Zapchany nos i zapchane zatoki – jak je odetkać?

Niedrożność nosa – przyczyny zatkanego nosa

Niedrożność, odczuwana zwykle przez pacjentów jako uczucie zatkanego nosa, to ograniczenie przepływu powietrza przez jamy nosowe, spowodowane zazwyczaj obrzękiem błon śluzowych je wyścielających.

Przyczyn tej przypadłości może być wiele. W ustaleniu przyczyny niedrożnego nosa bardzo ważny jest dokładnie zebrany wywiad i badanie fizykalne. W rozpoznaniu alergicznego nieżytu nosa kluczowe jest wykonanie punktowych testów skórnych z alergenami wziewnymi.

Polipy nosa można uwidocznić w czasie badania zwanego rynoskopią przednią – jest to oglądanie jamy nosowej za pomocą specjalnego wziernika. W przypadku podejrzenia zapalenia zatok pomocne bywa wykonanie badania rentgenowskiego lub nawet tomografii komputerowej głowy czy rezonansu magnetycznego, które pomocne są także przy rozważaniu schorzenia nowotworowego.

Zobacz też: Ból po wyrwaniu zęba – ile trwa, jak się go pozbyć?

Do najczęstszych przyczyn zatkanego (zapchanego) nosa należą:

• infekcyjny nieżyt nosa,
• alergia,
• urazy, których konsekwencją może być krwiak lub złamanie kości nosa,
• zapalenie zatok przynosowych,
• ciało obce w nosie – spotykane najczęściej u dzieci i osób z zaburzeniami psychicznymi,
• polipy nosa,
• schorzenia nowotworowe,
• skrzywienie przegrody nosowej, przerost małżowin nosowych,
• zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy).

Nos i zatoki przynosowe pełnią funkcję ochronną przed zanieczyszczeniami (kurzem, pyłem) i bakteriami znajdującymi się we wdychanym powietrzu. Ponadto w jamach nosa ma miejsce ogrzewanie i nawilżanie powietrza dostającego się do płuc.

Dzięki specjalnemu nabłonkowi węchowemu znajdującemu się w jamach nosa możliwe jest odbieranie i odróżnianie zapachów. Gdy praca nosa i zatok przynosowych zostaje upośledzona, pogarsza się funkcjonowanie całego organizmu, a tym samym jakość życia.

To też może Cię zainteresować: Jakie powikłania mogą wystąpić po usunięciu zęba?

Katar – jakie są przyczyny nieżytu nosa?

Nieżyt nosa (katar) to grupa objawów związanych ze stanem zapalnym błony śluzowej wyścielającej jamy nosowe. Istnieje wiele czynników etiologicznych tej przypadłości. Najważniejsze z nich opisano poniżej.

• Ostry nieżyt nosa (infekcyjny) – potocznie zwany przeziębieniem. Jest to choroba zakaźna wywoływana przez wirusy, a przenoszona drogą kropelkową. Zatkaniu nosa towarzyszy wodnisty wyciek z nosa oraz kichanie. Może pojawić się kaszel i ból gardła oraz objawy ogólne, takie jak podwyższona temperatura ciała, złe samopoczucie, bóle głowy. Dolegliwości utrzymują się zazwyczaj około 3 do 14 dni.
• Katar alergiczny (alergiczny nieżyt nosa) – jak nazwa wskazuje, przyczyną stanu zapalnego błony śluzowej jest alergia. Ze względu na rodzaj alergenów schorzenie można podzielić na okresowe (alergeny występujące sezonowo, np. pyłki roślin) i całoroczne (spowodowane m.in. uczuleniem na roztocza kurzu domowego). W tym przypadku również występuje upośledzenie drożności z towarzyszącym wyciekiem wodnistej wydzieliny z nosa, jednak pojawia się także świąd nosa, spojówek (z towarzyszącym zaczerwienieniem) lub gardła. Objawy trwają tygodniami, a nawet miesiącami.
• Idiopatyczny nieżyt nosa – zwany dawniej naczynioruchowym, przewlekły katar. Jest to nadmierna reakcja błony śluzowej nosa na czynniki niespecyficzne, takie jak zimne i suche powietrze, ostre przyprawy, dym. Dokładny mechanizm tego schorzenia nie został do końca wyjaśniony. Najprawdopodobniej, pod wpływem pobudzenia specjalnych włókien nerwowych (cholinergicznych) następuje rozszerzenie naczyń błony śluzowej nosa, czego skutkiem jest zwiększone wydzielanie śluzu. Objawy najczęściej pojawiają się po 20. roku życia, trwają cały rok; u kobiet nasilają się często w czasie ciąży. Chorzy skarżą się na utrudnione oddychanie przez nos, natomiast nie występuje kichanie, świąd czy łzawienie.

To też może Cię zainteresować: Jak rozpoznać i leczyć katar sienny?

