Dieta przeciwgrzybicza (Candida dieta) – produkty wskazane i przeciwwskazane, efekty

Czym jest grzybica?

Grzybica, inaczej nazywana drożdżycą lub kandydozą, jest chorobą wywołaną przez nadmierny rozwój drożdżaków. Najczęstszą przyczyną grzybic są drożdżaki z rodziny Candida. Spośród 200 znanych gatunków drożdżaków Candida tylko 15 określono mianem chorobotwórczych. Głównym patogenem chorobotwórczym, powodującym rozwój grzybicy w organizmie człowieka jest Candida albicans. W ostatnich latach wykrywa się jednak również inne gatunki wywołujące kandydozy, między innymi C. glabrata, C. tropicalis, C. parapsilosis, C. krusi, charakteryzujące się, niestety, opornością na wiele dotychczasowych rodzajów farmakoterapii.

Wszystkie gatunki drożdżaków, w tym chorobotwórcze, pozostają w symbiozie z organizmem człowieka. Niestety, w niesprzyjających warunkach dochodzi do nadmiernej kolonizacji grzybów z rodzaju Candida i rozwoju grzybicy.

Przeczytaj też: Flucofast – wskazania, zastosowanie, dawkowanie, skutki uboczne

W zależności od lokalizacji grzybicy, wyróżniamy:

• kandydozy powierzchniowe – rozwijające się na skórze i paznokciach oraz na błonach śluzowych wywołujące m.in. grzybicę jamy ustnej czy grzybicę pochwy;
• kandydozy układowe – dotyczące jednego lub grupy narządów. Wyróżniamy grzybicę układu pokarmowego, grzybicę układu nerwowego, czy układu oddechowego;
• kandydozy uogólnione – związane z obecnością patogennych grzybów we krwi, mogące wywołać nawet sepsę.

Przeczytaj: Mąka owsiana, właściwości i zastosowanie

Przyczyny grzybicy

Grzyby Candida, tak jak wspomniano wcześniej, zaliczane są do naturalnej mikroflory błon śluzowych skóry, przewodu pokarmowego, układu moczowo-płciowego oraz oddechowego. U zdrowych ludzi nie wywołują one żadnych objawów chorobotwórczych. Jednak w niesprzyjających warunkach, jakimi jest zaburzenie homeostazy mikrobiologicznej oraz obniżenie odporności organizmu, dochodzi do nadmiernego, chorobotwórczego rozrostu grzybów.

Należy podkreślić, że większość przypadków grzybic jest zaliczana do zakażeń endogennych, gdyż pierwotnym źródłem kandydozy są grzyby bytujące w przewodzie pokarmowym. Rzadziej zdarzają się zarażenia od innego człowieka, chorującego na grzybicę oraz zarażenia w warunkach szpitalnych.

Przeczytaj: Krostki na wargach sromowych – co to za choroba?

Do głównych przyczyn rozwoju grzybicy zaliczamy między innymi:

• przyjmowanie leków immunosupresyjnych, antybiotyków, sterydów, leków zmniejszających wydzielanie soków żołądkowych, hormonoterapii;
• infekcje wirusowe i bakteryjne;
• niewyrównaną metabolicznie cukrzycę;
• nadczynność tarczycy;
• niewydolność nerek;
• niewydolność przytarczyc;
• zakażenie wirusem HIV;
• choroby nowotworowe oraz chemioterapię i radioterapię;
• zabiegi chirurgiczne, w szczególności w obrębie jamy brzusznej;
• nieprawidłowe odżywianie – dieta bogata w cukry proste oraz produkty mączne wysokoprzetworzone, a uboga w witaminy i minerały;
• nadmiar stresu, brak odpoczynku i odpowiedniej ilości snu;
• palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu;
• zanieczyszczenie środowiska, które ogólnie wpływa na obniżenie odporności organizmu;
• zaburzenia hormonalne: ciąża, karmienie piersią, menopauza;
• podeszły wiek.

Objawy grzybicy

W zależności od miejsca rozwoju nadmiernej, chorobowej ilości drożdżaków, obserwuje się różne objawy grzybicy.

W przypadku grzybicy jamy ustnej najczęściej pojawia się biały nalot na języku, zaczerwienienie i ból oraz zapalenie kącików ust. Zapalenie przełyku wywołane drożdżakiem Candida charakteryzuje się owrzodzeniami i bólem przy przełykaniu.

Objawy grzybicy przewodu pokarmowego są bardzo często niespecyficzne, co dodatkowo utrudnia rozpoznanie. Mogą pojawiać się biegunki lub zaparcia, nudności, wymioty, wzdęcia, bóle brzucha, brak apetytu, a nawet krwawienia z przewodu pokarmowego. Grzyby z rodzaju Candida mogą również przyczyniać się do pojawienia intensywnego odczynu rumieniowego oraz świądu odbytu.

