjent jest wycofany z życia społecznego i sam nie ma siły podjąć terapii załamania nerwowego. W takiej chwili nieoceniona jest pomoc rodziny i przyjaciół, którzy podejrzewając zaburzenie psychiczne, mogą przekonać osobę dotkniętą załamaniem nerwowym do wizyty u specjalisty.

Pierwsza pomoc, gdy trwa załamanie nerwowe, to najczęściej wizyta u psychiatry, który oceni, czy niezbędna jest doraźna pomoc farmakologiczna (na przykład leki uspokajające), aby zniwelować fizjologiczne objawy załamania nerwowego. Następnie rozpoczyna się terapia psychologiczna. Terapia załamania nerwowego to przede wszystkim uczenie pacjenta umiejętności radzenia sobie ze stresem. Detale terapii wyglądają różnie – w zależności od tego, czy powodem jest kryzys rozwojowy, czy też śmierć bliskiej osoby, leczenie załamania nerwowego może wyglądać inaczej. Terapeuta i pacjent wspólnie przyglądają się temu, co wydarzyło się w dotychczasowym życiu pacjenta, co zmieniło się w codziennym funkcjonowaniu po traumatycznym zdarzeniu i jak konkretnie objawia się załamanie psychiczne u danej osoby.

Jak przetrwać załamanie nerwowe?

Warto pamiętać, że nieleczone załamanie nerwowe prowadzi do bardzo poważnych konsekwencji. Choć uważa się, że jest mniej wyniszczające od klasycznej depresji, nieleczony kryzys psychiczny może doprowadzić do jej rozwoju. Objawy załamania nerwowego mogą bardzo utrudnić codzienne funkcjonowanie, dlatego niezbędne jest odpowiednie leczenie.

Załamanie nerwowe to coś, z czym z całą pewnością można wygrać poprzez podjęcie terapii, która pomoże nam się podnieść po traumatycznym wydarzeniu. W walce z załamaniem nerwowym może pomóc nam wsparcie bliskich oraz profesjonalna pomoc psychologiczno-psychiatryczna. Wystarczy jak najszybciej się po nią zgłosić.