Polipy w nosie a zapchany nos

Polipy nosa to widoczne w czasie badania jamy nosowej owalne twory, miękkie, ruchome i niebolesne przy dotyku, występujące zazwyczaj obustronnie. Powstają najczęściej w wyniku długotrwałego obrzęku błony śluzowej nosa. Bardzo często towarzyszą niealergicznemu nieżytowi nosa i zapaleniu zatok przynosowych lub nietolerancji kwasu acetylosalicylowego (czyli aspiryny).

Grupa schorzeń, w której skład wchodzą: astma oskrzelowa, polipy nosa i nadwrażliwość na niesterydowe leki przeciwzapalne nosi nazwę triady aspirynowej. Pacjent z polipami w nosie uskarża się na upośledzoną drożność nosa, która zmusza do oddychania przez usta, uczucie suchości w jamach nosowych lub ropny katar.

Zatkane zatoki – jak udrożnić zatoki?

Człowiek posiada zatoki przynosowe: czołowe, szczękowe, sitowe oraz klinowe. Na skutek infekcji bakteryjnych (najczęściej), wirusowych i grzybiczych rozwija się stan zapalny błony śluzowej wyścielającej jamy zatok, określany jako zapalenie zatok. Zazwyczaj schorzenie to rozwija się w przebiegu grypy czy ostrego nieżytu nosa.

Do przyczyn zapalenia zatok należą także: wtłoczenie wody do zatoki (np. w czasie kąpieli w basenie), choroby zębów (ropnie, stan po usunięciu zęba) oraz urazy zatok. Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania to: polipy nosa, przerost małżowiny środkowej, ciała obce w jamie nosowej oraz skrzywienie przegrody nosa.

U dorosłych najczęściej dochodzi do zapalenia zatok szczękowych, a najrzadziej klinowych, natomiast zapalenie zatok u dzieci obejmuje zazwyczaj zatoki sitowe (bowiem powstają jako pierwsze).

Zapalenie zatok charakteryzuje się takimi objawami, jak:

• wydzielina z nosa, spływająca bardzo często po tylnej ścianie gardła,
• gorączka, złe samopoczucie,
• niedrożny i zatkany nos (upośledzenie drożności nosa),
• uczucie rozpierania w okolicy chorej zatoki,
• pulsujący ból głowy i twarzy, nasilający się przy schylaniu, kaszlu, w godzinach porannych,
• zapalny obrzęk powiek (będący powikłaniem zapalenia zatok sitowych).

Jak odetkać zatoki? Dobrym sposobem na oczyszczanie zatok jest stosowanie olejków eterycznych (np. w formie inhalacji). Również regularne płukanie zatok pomoże udrożnić zatoki.

Do tego celu można wykorzystać dostępny bez recepty zestaw do płukania zatok, który ułatwi całą procedurę. Do irygacji zatok można wykorzystać też roztwory soli morskiej. Na zatoki sprawdzą się także leki rozrzedzające zalegającą wydzielinę, jednak o ich włączeniu musi zdecydować lekarz.

Sprawdź również: Katar z krwią – jakie są przyczyny krwi w katarze?

Leki na katar – co na zapchany nos?

Jak odetkać nos? W przypadku ostrego infekcyjnego nieżytu nosa i dolegliwości bólowych zaleca się stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych, natomiast w celu zmniejszenia niedrożności nosa – miejscowych środków obkurczających naczynia błony śluzowej nosa (nie dłużej niż 5 dni).

Gdy przyczyną stanu zapalnego jest bakteria, konieczny jest także antybiotyk (stosowany również w przypadku zapalenia zatok pochodzenia bakteryjnego). W alergicznym nieżycie nosa bardzo ważne jest stosowanie leków przeciwhistaminowych, natomiast polipy bardzo często wymagają usunięcia w trakcie zabiegu operacyjnego.

Domowe sposoby na zatkany nos – co na katar?

W przypadku dzieci, ale też u dorosłych, sprawdzą się bezpieczne domowe sposoby na katar oraz zatkany nos. W przypadku uciążliwego kataru i zatkanego nosa (ostrego infekcyjnego nieżytu nosa) wskazane jest płukanie nosa izotonicznym lub hipertonicznym roztworem soli fizjologicznej (NaCl). W aptece otrzymamy również wodę morską w sprayu.

Bardzo ważne staje się także odpowiednie nawadnianie organizmu (picie herbatek owocowych, soków owocowych, np. z malin, czarnego bzu), które odgrywa dużą rolę w rozrzedzaniu wydzieliny zalegającej w nosie. W przypadku kataru u dzieci można stosować także doustne płyny nawadniające.

Naturalnym sposobem na katar i zapchany nos u dzieci są także olejki eteryczne (np. sosnowy czy eukaliptusowy) czy plasterki na katar (można je naklejać na ubranie, pościel czy pidżamę).