Niestabilność stawu skokowego – przyczyny, objawy, leczenie

Skręcenie stawu skokowego a niestabilność

Skręcenie stawu skokowego jest jednym z najczęstszych urazów w obrębie narządu ruchu. Dochodzi do niego zwłaszcza u osób uprawiających takie dyscypliny jak: koszykówka, siatkówka, piłka nożna lub biegi. Niewinne skręcenie może niestety prowadzić to do naciągnięcia lub naderwania torebki stawowej oraz więzadeł i w konsekwencji do trwałej niestabilności stawu skokowego.

Niestabilnością stawu skokowego określamy stan stawu w którym jego fizjologiczna ruchomość jest zwiększona i na jej skutek pojawiają się objawy typowe dla uszkodzenia stawu. Może być odczuwana jako subiektywne wrażenie, ale również może doprowadzić do poważnych zmian w stawach stopy.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Przyczyny niestabilności stawu skokowego

Według aktualnych badań na pojawienie się niestabilności stawu skokowego mają wpływ następujące czynniki:

• uszkodzenie stawu skokowego (skręcenia jednorazowe lub powtarzające się),
• osłabienie mięśni, więzadeł oraz torebki stawowej stabilizujących staw,
• upośledzenie kontroli nerwowo-mięśniowej oraz propriocepcji (reakcja mięsni, odczwanie stawu),
• zaburzenia posturalne.

Jest kilka podziałów niestabilności, najważniejszy z nich to podział niestabilności na:

• boczną, która jest powikłaniem typowego skręcenia kostki i stanowi najczęstszą przyczynę nagłych urazowych interwencji lekarskich. W większości przypadków dotyczy osób młodych aktywnie uprawiających sporty i związana jest z uszkodzeniem więzadeł znajdujących się po stronie bocznej stawu skokowego,
• przyśrodkową, zdarzającą się rzadziej i dotyczy uszkodzenia więzadła trójgraniastego po stronie bocznej stawu skokowego.

Inną formą klasyfikacji jest podział na niestabilność:

• funkcjonalną w której istnieją subiektywne objawy niestabilności i pacjent je odczuwa, ale nie można jej wykazać obiektywnie za pomocą badań obrazowych lub testów klinicznych,
• mechaniczną, która opiera się na ocenie testów oraz badań obrazowych, ale nie zawsze musi dawać objawy, które odczuwa pacjent.

Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?

Niestabilność stawu skokowego – objawy

Do typowych objawów niestabilności zalicza się:

• ból (najczęściej po stronie przednio bocznej),
• nawracające obrzęki,
• uciekanie stopy podczas chodzenia (utrata kontroli nad stawem),
• niepewność podczas wykonywania aktywności fizycznej (obawa przed zwichnięciem),
• utrudniony chód po nierównym terenie,
• nawracające skręcenia,
• ograniczenie ruchomości,
• zapalenie tkanek miękkich (wtórne, przeciążeniowe, na skutek aktywności fizycznej).

Związane z niestabilnością stawu powtarzające się przeciążenia tkanek miękkich bądź ich naciągnięcia lub naderwania mogą prowadzić do ich poważnego uszkodzenia. Kolejną konsekwencją mogą być zaburzenia biomechaniki stawu, więc powierzchnie stawowe nie będą pracować fizjologicznie, co prowadzi do uszkodzeń chrząstki stawowej oraz przyspieszonych zmian zwyrodnieniowych stawu. Wykazano, że najczęściej wykrywanym upośledzeniem u osób z przewlekłą niestabilnością stawu jest zaburzenie poczucia równowagi oraz kontroli posturalnej.

Niestabilność stawu skokowego – jak rozpoznać?

W przypadku zauważenia u siebie wyżej wymienionych objawów niestabilności stawu, należy udać się do lekarza ortopedy. W celu wykrycia niestabilności wykonuje się serię testów oraz badań i należy wykluczyć inne patologie stawu skokowego o podobnych objawach np. chorobę zwyrodnieniową lub wrodzoną wiotkość kolagenową.

Leczenie niestabilności stawu skokowego zależne jest od wielu czynników, przede wszystkim od potrzeb pacjenta; jeśli pacjent jest aktywny fizycznie i chce wrócić do aktywności należy rozważyć zabieg chirurgiczny. Inaczej jest w przypadku osoby nieaktywnej fizycznie po niewielkim urazie z niestabilnością; stosuje się wówczas leczenie zachowawcze. Wiedza, z którym typem niestabilności mamy do czynienia u pacjenta jest również istotnym czynnikiem prognostycznym. Jeśli pacjent ma objawy niestabilności, ale w badaniach nie można wykazać jej obecności oznacza to, że dolegliwości są raczej zaburzeniem kontroli nerwowo-mięśniowej i raczej oznaczają dobre rokowania leczenia zachowawczego. Jeśli natomiast można wykazać obecność niestabilności funkcjonalnej jak i mechanicznej trzeba liczyć się z koniecznością interwencji chirurgicznej.

Niestabilność stawu skokowego – leczenie

Leczenie zachowawcze obejmuje:

• unikanie forsowania stawu skokowego w okresie dolegliwości bólowych i unieruchomienie stawu w miękkiej ortezie stabilizującej, która zapewni szybszą regenerację uszkodzonych struktur,
• kurację farmakologiczną polegającą na podawaniu leków przeciwzapalnych; jeśli ból jest intensywny, można poprosić lekarza o środki przeciwbólowe,
• stosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym: krioterapii, jonoforezy lub masażu wirowego stawu skokowego oraz zabiegów regenerujących uszkodzone tkanki miękkie: pola magnetycznego, laseroterapii oraz ultradźwięków,
• terapię tkanek miękkich (masaż poprzeczny bolesnej okolicy),
• najważniejsze jest wykonywanie ćwiczeń leczniczych. W początkowym etapie najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia bez obciążania: izometryczne, rozciągające, pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek miękkich, sprawność układu nerwowego i w końcu ćwiczenia całej kończyny dolnej, zwiększające siłę, szybkość ruchów, kontrolujące ruch i pracę na różnym podłożu. Dążymy do tego aby wszystkie ruchy w stawie były wykonane w pełnym zakresie ruchu i aby tkanki miękkie były odpowiednio elastyczne i silne, więc odporne na ewentualne uszkodzenia,
• kinesiotaping, czyli oklejenie stawu specjalnymi plastrami o elastycznej strukturze, mające działanie sensoryczne i warto zwłaszcza w okresie dolegliwości bólowych zastosować je, aby odciążyć chory staw i przyśpieszyć procesy regeneracyjne,
• PRP – jest zabiegiem z użyciem osocza bogatopłytkowego, którego celem jest poprawa i przyspieszenie gojenia uszkodzonych tkanek. Uzyskaną frakcję osocza bogatopłytkowego otrzymuje się z własnej krwi pacjenta, następnie przygotowuje się jej koncentrat w odpowiedniej aparaturze i podaje się go pod kontrolą USG w formie iniekcji w uszkodzony fragment tkanki miękkiej. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, a pacjent może opuścić klinikę zaraz po zabiegu. Skuteczność procedury jest bardzo wysoka.

Jednak w większości przypadków, zwłaszcza u osób aktywnych fizycznie czy sportowców z niestabilnością stawu skokowego zaleca się leczenie operacyjne. Zabieg polega na rekonstrukcji uszkodzonych więzadeł (zwłaszcza więzadła strzałkowo-skokowego przedniego i strzałkowo-piętowego) przy użyciu własnego przeszczepu ze ścięgna mięśnia podeszwowego.