Złamanie Smitha – objawy, leczenie, ćwiczenia i powikłania

Złamanie Smitha – złamanie nadgarstka z przemieszczeniem

Upadki są główną przyczyną większości złamań kończyn górnych, które stanowią od 12 do 15 proc. wszystkich urazów. Przerwanie ciągłości kości ręki prowadzi do niepełnosprawności, znacznego obniżenia jakości życia, szczególnie u ludzi starszych. Konsekwencją utraty równowagi i upadku na dłoń może być złamanie nadgarstka. Najczęściej mamy do czynienia ze złamaniem kości łódeczkowej, złamaniem Collesa lub złamaniem Smitha.

Złamanie Smitha jest to przeciwieństwo do urazu Collesa i pojawia się podczas upadku w tył na nadgarstek znajdujący się w zgięciu dłoniowym. Upadek następuje zatem na dłoń odwróconą do wewnątrz, więc siła nacisku koncentruje się na jej części grzbietowej.

Złamanie kości promieniowej zachodzi na takiej samej wysokości jak w przypadku złamania Collesa, jednak obserwuje się odwrotne przemieszczenia. Obwodowa część kończyny przemieszczona jest w kierunku dłoniowym, nie zaś grzbietowo.

Najczęściej złamanie nasady dalszej kości promieniowej zachodzi u starszych pacjentów z osteoporozą lub u ludzi młodych wyczynowo uprawiających sporty.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Objawy złamania nasady dalszej kości promieniowej

Dla złamań końca dalszego kości promieniowej charakterystyczny jest:

• ból nadgarstka,
• deformacja kończyny,
• przemieszczenie dłoniowe odłamów (czasem określane jako złuszczenie nasady dalszej z jej dłoniowym przemieszczeniem),
• obrzęk okolicy nadgarstka,
• ubytek tkanki kostnej (w przypadku urazów zgnieceniowych lub zmiażdżeniowych),
• złamanie wewnątrzstawowe.

Cechą charakterystyczną złamania Smitha jest to, iż występuje ono 4–6 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Powikłania po złamaniu typu Smitha

W przypadku złamania nadgarstka z przemieszczeniem dłoniowym mogą pojawić się różne komplikacje, zarówno wczesne, jak i późne. Powikłania wczesne dotyczą zwykle utraty repozycji przez złe ustawienie kości dłoni względem siebie.

Konieczne jest wówczas ponowne nastawienie nadgarstka. Czasami w wyniku komplikacji związanych z unieruchomieniem lub rozległością złamania może dojść do neuropatii nerwu pośrodkowego i w konsekwencji zaburzenia pracy i funkcji ręki.

Późne powikłania złamania Smitha to przede wszystkim występowanie takich schorzeń, jak:

• zespół cieśni nadgarstka,
• niestabilność nadgarstka,
• brak zrostu kostnego w obrębie szczeliny złamania,
• powstanie przykurczy mięśni prowadzących do ograniczenia zakresu ruchu,
• przedwczesne pojawienie się zmian zwyrodnieniowych stawu,
• zespół Sudecka – stopniowy zanik (dystrofia) mięśni i ubytek kości,
• odleżyny powstałe pod gipsem, w miejscu ucisku,
• przykurcz ischemiczny Volkmanna (niedokrwienny) na skutek zbyt ciasnego opatrunku gipsowego.

Wymienione powikłania zalicza się do najczęściej występujących.

Leczenie złamania Smitha – operacja i orteza nadgarstka

Złamania kości promieniowej typu Smitha są ze swojej natury urazami niestabilnymi, czyli innymi słowy, nie da się ich nastawić zachowawczo. Obecnie najbardziej skutecznym leczeniem jest operacyjna stabilizacja płytką dłoniową. Są one odpowiednio wyprofilowane i swoim kształtem dopasowują się do anatomicznego kształtu kości promieniowej.

Istnieje również inny rodzaj zespolenia – są to płytki biowchłanialne (termoplastyczne), których olbrzymią zaletą jest brak konieczności usuwania po zespoleniu.

Ponadto dużą korzyścią dla pacjenta w przypadku zastosowania stabilizacji płytkowej jest możliwość natychmiastowego usprawniania złamanej ręki, praktycznie bez stałego gipsu. Wówczas stosuje się okresowe (czasowe) unieruchomienie w szynie, które jest zdejmowane do ćwiczeń kilka razy dziennie. Ortezę na nadgarstek stosuje się do momentu ustania dolegliwości bólowych.

Poza oceną radiologiczną należy zwrócić szczególną uwagę na ocenę ruchomości palców, kwestię czucia i ukrwienia kończyny. Ze względu na ból i obrzęk po złamaniu ocena struktur miękkich i więzadłowych w obrębie nadgarstka jest bardzo trudna lub wręcz niemożliwa.

Stąd urazy nadgarstka są często „maskowane” w obrazie klinicznym, a ich nierozpoznanie może mieć wpływ na końcowy wynik leczenia.