Często w niesprzyjających warunkach u kobiet dochodzi do rozwoju grzybicy pochwy. Objawy to świąd i białe upławy, o wyglądzie przypominającym twaróg, czemu mogą towarzyszyć bóle warg sromowych i pochwy, dyskomfort w trakcie stosunku płciowego.

Kandydozy mogą rozwijać się także na skórze, dając sinoczerwone ogniska ze złuszczeniami, grudkami i krostkami.

Zdaniem niektórych naukowców, nadmierny rozrost grzybów w obrębie przewodu pokarmowego może doprowadzić do rozwoju tzw. „zespołu nadwrażliwości na Candida”. Objawy chorobowe to między innymi:

• wzdęcia, biegunki lub zaparcia;
• zapalenie zatok;
• kichanie;
• w przypadku kobiet – nawracające zapalenie pochwy, napięcie przedmiesiączkowe o ciężkim przebiegu, a nawet nieregularne miesiączki;
• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• depresja, zaburzenia lękowe;
• zmęczenie;
• ból głowy;
• rozdrażnienie.

Jak wygląda dieta przeciwgrzybicza?

Leczenie kandydoz zależy od formy i lokalizacji zakażenia, gatunku grzyba oraz stanu zdrowia chorującego. Terapia polega zazwyczaj na podaniu odpowiedniego leku oraz stosowaniu diety przeciwgrzybiczej. Należy podkreślić, że leczenie należy kontynuować przez pewien czas, nawet po ustąpieniu objawów, ponieważ grzybice mają tendencję do nawrotów.

Celem diety przeciwgrzybiczej jest likwidacja nadmiernej kolonizacji drożdżaka Candida poprzez regulację funkcjonowania flory jelitowej oraz poprawienie odporności organizmu. Zaleca się, aby dietę przeciwgrzybiczą stosować profilaktycznie, nawet po wyleczeniu zakażenia.

Podstawą diety przeciwgrzybicznej jest ograniczenie spożywania cukrów prostych oraz wszystkich produktów zbożowych, warzyw i owoców o wysokich indeksach glikemicznych. Jest to spowodowane faktem, że grzyby namnażają się dużo szybciej i łatwiej u osób stosujących dietę obfitującą w wyżej wymienione produkty.

Dieta przeciwgrzybicza – czego nie powinno się jeść?

W diecie przeciwgrzybicznej eliminacji podlegają:

• wszystkie słodycze: batoniki, cukierki, czekolada, żelki, ciastka, chałwa, lody, kakao rozpuszczalne;
• cukier i inne produkty uznawane za zdrowe, aczkolwiek zawierające cukier, czyli cukier trzcinowy nierafinowany, miód, syrop z agawy, syrop klonowy;
• słodkie gazowane i niegazowane napoje;
• dżem, masło czekoladowe, kisiel, budyń, galaretki z cukrem;
• wszelkie produkty mączne na bazie białej, oczyszczonej mąki: białe pieczywo i bułki, rogale, chałki, słodkie bułki, pączki, ciasto francuskie, makaron, kluski, naleśniki, itp.;
• kasza manna, płatki śniadaniowe (np. kukurydziane słodzone, musli crunch, musli z owocami kandyzowanymi, smakowa owsianka, płatki owsiane błyskawiczne);
• ryż biały, mąka ryżowa, wafle ryżowe;
• krakersy, chipsy, chrupki kukurydziane;
• słodkie owoce, w szczególności banany i winogrona, owoce w słodkich syropach, owoce suszone i soki owocowe (ewentualnie dozwolone są soki wyciaskane samemu lub soki jednodniowe);
• ziemniaki, ostrożnie z takimi warzywami jak bób, kukurydza, zielony groszek, gotowana marchewka, gotowane buraki, gotowany seler, brukselka.

W niektórych przypadkach, przy bardzo uciążliwych grzybicach, zaleca się stosowanie diet niskowęglowodanowych z ograniczeniem cukru i również wszystkich produktów zbożowych.

Laktoza, czyli cukier mleczny, również sprzyja rozwojowi grzybicy, dlatego też podczas leczenia zakażenia z diety należy wyeliminować mleko. Zaleca się także niespożywanie słodkich produktów mlecznych, takich jak jogurty owocowe, serki homogenizowane, gotowe desery typu puddingi, ryż lub kaszka na mleku i inne.

Ważnym elementem diety przeciwgrzybiczej jest unikanie produktów spożywczych, zawierających drożdże lub przy produkcji których użyto drożdży. Do tego typu produktów zaliczamy: piwo, wino, ocet, przetwory octowe, np. ogórki konserwowe, marynaty, musztarda, keczup, pieczywo drożdżowe. Należy też pamiętać, że produkty takie jak „zupki chińskie, „gorące kubki”, niektóre przyprawy, sosy, mięsne wyroby garmażeryjne, chrupki, krakersy, chipsy zawierają ekstrakty drożdżowe, które częściej znane są pod nazwą glutaminian sodu. Jest to substancja powszechnie stosowana w przemyśle spożywczym jako wzmacniacz smaku, a otrzymywana jest w wyniku kontrolowanej autolizy drożdży piwowarskich lub piekarskich. Podczas leczenia grzybicy należy też wyeliminować z diety sery i wędliny pleśniowe zawierające grzyby.

