Złamanie kości podudzia

Złamanie kości strzałkowej i piszczelowej

Podudzie lub popularnie „goleń” składa się z dwóch kości długich: strzałkowej i piszczelowej. Złamania kości podudzia są jednym z częściej występujących złamań i zdarzają się w każdym wieku. Uszkodzenia kości podudzia, są podobnie jak złamania kości udowej, bardzo poważne i obejmują często urazy dodatkowe skóry lub mięśni. Bardzo często dochodzi do złamania otwartego.

Liczba urazów podudzia stale wzrasta, co wiąże się z szybkim rozwojem transportu drogowego, gdyż do złamania dochodzi zazwyczaj przez potrącenie samochodem. Innym powodem może być: mocne kopnięcie oraz upadek podczas uprawiania dyscypliny sportowej, najczęściej jazdy na rowerze lub nartach. Złamania podudzia są niezwykle skomplikowane i niosą za sobą długą listę poważnych powikłań dlatego powinny być leczone szybko i precyzyjnie.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Złamanie kości podudzia – przyczyny

Złamania kości podudzia obejmują:

• złamania kości piszczelowej – spowodowane są użyciem dużej siły, gdyż kość piszczelowa jest jedną z mocniejszych kości organizmu człowieka. Są to urazy dość ryzykowane, ze względu na to, że kość piszczelowa jest głównym stabilizatorem podudzia oraz łączy się z kością skokową. Złamanie kości piszczelowej może też doprowadzić do uszkodzenia nerwu piszczelowego, co wiąże się z zaburzeniami czucia oraz ograniczeniem ruchów stopy,
• złamania kości strzałkowej – kość strzałkowa jest położona równolegle do kości piszczelowej i zazwyczaj jest uszkodzona razem z nią. Zdarza się jednak, że uszkodzona zostaje tylko sama na skutek uderzenia w bok nogi lub niefortunnego urazu na wysokości kostki lub kolana. Nie jest to na ogół uraz skomplikowany, łatwo się goi, ponieważ całe podudzie jest dodatkowo wzmocnione przez kość piszczelową, która stabilizuje złamanie kości strzałkowej,
• złamania obu kości podudzia – jest poważną i bardzo bolesną kontuzją, której często towarzyszy także duży wylew krwi i zniekształcenie kończyny. Bywa ona następstwem najczęściej poważnego wypadku komunikacyjnego.

Złamanie kości podudzia – objawy

Do objawów złamania kości podudzia zaliczamy:

• bardzo silny ból,
• obrzęk okolicy złamania,
• duży wylew krwi,
• zniekształcenie kończyny (skręcenie stopy do boku),
• brak możliwości wykonywania ruchów kończyną.

Złamanie kości podudzia – leczenie

Postępowanie z pacjentem ze złamaniem kości podudzia musi odbywać się w trybie pilnym. Pacjent powinien jak najszybciej znaleźć się w szpitalu. W czasie transportu do szpitala wskazane jest ułożenie chorego i stosowanie łagodnego wyciągu złamanej kończyny, co zmniejsza dolegliwości bólowe. Konieczne jest unieruchomienie chorej kończyny od pośladka, aż po stopę za pomocą kończyny zdrowej lub prowizorycznej szyny lub kijka. Ortopeda, po wywiadzie lekarskim, zazwyczaj kieruje pacjenta na zdjęcie RTG. Badanie pozwoli określić umiejscowienie i przebieg linii złamania oraz obecność odłamów kostnych. Warto wykonać USG jeśli jest podejrzenie urazów tkanek miękkich.

Złamania kości podudzia są zazwyczaj niezwykle skomplikowane, więc konieczne jest leczenie operacyjne. W razie wystąpienia odłamów kostnych trzeba wykonać ich zespolenie za pomocą: gwoździ, śrub, płytek lub metody śródszpikowej. Później zastosowane jest unieruchomienie w postaci szyny gipsowej przez 6 tygodni i przynajmniej przez 2 tygodnie od złamania należy kończynę oszczędzać i nie opierać się na niej. Dopiero kontrolne zdjęcie RTG po 3–4 tygodniach zobrazuje przebieg leczenia i jeśli wykaże pełen zrost kości można już zrezygnować z usztywnienia i rozpocząć rehabilitację. Złamanie kości strzałkowej może być leczone bez zakładania opatrunku gipsowego, gdyż elementem stabilizującym goleń staje się kość piszczelowa. Czasem proces gojenia się złamania kości strzałkowej może się trochę skomplikować poprzez zrost opóźniony lub powstanie stawu rzekomego. Opóźnia to odzyskiwanie sprawności i rekonwalescencję. Całkowity powrót do zdrowia po urazach kości podudzia może trwać nawet 3 miesiące.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Złamanie kości podudzia – rehabilitacja