Ile trwa leczenie po złamaniu kości nadgarstka?

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, kiedy można wrócić do pełnej sprawności, uprawiania sportu czy normalnej aktywności sprzed złamania. Każdy uraz jest inny, bo cechuje go odmienna siła, która doprowadziła do uszkodzenia kości.

Należy wziąć tutaj także pod uwagę stan ogólny pacjenta, jego wiek, choroby towarzyszące oraz płeć. Wykazano odmienne tempo regeneracji u mężczyzn i kobiet z niekorzyścią dla tej drugiej grupy.

Szybkość powrotu do codziennego funkcjonowania pacjenta zależy od rozległości urazu oraz ewentualnych powikłań, które nierzadko występują przy złamaniu Smitha. Samo leczenie usprawniające trwa kilkanaście tygodni, a powrót do normalnego stanu może sięgać do roku, a w niektórych powikłanych przypadkach nawet dłużej.

Ćwiczenia i rehabilitacja po złamaniu Smitha

Rehabilitacja ręki po złamaniu kości promieniowej ma na celu przywrócenie lub poprawienie jej stanu funkcjonalnego. Odbywa się to poprzez uzyskanie prawidłowego zakresu ruchu, przywrócenie odpowiedniej siły oraz masy mięśniowej i jest ostatnim etapem leczenia usprawniającego, które ma pozwolić choremu na niezależność oraz poprawę jakości życia.

Na samym początku usprawniania głównym problemem jest wystąpienie obrzęku nadgarstka w obrębie dalszej nasady kości promieniowej, który z czasem ulega zmniejszeniu. Po zdjęciu unieruchomienia celem terapii będzie również przywrócenie stabilności, koordynacji, zręczności, doprowadzenie do możliwości pełnego obciążenia wszystkich struktur.

Należy zwrócić szczególną uwagę na poprawę elastyczności i gładkości blizny. Warto udać się do fizjoterapeuty, który udzieli odpowiedniego instruktażu i pokaże jak należy o nią dbać (terapia blizny). Po zdjęciu gipsu z ręki bardzo często obserwuje się zmieniony obraz dłoni. Skóra ręki po złamaniu nadgarstka jest przesuszona i blada, co jest bezpośrednio związane z zaburzeniami ukrwienia i także wymaga należytej uwagi.

W związku z tym, że leczenie złamania typu Smitha jest głównie operacyjne, ćwiczenia można rozpocząć niemal od razu. Na początku wykonywane są ruchy bierne, bierno-czynne mięśni przedramienia, stawu łokciowego, które z czasem zastępują ćwiczenia czynnie wykonywane przez pacjenta.

Ćwiczenia siłowe z oporem rozpoczynane są po 6–8 tygodniach od operacji. W celu złagodzenia bólu ręki, wzmocnienia ukrwienia oraz poprawy napięcia mięśniowego pomocniczo stosuje się zabiegi z zakresu fizykoterapii – pole magnetyczne, laseroterapię na blizny, masaż wirowy kończyny oraz krioterapię, która działa przeciwobrzękowo i przeciwbólowo.

Ból i obrzęk po złamaniu ręki w nadgarstku

Następstwa złamań mogą być przyczyną nieodwracalnych skutków związanych ze zdrowiem, nieprawidłowego funkcjonowania ręki, utrudnień i ograniczeń w wykonywaniu czynności dnia codziennego. Pomimo wcześnie podjętej czynnej rehabilitacji, po złamaniu nadgarstka typu Smitha pacjenci bardzo często odczuwają znaczny ból ręki.

Pojawia się również wiele dodatkowych problemów związanych z uczuciem dyskomfortu i obniżoną sprawnością funkcjonalną.

Do najczęstszych zaliczamy:

• mrowienie ręki, w której doszło do złamania,
• ograniczenie ruchomości i osłabienie siły mięśniowej ręki,
• algodystrofia (obrzęk, nieprawidłowa reakcja naczynioruchowa, ból, osteoporoza, plamisty zanik kości),
• sztywność palców i nadgarstka,
• późne neuropatie nerwów łokciowego i pośrodkowego w wyniku utrzymywania wymuszonej pozycji,
• zwyrodnienie stawów nadgarstka.

Należy pamiętać, iż wcześnie prowadzona odpowiednia fizjoterapia może zminimalizować oraz ograniczyć do minimum nieprzyjemne dolegliwości i konsekwencje urazu.

Bibliografia:

• Drozdowska B., Złamania osteoporotyczne. Endokrynologia Polska, 2009, 60, 6.
• Skorupińska A., Tora M., Bojarska-Hurnik S., Klasyfikacja oraz elementy leczenia złamań dalszej nasady kości promieniowej. Fizjoterapia, 2015, 23, 3: 40–46.
• Duckworth A. D, Porter D. E, Ralston S. H., Ortopedia, traumatologia i reumatologia. Edra Urban & Partner, Wrocław 2010.