Czytaj również: Mleko ryżowe – właściwości, przepis, z czym podawać, czy jest zdrowe?

Dieta przeciwgrzybicza – co należy jeść?

W diecie przeciwgrzybiczej natomiast poleca się spożywanie jogurtów naturalnych, kefirów oraz maślanek, które zawierają naturalne bakterie zasiedlające przewód pokarmowy. Dostarczając te produkty ułatwiamy organizmowi odbudowę mikroflory jelitowej, a co za tym idzie, wspieramy organizm w walce z nadmierną kolonizacją grzybów.

Nieocenionymi produktami, których nie powinno zabraknąć w diecie przeciwgrzybiczej, są kapusta i ogórki kiszone, zawierające w dużej ilości bakterie kwasu mlekowego. Bakterie te przywracają prawidłową mikroflorę jelitową, wzmacniają na system odpornościowy oraz działają toksycznie na mikroorganizmy patogenne, w tym na drożdżaki. Zaleca się spożywanie kapusty kiszonej i ogórków kiszonych, nawet codziennie przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym.

Doskonałe efekty w leczeniu grzybic uzyskuje się spożywając czosnek i jego preparaty. Czosnek pomaga w walce z bakteriami, wirusami oraz grzybami, a także stymuluje system odpornościowy. Należy tylko pamiętać, aby spożywać go zawsze po zmiażdżeniu, gdyż w ten sposób uwalnia się substancja, mająca działanie antybiotyczne.

Dieta przeciwgrzybicza a odporność organizmu

Tak jak wspomniano wcześniej, ważnym elementem walki z zakażeniem grzybami Candida jest poprawa odporności organizmu. W tym celu stosowana dieta powinna uwzględniać również stymulację układu immunologicznego do lepszej walki z wrogiem. Codziennie menu powinno uwzględniać produkty bogate w cynk, selen, żelazo, zdrowe tłuszcze omega-3, witaminę C i witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E i K.

Bogatym źródłem cynku są pestki dyni oraz produkty pełnoziarniste, takie jak pieczywo razowe (najlepiej żytnie), kasza gryczana, brązowy ryż i pełnoziarnisty makaron. Źródłem cynku są również ryby morskie i owoce morza, które dodatkowo zawierają dobroczynne kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, poprawiające odporność. Zaleca się więc spożywanie minimum raz w tygodniu takich ryb jak łosoś, makrela, szprotki, sardynki i śledzie. Kwasy tłuszczowe omega-3 można również znaleźć w olejach roślinnych, zwłaszcza w rzepakowym i oleju lnianym. Oleje te zaleca się stosować jako dodatek do sałatek i surówek. W tym miejscu należy również podkreślić, że zdrowa dieta powinna obfitować w warzywa, gdyż są one skarbnicą witamin, związków mineralnych i bioflawonoidów. Zaleca się, aby spożycie warzyw, najlepiej w formie surowej, wynosiło około 500-700 g codziennie.

Warto wspomnieć też o selenie, który poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego i hamuje namnażanie drobnoustrojów chorobotwórczych. Poleca się spożywanie orzechów, zwłaszcza brazylijskich, bo jedna sztuka zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Selen znajdziemy również w rybach i owocach morza.

Ważna rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego człowieka odgrywa też żelazo. Bogata w ten pierwiastek jest wątróbka, chude czerwone mięso, jaja, kasza jęczmienna, kasza gryczana oraz chleb razowy.

Należy pamiętać, że zdrowa dieta, która wspomoże proces leczenia grzybicy, to dieta pozbawiona żywności wysokoprzetworzonej, naszpikowanej sztucznymi konserwantami, barwnikami i ulepszaczami smaku. Warto wybierać produkty naturalne z upraw i hodowli ekologicznych.

Suplementy diety w leczeniu grzybicy

Skuteczność leczenia grzybic, oprócz odpowiedniej farmakoterapii i dietoterapii, można poprawić stosując dodatkową suplementację, która przyspieszy proces walki organizmu z grzybami Candida.

Zaleca się stosowanie:

• probiotyków razem z prebiotykami – przywracają prawidłową mikroflorę jelitową, wzmacniają na nasz system odpornościowy oraz działają toksycznie na mikroorganizmy patogenne w tym na drożdżaki;
• kwasów omega-3;
• witaminę C;
• preparatów z cynkiem, selenem, chromem, magnezem;
• tabletki z wyciągiem z czosnku.

W ostatnich latach do łask wraca również ziołolecznictwo. Praktyka pokazuje, że stosowanie odpowiednich mieszanek ziołowych jest bardzo skuteczną walką z przeróżnymi dolegliwościami, w tym również z grzybicami.