Aby pacjent szybko odzyskał sprawność fizyczną i wrócił do normalnego funkcjonowania oraz aktywności fizycznej konieczna jest rehabilitacja. W przypadku osób ze złamaniami kości podudzia obejmuje ona:

• we wczesnym okresie pooperacyjnym działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe. Zalecane jest jak najszybsze stosowanie pola magnetycznego (na gips, z zespalającymi częściami metalowymi odłamy kostne) aby przyspieszyć i stymulować zrost kości,
• wdrożenie jeszcze w trakcie unieruchomienia delikatnych ćwiczeń odsłoniętych palców (zginanie, prostowanie) oraz zdrowej kończyny dolnej w celu poprawy krążenia i odżywienia tkanek w kończynie unieruchomionej,
• unikanie forsowania kończyny w krótkim czasie po zdjęciu unieruchomienia oraz stosowanie zimnych okładów w celu zmniejszenia opuchlizny oraz ciepłoty okolicy złamania, zwłaszcza stawu skokowego,
• naukę chodu; najpierw terapeuta uczy pacjenta chodzić ze sprzętem pomocniczym, potem dąży do uniezależnienia się pacjenta od nich, obejmuje ona naukę powolnego obciążania chorej kończyny, koordynacji ruchów oraz utrzymania równowagi. Wszystkie nowe elementy należy wprowadzać po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym pacjenta,
• kurację farmakologiczną polegającą na podawaniu leków przeciwzapalnych i rozluźniających tkanki mięśniowe; jeśli ból jest intensywny, można poprosić lekarza o środki przeciwbólowe,
• fizykoterapię: stosowanie wcześniej wspomnianego pola magnetycznego oraz innych zabiegów o działaniu regenerującym i pobudzającym zrost kości (laseroterapia, ultradźwięki), krioterapii w celu zmniejszenia bólu i obrzęku, elektrostymulacji osłabionych mięśni stawu skokowego oraz zabiegów rozluźniających, poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takich jak: lampa solux czy kąpiel wirowa kończyny dolnej,
• masaż tkanek głębokich okolicy stawu skokowego zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie,
• kinezyterapię, czyli wykonywanie ćwiczeń leczniczych. W początkowej fazie rehabilitacji najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia bez obciążania chorej kończyny np: ćwiczenia izometryczne, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Zazwyczaj po urazach kości podudzia dużo pracy należy poświęcić stawom: kolanowemu oraz skokowemu. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek miękkich oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni. Na końcu stosujemy ćwiczenia całej kończyny dolnej, zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę kończyny na nierównym terenie, poprawiające dynamikę ruchów wszystkich kończyny, najlepiej metodą PNF. Dążymy do tego aby wszystkie ruchy kończyny były wykonane w pełnym zakresie ruchu nawet po przyłożeniu niewielkiego oporu,
• terapię manualną, która obejmuje techniki mogące odblokować staw i przywrócić mu fizjologiczną biomechanikę. Szczególnie zalecane przy dłuższym unieruchomieniu chorego stawu. Po zastosowaniu odpowiedniej techniki dochodzi do zmniejszenia bólu, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu,
• kinesiotaping, czyli oklejanie stawu specjalnymi, elastycznymi plastrami strukturze, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące, zalecane zwłaszcza podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej po urazie w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia kontuzji,
• w razie uszkodzenia nerwów - neuromobilizację, czyli napinanie i rozciąganie tkanek nerwowych w celu poprawy elastyczności, usprawnienia mechanizmów naprawczych i regeneracyjnych. Technika pozwala na natychmiastową poprawę funkcji podrażnionych tkanek nerwowych.

Czytaj również: Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, powikłania

Złamanie kości podudzia – powikłania

Niestety złamania kości podudzia są zazwyczaj bardzo skomplikowane i niosą ze sobą ryzyko dużej liczby powikłań jeśli nie zastosujemy się do zaleceń lekarskich, które dotyczą przede wszystkim nie obciążania kończyny bezpośrednio po zabiegu. Zaliczamy do nich:

• trwałe uszkodzenia w stawie skokowym,
• ograniczenie ruchomości stawu skokowego lub kolanowego,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• uszkodzenie nerwu piszczelowego – może spowodować zaburzenia czucia, drętwienie, mrowienie oraz zaburzenie czynności stopy w tym zaniki mięśniowe.