Prądy TENS – przezskórna elektryczna stymulacja nerwów

Czym jest TENS?

TENS jest jedną z wielu metod elektroterapii, służącą zwalczaniu bólu różnego pochodzenia. Aby uzyskać zmniejszenie lub zniesienie bólu, musi dojść do zahamowania przewodnictwa bodźców bólowych, zarówno na poziomie nerwów obwodowych, jak i rdzenia kręgowego. Dlatego niezwykle istotny jest odpowiedni dobór parametrów zabiegowych (rodzaj stymulacji, częstotliwość impulsu i czas jego trwania, czas zabiegu), jak i sposób ułożenia elektrod.

Istnieje wiele odmian prądów TENS. Do najczęściej stosowanych w terapii należą następujące jego odmiany:

1. TENS konwencjonalny – jest tym rodzajem prądu, od którego rozpoczyna się terapię prądami TENS. W leczeniu bólu stosuje się dwa rodzaje impulsów: prostokątne – w terapii bólu przewlekłego, czyli takiego trwającego od kilku tygodni, a nawet miesięcy oraz trójkątne, stosowane w terapii bólu ostrego – o nagłym, niedawnym czasie powstania i trwania;
2. TENS APL akupunkturowy – stosowany w przypadku leczenia bólu przewlekłego, lecz sprawdza się również w leczeniu ostrych stanów bólowych. Elektrody układa się na punkty bólowe, punkty motoryczne czy akupunkturowe;
3. TENS BURST, nazywany także TENS BURST uderzeniowym – prąd ten znajduje zastosowanie najczęściej w leczeniu ostrych stanów bólowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa i innych ostrych stanów bólowych w obrębie narządu ruchu. Tego rodzaju prądu TENS nie stosuje się w ostrych stanach zapalnych lub u pacjentów nadwrażliwych na działanie prądu.

Jak wygląda zabieg przezskórnej stymulacji elektrycznej TENS?

Pacjent jest układany w wygodnej pozycji leżącej lub siedzącej (w zależności od lokalizacji bólu). Na odsłonięte ciało pacjenta w miejscu bólu (lokalnie), przykręgosłupowo lub w punktach motorycznych, akupunkturowych przykłada się zwykle 2 elektrody działające leczniczo. Często aparaty do stymulacji prądami TENS wyposażone są w dwa obwody prądu, czyli posiadają aż 4 elektrody, które układa się na ciele pacjenta w celu jeszcze lepszego objęcia obszaru bólowego zasięgiem swojego oddziaływania i lepszego pobudzenia organizmu.

Zabieg przy użyciu prądu TENS trwa do 1 godziny czasu i można go powtarzać do 3-4 razy dziennie. Najczęściej stosuje się jednak jeden 30-minutowy zabieg dziennie. Niezwykle istotne jest to, iż gdy terapia TENS nie przynosi zamierzonych rezultatów, możemy nawet kilkukrotnie zmieniać w procesie leczenia sposób ułożenia elektrod.

Przytoczone powyżej argumenty świadczą o wszechstronnej możliwości leczenia prądami TENS, które poprzez różnorodne ułożenie elektrod dają wiele możliwości w skutecznej terapii, zarówno bóli ostrych jak i przewlekłych.

Czy zabiegi ze stymulacji TENS są skuteczne?

Zabiegi przy użyciu prądów TENS są zabiegami skutecznymi, niezwykle pomocnymi w hamowaniu bólu różnego pochodzenia u pacjentów. Ze względu na mnogość zastosowania prądu TENS osoba wykonująca zabieg w umiejętny sposób potrafi dobrać takie parametry zabiegowe oraz odpowiednio ułożyć elektrody, aby podjąć próbę zahamowania dolegliwości bólowych. Dlatego też w serii zabiegowej danego schorzenia elektrody mogą czasem zmieniać swoje położenie na ciele pacjenta.

