Nerwica jelit – objawy, dieta i sposoby na jelito drażliwe

Jakie są przyczyny jelita drażliwego (nerwicy jelit)?

Zespół jelita drażliwego to choroba jelit o nieznanej dotąd przyczynie. W jej etiologii wskazuje się na potencjalnie ważny czynnik, jakim jest stosowanie nieprawidłowej diety, która negatywnie wpływa na pracę układu pokarmowego i odpowiada za problemy z jelitami.

Winna jest dieta ubogoresztkowa, która nie zawiera błonnika lub niewielkie jego ilości. To z kolei powoduje, że pasaż jelitowy jest utrudniony, rozwija się też skłonność do zaparć.

Inne, potencjalne przyczyny nerwicy jelit, określanej także jako nerwica żołądka to:

• nieprawidłowy tryb życia i spożywania posiłków, mała ilość aktywności fizycznej, która reguluje pracę jelit i częstotliwość wypróżnień;
• stres, nerwica, stany depresyjne, zaburzenia osobowości;
• przebycie biegunki bakteryjnej;
• nadmierny rozrost flory bakteryjnej jelita cienkiego, zespół SIBO;
• alergia pokarmowa, np. na czekoladę, owoce cytrusowe, mleko, warzywa strączkowe;
• zaburzenia hormonalne (zwykle miesiączka powoduje nasilenie dolegliwości u kobiet).

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Dlaczego silny stres to przyczyna problemów z jelitami?

Na zespół jelita drażliwego częściej chorują kobiety, a choroba zaczyna się zwykle przed 45. rokiem życia. W Polsce schorzenie to dotyka nawet 1 na 10 osób. Czynnikiem ryzyka jest także występowanie schorzenia u bliskich krewnych oraz osobowość charakteryzująca się małą odpornością na stres oraz nadmiernymi reakcjami emocjonalnymi.

W normalnych warunkach ściany jelita zawierają warstwę mięśniową, która reguluje motorykę przewodu pokarmowego poprzez rytmiczne skurcze i fazy rozluźnienia. Rytm tych ruchów dostosowany jest do posiłków, natomiast u osób z jelitem drażliwym – niekoniecznie. Silny stres nasila ból brzucha i jelit oraz zaburza perystaltykę, gdyż wpływa na napięcie mięśniówki jelit.

Zbyt silne skurcze jelit i brzucha lub zbyt długie fazy relaksacji powodują zaleganie gazów w jelitach, zaparcia lub biegunki.

Przeczytaj również: Ibesan na zespół jelita drażliwego – jak działa?

Objawy i diagnostyka drażliwego jelita

W zespole jelita drażliwego obserwuje się okresowo pojawiające się bóle brzucha z towarzyszącymi zaburzeniami rytmu wypróżniania. Ze względu na tę drugą cechę wyróżnia się postać zaparciową, postać biegunkową oraz mieszaną zespołu jelita drażliwego. Oprócz powyższych dolegliwości mogą pojawiać się:

• wzdęcia brzucha i nadmierne gazy w jelitach,
• nudności,
• częste odbijania,
• zgaga,
• uczucie przelewania w brzuchu, bulgotania w jelitach,
• bóle głowy i ciągłe zmęczenie.

Nerwicę jelit odróżnia od innych groźnych chorób układu pokarmowego kilka cech. Przede wszystkim bóle brzucha nie występują w nocy i nie wybudzają ze snu, natomiast zwykle ustępują po wypróżnieniu. Nie obserwuje się znacznej utraty masy ciała, zaburzeń połykania, niedokrwistości, objawów stanu zapalnego, takich jak gorączka czy przyspieszona akcja serca.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Jakie badania na jelito wrażliwe należy wykonać?

W nerwicy jelit lekarz nie stwierdza odchyleń w badaniu fizykalnym (badaniu pacjenta dotykiem i delikatnym uciskiem jamy brzusznej) ani w badaniach obrazowych, takich jak USG jamy brzusznej czy tomografia (TK) jamy brzusznej.

Zespół jelita drażliwego różnicuje się zwykle z:

• celiakią,
• chorobami pasożytniczymi,
• nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna),
• uchyłkami jelita grubego,
• nietolerancją pokarmową (np. laktozy),
• nadużywaniem środków przeczyszczających lub słodzików.

Podstawowe badania laboratoryjne z krwi, badanie kału, USG i RTG jamy brzusznej, ewentualnie kolonoskopia z pobraniem wycinków do badań histopatologicznych pozwalają na wykluczenie wyżej wymienionych schorzeń.

Aby rozpoznać, czy to jest jelito drażliwe, nie trzeba jednak wykonywać tak szerokiej diagnostyki, a jedynie potwierdzić niewystępowanie objawów alarmowych, związek dolegliwości z rytmem wypróżniania oraz wykluczyć odchylenia w badaniu fizykalnym.

Aby wykluczyć nietolerancję laktozy można zastosować dwutygodniową dietę eliminacyjną z wyłączeniem produktów mlecznych.

Leki na zespół jelita drażliwego – jak leczyć?

Z uwagi na to, że przyczyna nerwicy jelit nie została jednoznacznie stwierdzona, leczenie zespołu jelita drażliwego ma charakter objawowy. Z powodzeniem stosuje się leki przeciwbiegunkowe lub zmiękczające stolec (w zaparciowej postaci choroby).

Ponadto dobrze sprawdzają się leki rozkurczowe, regulujące motorykę przewodu pokarmowego, leki przeciwdepresyjne lub uspokajające, w pojedynczych przypadkach także działające miejscowo w jelicie antybiotyki. Podstawą leczenia jest jednak zmiana diety i stylu życia.

Dieta na jelito drażliwe – co jeść, a czego unikać?

Dieta w zespole jelita drażliwego to dieta bogatoresztkowa, zawierająca dużą ilość błonnika, który usprawnia pracę jelit, zapobiega gromadzeniu się gazów i zaparciom. Stosowanie diety bogatoresztkowej jest szczególnie wskazane przy uporczywych zaparciach. Dieta przy jelicie drażliwym powinna obfitować w błonnik pokarmowy pochodzenia naturalnego lub syntetycznego.

• Alkohol i zespół jelita drażliwego to bardzo złe połączenie, dlatego zaleca się jego eliminację lub znaczne ograniczenie. Lista czego nie jeść przy jelicie drażliwym jest dosyć długa. Specjaliści wskazują na konieczność wyeliminowania takich produktów jak czekolada, napoje gazowane i z kofeiną, słodziki (zwłaszcza mannitol i sorbitol), pikantne przyprawy i potrawy typu fast food, a także produkty mleczne (jeżeli występuje związek objawów z nimi).
• W przypadku wzdęć należy wyeliminować warzywa strączkowe, kalafior, brokuły, kapustę i inne wzdymające produkty, a także żucie gumy oraz rozmowy podczas jedzenia.
• Zaleca się spożywanie kilku, najlepiej około 5 posiłków dziennie, w regularnych odstępach czasu.
• Na zaparcia pomaga wypijanie odpowiedniej ilości płynów, minimum 2 litrów na dobę, a w okresie upałów, wysiłku fizycznego lub przy biegunce – zwiększonej ilości.
• Regularny wysiłek fizyczny pomaga na problemy z jelitami.
• Stosowanie probiotyków, zwłaszcza w okresie antybiotykoterapii, zapobiega nadmiernemu rozrostowi flory bakteryjnej jelita cienkiego.
• Poprawę przynosi korzystanie z wszystkich metod redukcji stresu i relaksacji.

Czytaj również: Nerwica depresyjna – przyczyny, objawy, leczenie nerwicy depresyjnej