Zaburzenia perystaltyki jelit – co to jest, przyczyny, rodzaje

Perystaltyka jelit – co to jest?

Ruchy perystaltyczne to naturalne i automatyczne skurcze mięśni, zachodzące na całej długości przewodu pokarmowego. Ich głównym celem jest przesuwanie pokarmu, ale również jego mieszanie i rozdrabnianie. Jelito grube i cienkie różnią się od siebie zarówno budową, jak i funkcją, więc również charakterem ruchów perystaltycznych.

W jelicie cienkim zachodzi głównie trawienie i wchłanianie składników pokarmowych, tu przyswajane są węglowodany, białka tłuszcze, witaminy i minerały. Nadmiernie żywa motoryka skraca czas kontaktu pokarmu z powierzchnią chłonną jelita, może powodować zaburzenia wchłaniania i niedobory pokarmowe.

W jelicie grubym występują dwa rodzaje ruchów: mieszające, ułatwiające wchłanianie dużej ilości wody i elektrolitów, prowadząc do zagęszczenia kału oraz silne skurcze masowe, pojawiające się 2–3 razy dziennie, które przepychają uformowany kał w kierunku odbytnicy.

To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny

Przyczyny zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego

Do najczęstszych przyczyn zaburzeń perystaltyki jelit należą zaburzenia czynnościowe o nieustalonej przyczynie, znane jako zespół jelita drażliwego. Jednak na pracę jelit wpływa szereg innych znanych czynników, np.:

• leki – głównie metoclopramid, ale również antybiotyki, leki przeciwbólowe, antyarytmiczne, przeciwdepresyjne;
• choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona);
• zaburzenia hormonalne, m.in. cukrzyca i choroby tarczycy;
• infekcje przewodu pokarmowego;
• zaburzenia krążenia;
• czynniki, na które mamy wpływ: nieprawidłowe nawyki żywieniowe, mała aktywność fizyczna, narażenie na toksyny egzogenne, stres.

Zobacz też: Na czym polega hemikolektomia?

Rodzaje zaburzeń perystaltyki jelit

• Nadmiernie żywa perystaltyka – jej głównym objawem jest biegunka, dyskomfort, głośne przelewanie się. Pokarm szybko przechodzi przez przewód pokarmowy, procesy wchłaniania i zagęszczania są upośledzone, występuje duża utrata wody. Osoba dotknięta biegunką oddaje stolce o luźnej konsystencji, co najmniej 3 razy dziennie.
• Wolny pasaż jelitowy – siła skurczów jest mniejsza bądź są one nieskoordynowane. Pokarm wolno przesuwając się przewodem pokarmowym staje się silnie odwodniony, formują się twarde i zbite masy kałowe, które jeszcze bardziej utrudniają transport.
• Brak perystaltyki – niedrożność jelit, stan zagrożenia życia, wymagający hospitalizacji i często kończący się interwencją chirurgiczną. Zaburzenia perystaltyki jelit spowodowane są przeszkodą mechaniczną bądź porażeniem układu nerwowego w przebiegu zapalenia bądź zaburzeń elektrolitowych. Brzuch jest wzdęty, bardzo bolesny, następuje zatrzymanie stolca i gazów.
• Przewlekłe mieszane zaburzenia czynności motorycznej jelit – zespół jelita drażliwego (przyczyna jest nieznana).

Zespół jelita drażliwego

Przebieg tego schorzenia jest przewlekły i nawracający. Objawia się głównie bólem brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień. Szacuje się, że występuje u niemal 20% populacji. W zależności od dominujących objawów możemy mówić o postaci biegunkowej, zaparciowej lub mieszanej. Charakterystyczne dla tej choroby jest powiązanie dolegliwości bólowych ze zmianą wyglądu stolca oraz częstością jego oddawania oraz ustępowanie dyskomfortu brzusznego po wypróżnieniu.

Chory obserwuje u siebie te objawy przez co najmniej 12 tygodni w roku. By stwierdzić ten zespół, należy wykluczyć inne potencjalne przyczyny zaburzeń perystaltyki jelit. Lekarz, stwierdzając tę chorobę, posługuje się Kryteriami Rzymskimi II – diagnozę opiera głównie na charakterystycznych objawach i braku choroby organicznej.

Zaburzenia perystaltyki jelit – postępowanie

Przede wszystkim należy zastanowić się nad przyczyną zaburzeń perystaltyki jelit – z większością można poradzić sobie modyfikując dietę, eliminując stres, jedząc regularne posiłki oraz unikając węglowodanów i pokarmów o działaniu wzdymającym.

Dodatkowo należy pamiętać, że podstawą prawidłowej diety jest przyjmowanie minimum 2 l płynów codziennie, ponieważ lepiej nawodniana treść jelitowa gwarantuje łatwiejszy transport. W postaci zaparciowej należy stosować dietę bogatą w błonnik (np. 1–2 łyżki stołowe otrębów pszennych dziennie). Dieta zróżnicowana, obfitująca w niskoprzetworzone kasze, ryże, surowe warzywa (czyli dieta bogatoresztkowa) jest kluczem do zapobiegania zaparciom.

Należy jednak pamiętać, że przedłużające się lub bardzo uporczywe zaburzenia perystaltyki jelit mogą być objawem poważnej choroby – wtedy koniecznie trzeba zwrócić się do lekarza.

Co powinno zaalarmować?

• wysoka gorączka bądź długo utrzymujący się stan podgorączkowy,
• krew w stolcu bądź objawy anemii,
• spadek masy ciała,
• ból brzucha, który budzi w nocy,
• długotrwałe, nieustępujące objawy.

Jeśli wystąpi którykolwiek z tych objawów, należy koniecznie zgłosić się do lekarza.