Długotrwałe stosowanie prądów TENS może doprowadzić do przyzwyczajenia się pacjenta do odczuwanych bodźców (proces habituacji). Wówczas u pacjentów można zmienić program zabiegowy, zwykle używany w terapii, na inny.

W przypadku, kiedy stymulacja prądami TENS nie przynosi oczekiwanych rezultatów, istnieje możliwość zamiany prądu TENS i zastosowania innego rodzaju prądu z bogatego zasobu zabiegów elektroleczniczych działających przeciwbólowo.

Czy terapia prądami TENS jest bezpieczna?

Jak wiele zabiegów elektrycznych, przezskórna stymulacja elektryczna jest zabiegiem bezpiecznym. Pamiętać należy jednak o podstawowych zasadach prawidłowej metodyki zabiegowej. Zabiegi elektrolecznicze, w tym prądy TENS, nie mogą przysparzać dodatkowych dolegliwości bólowych u pacjentów poddanych terapii.

Warto pamiętać, iż każdy człowiek inaczej reaguje na prąd elektryczny. Jeżeli w trakcie zabiegu pacjent odczuwa nieprzyjemne mrowienie, czy ból, oznacza to, iż prawdopodobnie użyto zbyt dużej dawki zabiegowej (mimo, iż nie przekracza się maksymalnego, dopuszczalnego natężenia prądu) lub mamy do czynienia z pacjentem bardzo wrażliwym na oddziaływanie prądu. Należy wówczas zmniejszyć dawkę do wartości akceptowanych przez pacjenta (w jego odczuciu), gdyż utrzymanie dawki może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji, w postaci uszkodzenia powierzchni skóry, mających kontakt z elektrodą.

Jakie są wskazania do stosowania terapii prądami TENS?

Stymulacja prądami TENS znajduje dziś dość obszerne zastosowanie. Nie jest to oczywiście rodzaj leczenia, który jest „dobry na wszystko”. Największe zastosowanie znajduje on w terapii bólów ostrych, jak i przewlekłych, w przypadku następujących schorzeń:

• bóle odcinka szyjnego kręgosłupa,
• bóle związane z kręczem szyi,
• bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa,
• przewlekłe bóle stawowo-mięśniowe,
• ból po przebytych uszkodzeniach nerwów obwodowych,
• ból kikutów pooperacyjnych,
• bóle fantomowe,
• nerwobóle po przebytym półpaścu,
• bóle menstruacyjne,
• bóle reumatyczne, bóle przy artretyzmie.

Ograniczone oddziaływanie prądów TENS w zwalczaniu bólu obserwuje się w:

• bólach o pochodzeniu psychogennym,
• bólach w przebiegu neuropatii obwodowych z towarzyszącym zaburzeniem przemiany materii,
• bólach związanych z uszkodzeniem Ośrodkowego Układu Nerwowego (OUN).

Jakie są przeciwwskazania do stosowania przezskórnej stymulacji TENS?

Jak każda terapia lecznicza, stosowanie stymulacji prądami TENS posiada pewne ograniczenia. Niebezpieczne i całkowicie niedozwolone jest poddawanie działaniu prądu u pacjentów z wszczepionymi zespoleniami metalowymi (przewodzenie prądu, rozgrzanie tkanek, poparzenie wewnętrzne), rozrusznikiem serca (zaburzenia jego funkcjonowania) oraz kobiet w ciąży (szczególnie pierwszy trymestr).

Czasami prądy TENS stosuje się jednak w terapii łagodzenia bólów porodowych, lecz tylko w trakcie trwania porodu. Ponadto prądów TENS nie można stosować w następujących przypadkach:

• choroby nowotworowe, inne zmiany o charakterze rozrostowym;
• padaczka;
• zabiegi w okolicy serca, czy okolicy zatoki szyjnej;
• świeże rany, stany zapalne tkanek, wszelkie ubytki na skórze;
• obecność zespoleń metalowych kości, czy wszczepionego metalu na drodze przepływu prądu;
• zabiegi w okolicy śluzówki i gałek ocznych;
• zaburzenia czucia;
• choroby psychiczne.