Grzybica – objawy i leczenie – jakie są rodzaje grzybicy?

Czym jest grzybica?

Grzyby są sprawcami wielu zakażeń u ludzi oraz zwierząt. Grzybica jest chorobą dość powszechnie występującą. Najbardziej rozpowszechniona jest grzybica stóp, oceniana na 15-30% w całej populacji, przy czym w niektórych środowiskach (górnicy, sportowcy) jest ona bardzo częsta (do 70%). Wzrasta liczba zachorowań na drożdżycę (Candidiasis) i zakażenia pleśniowcami, co łączy się z szeroko stosowanym leczeniem antybiotykami, kortykosteroidami, środkami immunosupresyjnymi oraz zakażeniami wirusem HIV.

Objawy grzybicy

Grzybica może dotyczyć skóry gładkiej, owłosionej skóry głowy oraz płytek paznokciowych. Na skórze gładkiej obserwuje się okrągłe ogniska z większym stanem zapalnym na obrzeżu. Do zakażenia dochodzi często w wyniku kontaktu ze zwierzętami (szczególnie koty, psy). Zmiany najczęściej lokalizują się na nieosłoniętych częściach ciała (twarz, ręce, szyja) oraz występuje również w okolicach pachwin. Zmianom tym towarzyszy dość uporczywy świąd, który jest najczęstszą przyczyną zgłaszania się pacjentów do dermatologa. Drugim rodzajem grzybicy jest drożdżyca. Charakteryzuje się zmianami zapalnymi na błonach śluzowych, skórze i paznokciach. Często towarzyszy:

• cukrzycy,
• zaburzeniom żołądkowo-jelitowym,
• ciąży,
• otyłości,
• awitaminozie,
• antybiotykoterapii,
• AIDS,
• w stanom ogólnego wyniszczenia,
• leczeniu immunosupresyjnemu i leczeniu kortykosteroidami.

Zakażeniom tym sprzyjają mikrourazy, odparzenia skóry związane z moczeniem lub nadmierną potliwością. Zmiany na błonach śluzowych przypominają ścięte mleko (mają charakter białych plam). Błony śluzowe wykazują wtedy ostry stan zapalny, czemu towarzyszy ból i pieczenie. Najczęstszym umiejscowieniem jest jama ustna, srom i pochwa. Zakażeniem drożdżakowym są również zajady, polegające na pęknięciach z tworzeniem się nadżerek w kątach ust. Są zwykle dwustronne i nieleczone mogą utrzymywać się długo. Zmiany te powodują bolesność w czasie jedzenia. Zakażenie może wystąpić w każdym wieku, nie ma związku ze współżyciem (nie jest przenoszone drogą płciową). Zmiany drożdżakowe mogą występować w obrębie fałdów (pachy, pachwiny, okolice podsutkowe, międzypośladkowe, a także w okolicach międzypalcowych). U noworodków i niemowląt w wyniku zapalenia pieluszkowego skóry może dojść do powikłania drożdżycą.

Zobacz też: Jak usunąć czarną pleśń?

Grzybica stóp

Grzybica stóp jest bardzo częstym problemem. Zakażenie następuje poprzez skarpety, buty, wyściółki drewniane w łaźniach i basenach. Często występuje u sportowców, stąd nazwa stopa atlety. Grzybica stóp ponadto wyjątkowo często występuje u osób pracujących w bardzo wilgotnych i ciepłych pomieszczeniach, zwłaszcza noszących gumowe buty. Zmiany lokalizują się w przestrzeniach międzypalcowych – między czwartym a piątym palcem oraz trzecim i czwartym. Mogą przejść jednak na pozostałe przestrzenie palcowe oraz na stopy. W przestrzeniach międzypalcowych obserwuje się złuszczanie i pęknięcia, czasami bolesne. Często zmianom towarzyszy świąd. Istnieje pewna skłonność genetyczna do grzybicy międzypalcowej, wtedy zmiany te mogą nawracać w ciągu wielu lat.

Grzybica paznokci

Grzybica paznokci należy do najbardziej rozpowszechnionych infekcji. Pacjenci często nie zdają sobie sprawy z tego, że zmiana zabarwienia i struktury płytek paznokciowych jest procesem chorobowym. Często do dermatologa zgłaszają się zbyt późno, kiedy zajęte są już całe płytki. Do zakażenia płytek przyczynia się ucisk mechaniczny (np. przez obuwie), a także urazy mechaniczne oraz choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca). Pierwsze zmiany powstają zwykle na wolnym brzegu płytki paznokciowej lub od strony bocznych wałów. Płytki przybierają kolor żółto-brunatny lub żółty, zielonkawy, stają się łamliwe, stopniowo ulegają zgrubieniu, rozwarstwieniu, częściowemu wykruszeniu lub nie przylegają do podłoża. Rozpoznanie grzybicy powinno być potwierdzone badaniem mykologicznym.

Grzybica naskórka

Bardzo powszechnym problemem grzybiczym jest powierzchowne zakażenie grzybicze naskórka, cechujące się żółto-brunatnymi plamami lub odbarwieniami, umiejscowionymi głównie na klatce piersiowej. Czynnikiem sprzyjającym jest osobnicza podatność skóry.

Leczenie grzybicy

W leczeniu grzybicy, tak jak w przypadku większości chorób, niezwykle ważna jest wczesna reakcja pacjenta i zgłoszenie się do dermatologa. Im wcześniej grzybica zostanie zdiagnozowana i im wcześniej włączone leczenie, tym większa szansa na całkowite wyleczenie. W przypadku grzybicy skóry gładkiej zwykle wystarcza leczenie miejscowe, ale jeśli zmiany są liczne, wówczas konieczne jest włączenie leczenia doustnego. W leczeniu grzybicy owłosionej skóry głowy zwykle należy stosować leki, tak zewnętrzne, jak i doustne. W przypadku grzybicy płytek paznokciowych stóp wybór metody leczenia jest uzależniony od powierzchni zajęcia płytek. Jeśli zmiany nie są zbyt rozległe, wówczas można zastosować preparaty miejscowe (lakier przeciwgrzybiczy), natomiast przy zajęciu dużej powierzchni należy do leków zewnętrznych dołączyć leki doustne. W czasie terapii nie należy robić przerw, ponieważ dochodzi do uodpornienia się grzybów, co skutkuje brakiem dalszych efektów leczenia. Po zdiagnozowaniu grzybicy stóp oraz płytek paznokciowych należy dezynfekować obuwie oraz prać skarpety w wyższych temperaturach (min. 60 stopni). Latem należy nosić przewiewne obuwie, aby nie tworzyć warunków sprzyjających grzybicy. Warto na koniec wspomnieć, że ważnym elementem profilaktyki jest higiena stóp. Należy unikać przegrzewania stóp, korzystać tylko ze swojego obuwia oraz dokładnie wycierać przestrzenie międzypalcowe po kąpieli. Ponadto należy unikać używania wspólnych narzędzi do pielęgnacji paznokci (obcinarki do paznokci, pilniki).

Grzybice skóry i paznokci – opinia dermatologa