Zaburzenia adaptacyjne – przyczyny, objawy, leczenie, renta

Zaburzenia adaptacyjne – czym są?

W życiu człowieka jest wiele momentów, które powodują negatywne emocje. Bardzo ciężko jest się pogodzić ze śmiercią ukochanej osoby, utratą pracy czy nawet przeprowadzką do nowego miasta, gdzie nikogo się nie zna. Prawidłowo funkcjonująca osoba potrafi sobie jednak poradzić z tymi trudnościami i po pewnym czasie dostosować do nowej sytuacji.

Cechy adaptacyjne naszej psychiki pozwalają na przystosowanie się do wielu sytuacji. Jest to niezwykle potrzebna umiejętność. Pozwalają one zachować dobrostan fizyczny i psychiczny, w dużej mierze uniezależniony od czynników zewnętrznych.

Zaburzenia adaptacyjne to zaburzenia psychiczne powstające pod wpływem trudnego wydarzenia życiowego, ale takiego, z którym prawidłowo funkcjonująca osoba może sobie poradzić. Zaburzenie adaptacji to tak naprawdę silna reakcja na stres .

Przeczytaj też: Czym jest syndrom pustego gniazda?

Jakie są przyczyny zaburzeń adaptacyjnych?

Przyczyny powodujące zaburzenia adaptacyjne mogą być różne i zależą m.in. od wieku osoby, której dotyczą. Możliwe przyczyny wystąpienia zaburzeń adaptacyjnych u osób dorosłych to:

• śmierć bliskiej osoby,
• ciężka choroba własna lub dotycząca osoby, na której nam zależy,
• brak sukcesów w życiu osobistym,
• rodzicielstwo,
• przeprowadzka do nowego miejsca zamieszkania,
• utrata pracy,
• przejście na emeryturę,
• rozstanie z partnerem,
• narażenie na długotrwały, ciężki stres,
• choroba alkoholowa lub inne uzależnienia bliskiej osoby,
• problemy w pracy.

Przyczyny powodujące trudności adaptacyjne u dzieci to:

• śmierć rodzica,
• rozwód rodziców,
• pójście do szkoły,
• przeprowadzka,
• ciężka choroba,
• problemy w domu,
• trudności w szkole,
• brak akceptacji ze strony rówieśników.

Problemy z adaptacją do nowych warunków rozpoczynają się zwykle około miesiąca od wystąpienia ich przyczyny i mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy, a nawet lat – o ile nie są prawidłowo leczone. Objawiają się one poprzez problemy w pełnieniu roli społecznych i brak motywacji do działania.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Należy pamiętać, że okres obniżenia nastroju po utracie bliskiej osoby nie jest zaburzeniem. Wszystko zależy od czasu jego występowania.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 oznacza reakcję na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne jako numer statystyczny choroby F43. Rozpoznanie F43 kryje następujące choroby: F43.0 – ostra reakcja na stres, F43.1 – zaburzenia stresowe pourazowe, F43.2 – zaburzenia adaptacyjne, F43.8 – inne reakcje na ciężki stres, F43.9 – reakcje na ciężki stres, nieokreślone.

Zaburzenia adaptacyjne – objawy

Zaburzone zdolności adaptacyjne będą przejawiały się podobnie, bez względu na okoliczności, które je wywołały. Do najczęstszych objawów zalicza się:

• przygnębienie,
• uczucie pustki i niepokoju, lęk,
• powtarzanie w pamięci wydarzenia, przez które doszło do rozwinięcia zaburzeń,
• zamartwianie się,
• rozmyślanie o najgorszych możliwych scenariuszach zdarzeń,
• agresja,
• drażliwość,
• zaniedbywanie obowiązków,
• brak planów na przyszłość,
• unikanie kontaktów z ludźmi,
• brak sił i motywacji do działania,
• bezsenność,
• obniżenie apetytu.

W przypadku zaburzeń adaptacyjnych objawem są także ataki paniki.

