Osteoartroza – co to jest, objawy, leczenie, dieta, rehabilitacja

Co to jest osteoartroza?

Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza) jest często diagnozowaną chorobą kostno-stawową. Inne nazwy tej choroby, które mogą pojawić się w wynikach badań i dokumentacji medycznej to: arthrosis deformans, osteoarthrosis, osteoarthritis.

Proces chorobowy dotyczy początkowo chrząstki stawowej, natomiast z czasem zajęte zostają również mięśnie, ścięgna więzadła i kości. Procesem chorobowym objęte są najczęściej stawy biodrowe, kolanowe, stawy rąk i stóp. Często rozpoznawana jest osteoartroza kręgosłupa. Choroba ta dotyczy głównie osób starszych. Objawia się bólem oraz ograniczeniem zakresu ruchomości w stawach.

Lekarz stawia rozpoznanie osteoartrozy na podstawie objawów zgłaszanych przez chorego oraz w oparciu o badania obrazowe. Podstawowym badaniem, jakie jest wykonywane u tej grupy pacjentów, jest RTG, w którym stwierdza się zwężenie szpary stawowej, osteofity (czyli wyrośla kostne), sklerotyzację (zmiany w strukturze tkanki kostnej) oraz torbiele w warstwie podchrzęstnej kości. Stawy najczęściej objęte chorobą zwyrodnieniową to:

• stawy biodrowe (osteoartroza stawu biodrowego),
• stawy kolanowe (osteoartroza kolana),
• stawy rąk,
• stawy stóp,
• stawy kręgosłupa.

Osteoartroza – objawy

Główne objawy choroby zwyrodnieniowej stawów to:

• bóle stawów, które pojawiają się przede wszystkim w czasie ruchu, natomiast w spoczynku ustępują; w zaawansowanych stadiach choroby ból może pojawiać się również w spoczynku i w nocy;
• uczucie sztywności stawów – może występować tzw. sztywność poranna, bóle poranne, które ustępują po rozruszaniu się;
• trzeszczenia w stawach;
• zmniejszenie zakresu ruchomości w stawach;
• w zaawansowanym okresie choroby – zmiany obrysu stawu.

Jakie są przyczyny osteoartrozy?

Choroba zwyrodnieniowa postrzegana jest jako choroba osób starszych, jednak zdarza się, że chorują również osoby młode. Czynniki, jakie predysponują do wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów to:

• wiek,
• płeć (częściej chorują kobiety),
• nadwaga i otyłość,
• przeciążenie stawów,
• predyspozycje genetyczne,
• osłabienie mięśni stabilizujących staw,
• wady postawy i zaburzenia budowy stawów,
• niedobór estrogenów u kobiet

Osteoartroza – rehabilitacja

Pierwszym elementem w leczeniu zwyrodnienia stawów powinno być leczenie zachowawcze, a dokładniej – korekcja wad postawy, które mogą przyczyniać się do rozwoju choroby zwyrodnieniowej, redukcja masy ciała oraz zastosowanie specjalistycznych zabiegów fizjoterapeutycznych eliminujących ból i wzmacniających osłabione mięśnie w celu lepszej stabilizacji stawów.

Ważne jest, aby odciążyć bolący staw, co można uzyskać poprzez zastosowanie zaopatrzenia ortopedycznego, np. laski, kul czy balkoniku. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli używana jest jedna laska lub kula, powinna ona być używana po stronie przeciwnej do chorego stawu. W zwalczaniu bólu pomocne są zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak: ultradźwięki, krioterapia, pole magnetyczne, jonoforeza np. z diklofenakiem.

Na zwyrodnienie stawów stosuje się także ćwiczenia prowadzone przez fizjoterapeutę lub wykonywane przez pacjenta w domu. Ćwiczenia takie powinny być ukierunkowane przede wszystkim na poprawę zakresu ruchomości w stawach oraz na wzmocnienie siły mięśniowej. Dla pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów wskazane jest również leczenie uzdrowiskowe.

Jak leczyć osteoartrozę stawów?

W leczeniu objawów związanych z chorobą zwyrodnieniową stawów w pierwszej kolejności powinno zostać zastosowane to niefarmakologiczne. Czasami jednak ból jest tak duży, że chorzy muszą sięgnąć po środki przeciwbólowe. Można wówczas zastosować niesteroidowe leki przeciwzapalne. Ważne, by stosowany lek na zwyrodnienie stawów wykazywał nie tylko działanie przeciwbólowe, ale także przeciwzapalne.

Można również stosować środki przeciwbólowe miejscowo w postaci maści czy żelu, np. diklofenak. Jeśli ból jest bardzo duży i wymienione leki nie działają, lekarz może zadecydować o podaniu glikokortykosteroidów bezpośrednio do stawu.

W diecie wzmacniającej stawy, dobrej na zwyrodnienie nie powinno zabraknąć produktów zbożowych pełnoziarnistych oraz roślin strączkowych. Wskazane jest przede wszystkim pełnoziarniste i razowe pieczywo, brązowy ryż, razowe makarony oraz otręby. Produkty te stanowią źródło błonnika oraz witamin z grupy B.

Dowiedz się co jeść przy osteoartrozie.

Osteoartroza – leczenie operacyjne

Ostateczną formą leczenia osteoartrozy stawów jest operacja. Zabieg chirurgiczny wykonuje się wtedy, gdy żadna z zastosowanych form leczenia zachowawczego nie przyniesie efektów lub choroba jest w zaawansowanym stadium i utrudnia bądź uniemożliwia codzienne funkcjonowanie, doprowadzając do zaników mięśniowych czy zniekształceń stawów.

Najczęściej wykonywanym zabiegiem u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów jest endoprotezoplastyka. Zabieg ten polega na usunięciu naturalnego stawu i wszczepieniu na jego miejsce sztucznej endoprotezy, która przejmuje funkcje uszkodzonej przez chorobę struktury.