Tomografia komputerowa jamy brzusznej

Co to jest tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej?

Tomografia komputerowa jamy brzusznej to badanie wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie oraz zjawisko jego osłabienia przy przechodzeniu przez tkanki człowieka. Skutkuje to uzyskaniem obrazu w różnych odcieniach szarości, w zależności od gęstości tkanki lub istniejącej patologii. Jej ogromną zaletą jest możliwość oglądania narządów pokazanych prawie tak dokładnie jak w atlasie anatomicznym.

Dzięki tomografii komputerowej możemy uwidocznić wszystkie składowe jamy brzusznej, zarówno żołądek, jelito cienkie i grube, jak i narządy miąższowe takie jak wątroba śledziona, nerki i nadnercza czy trzustka. Badanie tomograficzne uwidacznia również drogi żółciowe, a w szczególnych przypadkach można wykonać cholangiografię TK, która obrazuje je dokładniej. Lampy rentgenowskie umieszczone są na obwodzie aparatu, który wyglądem przypomina tunel, dzięki czemu warstwy ciała są eksponowane z wielu stron i pod różnym kątem.

Dzięki możliwości obejrzenia wielu obszarów ciała w krótkim czasie, tomografia komputerowa układu trawienia stała się badaniem często wykonywanym. Jest przydatna zwłaszcza do diagnozowania nagłych przypadków w Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych: urazów jamy brzusznej czy ostrego brzucha, ponieważ jest dobrze znoszona przez pacjentów, a jednocześnie bardzo skuteczna.

Jeśli chodzi o badanie tomograficzne nerek – wykonuje się je przed podaniem środka cieniującego oraz po jego aplikacji. Obrazując nerki przed wlewem środka kontrastowego lepiej zobrazujemy zwapnienia (tomografia komputerowa cechuje się tu największą czułością), złogi oraz świeże krwiaki, jednak więkoszość zmian ocenia się po jego podaniu. Można wykorzystać również różnice w obrazie pomiędzy obiema fazami badania (bez i ze środkiem cieniującym) – pomaga to w rozpoznawaniu małych zmian litych i torbielowatych.

Angiografia nerkowa służy wykrywaniu malformacji naczyniowych (wrodzonych wad naczyniowych), tętniaków i naczyniaków, zwężenia tętnicy nerkowej; bywa również wykonywana przed zabiegiem embolizacji – celowego zamknięcia światła naczynia w celu leczniczym.

Czytaj również: Szpitalne zapalenie płuc (SZP) – przyczyny, leczenie, rokowanie

Wskazania do tomografii jamy brzusznej

• Nowotwory jelit, żołądka, trzustki, dróg żółciowych, rak wątroby (do postawienia rozpoznania
  i oceny stopnia zaawansowania).
• Choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego).
• Ostre stany, takie jak: niedrożność, perforacja, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie uchyłków jelita grubego, uraz.
• Urazy śledziony.
• Kamica przewodowa dróg żółciowych.
• Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki (do różnicowania i oceny powikłań).
• Stany zapalne nerek.
• Zwapnienia nerek.
• Kamica nerkowa (czułość wynosi prawie 100%).
• Choroby naczyń nerkowych.
• Marskość wątroby.
• Zespół Budda i Chiariego (czyli zakrzepica żył wątrobowych lub żyły głównej dolnej).

Przeczytaj również: Tomografia czy rezonans – które badanie wybrać?

Jak przebiega TK jamy brzusznej

Badanie tomografii komputerowej układu pokarmowego przeprowadza się w specjalnej pracowni, gdzie znajduje się tomograf. Pacjent, może być ubrany, kładzie się na plecach na stole, który w trakcie badania przesuwa się automatycznie ustawiając badany obszar ciała w zasięgu lamp rentgenowskich, rozmieszczonych po okręgu.
W trakcie przeprowadzania tomografii komputerowej lekarz lub technik znajduje się w przylegającym pomieszczeniu i instruuje pacjenta poprzez intercom, kiedy powinien leżeć nieruchomo lub wstrzymać oddech – dla lepszej jakości zdjęć – oraz czuwa nad przebiegiem badania. Należy zgłaszać każdy niepokojący objaw, który wystąpi podczas badania – nudności, zawroty głowy, duszność.

Przygotowanie do tomografii komputerowej jamy brzusznej

Pacjent powinien przyjść na badanie TK układu trawienia będąc na czczo oraz po wypiciu poprzedniego dnia dużej ilości płynów (2-3 litry). Ważne jest również, aby miał przy sobie aktualny wynik badania poziomu kreatyniny.

Przed obrazowaniem jelita cienkiego pacjentowi podaje się dożylnie 2% roztwór jodowego środka cieniującego lub rozcieńczony baryt.

• Aby dobrze zobrazować jelito grube na 2 dni przed badaniem należy zastosować dietę ubogoresztkową (wyłączając mleko, chleb, sery, owoce i warzywa) oraz środki przeczyszczające.
• W dniu poprzedzającym tomografię komputerową obowiązuje dieta płynna plus środki przeczyszczające, a w dzień badania wykonuje się lewatywę. Można również podać pacjentowi lek rozkurczający (np. hioscynę).
• Przygotowując się do badania żołądka pacjent wypija na czczo 750 ml wody bezpośrednio przed badaniem, aby uzyskać odpowiedni kontrast między ścianą żołądka a otaczającymi strukturami.
• Natomiast przed badaniem trzustki podaje się 500-1500 ml wody doustnie, na około pół godziny przed wykonaniem tomografii, aby wypełnić jelito.

Wszystkie decyzje dotyczące przygotowania do badania tomograficznego powinno się wcześniej skonsultować z lekarzem!

Czytaj również: Scyntygrafia nerek – wskazania, przebieg badania, wyniki, cena

Powikłania po tomografii jamy brzusznej

Powikłania po badaniu tomograficznym mogą być związane przede wszystkim z zastosowaniem środka cieniującego, są jednak bardzo rzadkie. Z tego wynikają również przeciwwskazania, którymi są:

• ciąża,
• niewydolność nerek,
• wcześniejsze uczulenia na środki kontrastowe.

Za każdym razem należy również poinformować lekarza, o przewlekłych chorobach, takich jak cukrzyca (zwłaszcza leczona tabletkami) czy szpiczak. Tomografia komputerowa jest badaniem powtarzalnym i można wykonywać ją również u dzieci. Wszelkie wątpliwości należy wyjaśniać z lekarzem kierującym na badanie.