Zaburzenia adaptacyjne u dzieci

Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne mogą być u dzieci powodowane przez czynniki bardzo podobne jak u dorosłych, częściej są nimi jednak problemy w domu, takie jak np. rozwód rodziców. Także sam przebieg zaburzenia cechować się będzie podobnymi objawami, dzieci i młodzież mogą jednak częściej wykazywać zachowania agresywne.

Obejmują one:

• częstą irytację dziecka,
• wybuchy złości, przejawianie agresji względem swoich rodziców i/lub kolegów,
• prowokacyjny typ ubioru,
• wagarowanie,
• wdawanie się w bójki oraz popełnianie drobnych kradzieży.

Bardzo ciekawymi objawami występującymi w przebiegu zaburzeń adaptacyjnych w młodszej populacji są regresje, czyli nawrót do zachowań, z których dziecko już wyszło. Może to być dziecinny sposób mówienia, ssanie kciuka czy nawet moczenie się w nocy.

Zaburzenia adaptacyjne a depresja

Podejrzenie wystąpienia zaburzeń adaptacyjnych zawsze powinno być skonsultowane ze specjalistą, gdyż symptomy mogą nasuwać podejrzenie depresji – choroby, która zawsze powinna być leczona. Problemy adaptacyjne cechują się najczęściej nagłym wystąpień objawów, które najczęściej można łatwo powiązać z jakimś traumatycznym przeżyciem/wydarzeniem, natomiast depresję trudno powiązać z konkretną sytuacją. Kolejną różnicą jest nasilenie objawów, które jest zazwyczaj większe w przypadku depresji.

Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów zaburzeń adaptacyjnych, wśród których wiele zawiera w sobie cechy depresji: krótka reakcja depresyjna, przedłużona reakcja depresyjna, zaburzenia adaptacyjne lękowo-depresyjne, zaburzenia adaptacyjne związane z zaburzeniami innych emocji, zaburzenia adaptacyjne związane z zaburzeniami zachowania, zaburzenia adaptacyjne mieszane dotyczące zaburzeń zachowania i emocji, zaburzenia adaptacyjne z towarzyszącymi im dominującymi objawami.

Zaburzenia adaptacyjne – leczenie

Większość zaburzeń adaptacji przechodzi samo po pewnym czasie, jednak zawsze warto skonsultować sprawę z osobą posiadającą wiedzę w dziedzinie rozpoznawania i leczenia zaburzeń psychicznych.

Leczenie zaburzeń adaptacyjnych powinno opierać się na psychoterapii prowadzonej przez doświadczonego psychoterapeutę. Jeśli objawy są wyjątkowo nasilone, możliwe jest zwrócenie się o pomoc do ośrodka interwencji kryzysowej. W leczeniu najczęściej znajduje zastosowanie terapia behawioralno-poznawcza i/lub rodzinna.

Zastosowanie farmakoterapii jest konieczne, gdy poziom lęku u pacjenta jest niezwykle duży lub gdy na skutek traumatycznego wydarzenia rozwija się depresja. Stosuje się wówczas leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny i benzodiazepiny.

W przypadku osób z zaburzeniami adaptacyjnymi bardzo dobre efekty może przynieść nawet pojedyncza rozmowa z psychologiem, dlatego leki są metodą leczenia zarezerwowaną dla naprawdę poważnych przypadków.

Zaburzenia adaptacyjne – renta

Zaburzenia adaptacji mogą w bardzo dużym stopniu odbijać się na życiu prywatnym i zawodowym osób nimi dotkniętych, prowadząc czasami do całkowitej niezdolności do podjęcia lub kontynuowania pracy.

Zgodnie z ustawą emerytalną osobom z zaburzeniami nastroju i zaburzeniami lękowymi przysługuje prawo do otrzymania renty. Wszystko zależy jednak od stopnia ingerencji zaburzenia adaptacyjnego w zdolność do pracy, która oceniana jest przez lekarza orzecznika.

W przypadku starania się o rentę konieczne jest przedstawienie całej dokumentacji medycznej, w tym dotyczącej początku objawów, przebiegu zaburzenia i przyjmowanych leków lub przebiegu terapii, a także wykazanie okresów składkowych i nieskładkowych.

Czytaj również: Nerwica depresyjna – przyczyny, objawy, leczenie nerwicy depresyjnej