Kość łódeczkowata – złamanie, objawy, rehabilitacja, powikłania

Jakie są przyczyny złamania kości łódeczkowatej?

Statystyki podają, że najczęstszym złamaniem w nadgarstku jest złamanie kości łódeczkowatej. Kość łódeczkowata leży u podstawy kciuka, w szeregu nadgarstka bliżej przedramienia. Jej złamanie nie jest to typowe, gdyż często nie widać zewnętrznej deformacji nadgarstka, obraz ba zdjęciu RTG nie jest jednoznaczny, więc postawienie prawidłowej diagnozy sprawia trudności specjalistom. Jest to jeden z częściej lekceważonych urazów dłoni i niestety ciężkich do szybkiego wygojenia z racji dużej ilości chrząstki na kości łódeczkowatej oraz jej kiepskiego ukrwienia. Dlatego liczba pacjentów z powikłaniami po urazie kości łódeczkowatej jest wysoka.

Najczęstszą przyczyną urazu kości łódeczkowatej jest upadek na wyprostowany lub zgięty grzbietowo nadgarstek, wyciągnięty w obronie do podporu. Przedramię jest wtedy ustawione w nawróceniu. Ryzyko złamania wzrasta u sportowców, zwłaszcza piłkarzy oraz u osób biegających. Przy mniejszej sile urazu może też zdarzyć się pęknięcie.

Złamanie kości łódeczkowatej zdarza się także podczas jazdy na nartach. Przy tego typu urazie dojść może dodatkowo do urazu kości przedramienia. Inne przyczyny obejmują uraz bezpośredni w nadgarstek lub uderzenie pięścią.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Jakie są objawy złamania kości łódeczkowatej?

Do objawów złamania kości łódeczkowatej zaliczamy:

• tkliwość i ból nadgarstka u podstawy kciuka w okolicy tzw. tabakierki anatomicznej,
• obrzęk, zaczerwienienie i zasinienie okolicy,
• tkliwość drugiej kości śródręcza,
• bolesne odwracanie przedramienia,
• ograniczenie ruchów nadgarstka, bolesny chwyt i ruchy manualne ręki.

Diagnoza urazów stawu nadgarstkowego nie jest prosta i łatwa. Najlepszym potwierdzeniem złamania kości jest zdjęcie RTG; czasem sytuacja wymaga zrobienia go w kilku projekcjach, gdyż kość łódeczkowata jest mała, a jej złamane fragmenty mogą tak ściśle przylegać do siebie, że nie widać szczeliny złamania. Istotne jest również badanie przedmiotowe chorego nadgarstka, wykonanie testów uciskowych oraz porównanie go z nadgarstkiem zdrowym. W razie konieczności należy poszerzyć diagnostykę o bardziej czułe i dokładne badania, takie jak rezonans magnetyczny lub scyntygrafia kości.

Jak leczyć złamanie kości łódeczkowatej?

Leczenie złamania kości łódeczkowatej zależy od miejsca i sposobu złamania oraz uszkodzeń towarzyszących. Najczęściej stosuje się unieruchomienie w opatrunku gipsowym na 6–10 tygodni. Pacjent ma założoną gipsową tzw. rękawiczkę balową, która obejmuje kciuk. Rzadziej zakładana jest szyna gipsowa na 3–4 tygodnie. Zaleca się regularnie sprawdzać postęp zrostu kości i oceniać ucisk opatrunku na skórę oraz inne tkanki miękkie.

Przy złamaniach kości łódeczkowatej z przemieszczeniem lub dodatkowych uszkodzeniach tkanek miękkich, np. kiedy odczuwalna jest niestabilność nadgarstka, konieczny jest zabieg operacyjny. Operacja polega na ustabilizowaniu obu fragmentów kości śrubą. Stabilizację stosuje się również przy braku zrostu tkanki kostnej, pomimo zastosowanego zewnętrznego unieruchomienia. W przypadku przedłużającego się braku zrostu, wykonuje się zabiegi odtwarzające unaczynienie uszkodzonej kości łódeczkowatej za pomocą przeszczepu z innej kości.

Rehabilitacja po złamaniu kości łódeczkowatej

Urazy kości łódeczkowatej leczą się niezmiernie długo i trudno. Dlatego po zdjęciu unieruchomienia wskazana jest rehabilitacja, by w pełni odzyskać sprawność fizyczną ręki. Rehabilitacja obejmuje:

• we wczesnym okresie po zdjęciu gipsu oszczędzanie chorej ręki i unikanie ruchów nasilających ból, podnoszenia nią przedmiotów czy dźwigania zakupów,
• stosowanie jeszcze w trakcie unieruchomienia czy zespolenia metalowymi łącznikami magnetoterapii, która stymuluje i przyspiesza zrost kości,
• farmakoterapię – leki przeciwbólowe (szczególnie niesteroidowe leki przeciwzapalne), suplementy diety,
• ćwiczenia lecznicze – są konieczna dla przywrócenia sprawności manualnej ręki,
• fizykoterapię (elektroterapia, pole magnetyczne, laseroterapia, ultradźwięki, kąpiel wirowa chorej ręki),
• masaż poprzeczny, który przyspiesza przebudowę tkanek, rozluźnia, poprawia ukrwienie i odżywienie,
• terapię manualną – obejmuje techniki mobilizacji lub manipulacji, które odblokują staw i przywrócą mu fizjologiczną ruchomość oraz zmniejszą ból,
• taping – plastry przyspieszą gojenie, polepszą stabilizację oraz odciążą chory staw,
• odpowiednią dietę – dieta powinna być bogata w białko, wapń i witaminę D, zaleca się unikać kawę, herbatę, szpinak oraz szczaw, można stosować suplementy bogate w minerały wzmacniające słabe i kruche kości oraz pobudzające zrost tkanki kostnej.

Powikłania po złamaniu kości łódeczkowatej

Niestety, ze względu na problemy diagnostyczne i gorsze ukrwienie kości łódeczkowatej, jej złamanie obarczone jest dużą liczba powikłań w postaci:

• stawu rzekomego (braku prawidłowego zrostu kości),
• jałowej martwicy kości (martwica tkanki kostnej na skutek zaburzeń ukrwienia),
• zmian zwyrodnieniowych (ścieranie tkanki chrzęstnej pokrywającej powierzchnie stawowe).