Termolezja (termoablacja) – co to jest termolezja i jakie są wskazania do zabiegu?

Co to jest termolezja? Na czym polega?

Termolezja jest małoinwazyjnym zabiegiem wykorzystywanym przede wszystkim w leczeniu bólu przewlekłego, głównie bólu kręgosłupa. Zabieg ten nazywany jest często również termoablacją, ablacją prądem HF lub techniką RFA (ang. Radiofrequency Ablation – ablacja prądem o częstotliwości fal radiowych). Pod pojęciem ablacji rozumie się zabieg prowadzący do trwałego lub czasowego zablokowania przewodnictwa we włóknach nerwowych.

W przypadku termolezji efekt ten uzyskuje się poprzez wprowadzenie niewielkiej elektrody w pobliże wybranych włókien nerwowych i spowodowanie przepływu prądu zmiennego o częstotliwości około 300–500 kHz (częstotliwość fal radiowych). Ponieważ komórki nerwowe wypełnione są roztworem elektrolitów, wywołuje to gwałtowne ruchy jonów w ich otoczeniu i nagrzewanie się obszaru poddanego zabiegowi do wysokiej temperatury. Wskutek tego część włókien nerwowych ulega niewielkiemu uszkodzeniu.

Przeczytaj również: Ablacja serca – na czym polega, wskazania, bezpieczeństwo

Prawidłowy wybór miejsca wprowadzenia elektrody, częstotliwości zastosowanego prądu i czasu zabiegu pozwala wywołać uszkodzenia wybiórczo w tych włóknach nerwowych, które przewodzą czucie bólu. Do czasu regeneracji tych włókien (trwa to zwykle kilkanaście miesięcy) odczuwanie bólu w odpowiednim obszarze ciała jest zmniejszone.

Jakie są wskazania do termolezji? Kiedy wykonuje się zabieg?

Termolezja jest zabiegiem leczenia bólu, skutecznym zwłaszcza w stosunku do tzw. bólu neuropatycznego, a więc bólu wywołanego przez różnego rodzaju nieprawidłowe pobudzenie włókien nerwowych, odpowiedzialnych za przekazywanie bodźców bólowych. Tego typu ból często trudno opanować z użyciem środków farmakologicznych (stąd potrzeba przeprowadzenia odpowiednich zabiegów, np. termolezji).

Do najczęstszych przyczyn bólu neuropatycznego zaliczyć można zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgowych, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym kręgosłupa – powstające w tych warunkach zmiany powodują podrażnienie nerwów i przekazywanie wrażeń bólowych.

Poza chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa, w której bólu nie można skutecznie opanować innymi metodami, wśród wskazań do termolezji wymienić można takie, jak:

• choroby kręgosłupa związane z trudnym do leczenia bólem, np. w przebiegu niektórych przypadków dyskopatii;
• neuralgia nerwu trójdzielnego, klasterowe bóle głowy – są to stany neurologiczne, związane z nieprawidłową aktywacją włókien odpowiedzialnych za przewodzenie bólu;
• przerzuty nowotworowe do kości – często związane są z bardzo silnym, opornym na leczenie bólem.

Termolezję wdraża się również w innych stanach, gdy istnieją uzasadnione przypuszczenie, że okaże się skuteczna. Ponieważ termolezja to zabieg inwazyjny, ważne jest, aby przed jego wykonaniem dokładnie określić źródło bólu – osiąga się to przez wykonanie wcześniej blokady farmakologicznej odpowiednich nerwów – jeśli jest ona skuteczna, dowodzi to, że dany nerw odpowiedzialny jest za odczuwanie bólu i wskazuje, że to on powinien być poddany termolezji.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Jak przygotować się do termolezji?

Termolezja wykonywana przez wykwalifikowanego lekarza jest bezpiecznym zabiegiem, jednak aby zapewnić jego prawidłowy przebieg i optymalną skuteczność, potrzebne jest odpowiednie do niego przygotowanie.

Pierwszym krokiem jest poinformowanie lekarza odpowiednio wcześniej o wszystkich obecnych chorobach, jak również o przyjmowanych lekach – w tym preparatach dostępnych bez recepty i preparatach ziołowych. Może istnieć konieczność odstawienia lub zmiany dawkowania niektórych z nich (np. aspiryny, insuliny) – zawsze należy dokładnie stosować się do instrukcji lekarza.

Przed przystąpieniem do termolezji należy także przekazać informację o obecności uczuleń, szczególnie w przypadku alergii na leki, lateks lub środki odkażające. Ze względu na stosowanie promieniowania jonizującego podczas zabiegu, konieczne jest poinformowanie o ewentualnej ciąży.

W ciągu 6 godzin przed termolezją nie należy nic jeść. Dopuszcza się przyjmowanie w tym czasie klarownych płynów (zalecana jest woda niegazowana), jednak w ciągu 2 godzin przed termolezją należy powstrzymać się również od picia.

Czy termolezja boli? Jak wygląda?

Zabieg termolezji wykonuje się w znieczuleniu miejscowym (znieczula się miejsce wkłucia igły z elektrodą), często z dodatkowym zastosowaniem środków uspokajających. Po znalezieniu odpowiedniego korzenia nerwowego, pod kontrolą wzroku wprowadza się w jego bezpośrednie pobliże igłę zakończoną niewielką elektrodą. Pomocna jest fluoroskopia – „film” w czasie rzeczywistym, utworzony przez ciągłe prześwietlenie promieniami rentgenowskimi, wyraźnie ukazujący położenie igły.

W przypadku termolezji w bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa igłę wprowadza się w podobny sposób jak podczas punkcji lędźwiowej. Jej umiejscowienie sprawdza się, dodatkowo przepuszczając przez igłę prąd o niewielkim natężeniu, co wywołuje mrowienie i/lub skurcz mięśni w obszarze unerwianym przez dany nerw.

Po uzyskaniu pewności, że igłę umieszczono prawidłowo oraz po nastawieniu odpowiednich parametrów, włącza się elektrodę, co stanowi właściwą część zabiegu. Mimo wytworzenia wysokiej temperatury w okolicy elektrody, moment ten nie wiąże się zwykle ze szczególnie nieprzyjemnymi odczuciami.

Po zakończeniu termolezji igła jest usuwana, a pacjent jeszcze tego samego dnia może powrócić do życia codziennego. Czas trwania zabiegu zależy od liczby i umiejscowienia poddawanych mu korzeni nerwowych. Termolezja zajmuje zwykle kilkadziesiąt minut.

Jakie są przeciwwskazania do termolezji?

Przeciwwskazania do termolezji wiążą się z techniką wykonania zabiegu i obejmują między innymi:

• zmiany zapalne skóry (np. ropnie) uniemożliwiające wprowadzenie igły w odpowiednim miejscu,
• ciążę (ze względu na niebezpieczne dla płodu promieniowanie jonizujące),
• ciężkie, niestabilne choroby (np. niewydolność serca),
• niektóre choroby psychiczne.

Ponadto, z uwagi na małą skuteczność zabiegu lub niewystarczającą ilość dowodów popierających słuszność jego wykonania, zabiegu termolezji nie stosuje się między innymi u osób:

• które nie zareagowały na wcześniejsze próby blokady odpowiednich nerwów,
• z wyraźnym źródłem bólu (np. przepukliną krążka międzykręgowego),
• z udowodnionymi nieprawidłowościami neurologicznymi,
• u których skuteczne okazują się metody nieinwazyjne.

Czytaj również: Krioablacja – wskazania do zabiegu, przebieg, powikłania, skuteczność