Zatkany nos u dziecka – jakie są domowe sposoby na zapchany nos?

Zatkany nos to objaw infekcji

Zatkany nos jest częstą przypadłością. Może być zwiastunem np. przeziębienia lub reakcji alergicznej. Niezależnie od etiologii jest to dokuczliwy problem, gdyż niedrożność nosa przeszkadza w codziennych czynnościach: jedzeniu, piciu, zabawie czy spaniu. Jest przyczyną gorszego odczuwania zapachów i spadku apetytu.

Zatkany nos u dziecka zazwyczaj łatwo leczy się prostymi, domowymi sposobami, nie można go jednak lekceważyć, ponieważ zalegająca w nosie wydzielina może spływać po tylnej ścianie gardła do drzewa oskrzelowego i być pożywką dla namnażających się bakterii, prowadząc do poważnych komplikacji, takich jak zapalenia gardła, oskrzeli czy płuc.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Ciągle zatkany nos i przewlekły katar u dziecka może być też zwiastunem różnych wad anatomicznych, dlatego powtarzające i przedłużające się epizody i te, którym towarzyszy gorączka powyżej 39°C, powinny być skonsultowane z internistą, laryngologiem lub lekarzem pediatrą.

Najczęstszymi przyczynami zatkanego nosa u dziecka są infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych, czyli przeziębienie oraz alergia. Czynniki etiologiczne (wirus, alergeny, malformacje anatomiczne, ciała obce) wpływają na podrażnienie delikatnej błony śluzowej jamy nosowej. Powoduje to przekrwienie i wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych. Rozwija się stan zapalny, a z tkanek sączy się płyn, co powoduje większe wydzielanie śluzu.

W efekcie dochodzi do zatkania nosa i utrudnienia przepływu powietrza przez ten fragment dróg oddechowych. Zaburzenia oddychania będące następstwem niedrożności nosa, a pojawiające się już w okresie okołoporodowym lub niemowlęcym wymagają diagnostyki w kierunku wad wrodzonych twarzoczaszki. Przewlekłe, nawracające i narastające z biegiem czasu objawy nasuwają skojarzenie niedrożności powstałej w wyniku reakcji alergicznej.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Czy zatkany nos u dziecka może oznaczać chorobę?

Oprócz najczęstszych przyczyn – infekcji, przeziębienia czy alergii – należy wymienić inne, które mogą skutkować uczuciem przeszkody w drogach oddechowych i gorszym oddychaniem. Przyczyny zatkanego nosa u dziecka możemy podzielić na wrodzone (nieprawidłowości, z którymi dziecko przyszło na świat) i nabyte – strukturalne oraz zapalne.

Przyczyny wrodzone to:

• zwężenie nozdrzy tylnych,
• torbiele jamy nosa,
• malformacje czaszkowo-gardłowe,
• guzy (nowotwory, przepuklina oponowo-mózgowa).

Przyczyny nabyte strukturalne to:

• przerost migdałka gardłowego, który charakteryzuje się nawrotowością przebiegu,
• skrzywienie przegrody nosa,
• polipy nosa,
• ciało obce,
• krwiak lub ropień (powstałe w wyniku urazu).

Przyczyny nabyte zapalne zatkanego nosa u dziecka to:

• zapalenie i obrzęk błony śluzowej nosa – zapalenie może być ostre lub przewlekłe; wirusowe, bakteryjne lub grzybicze,
• alergiczny nieżyt nosa,
• refluks żołądkowo-przełykowy.

Objawy zatkanego nosa

Niezależnie od etiologii, objawy zatkanego nosa u dziecka są takie same. Należą do nich:

• ból głowy,
• złe samopoczucie,
• drażliwość,
• problemy ze snem,
• senność w ciągu dnia,
• bezdechy nocne,
• chrapanie,
• oddychanie przez otwarte usta,
• duszność,
• przyspieszony oddech,
• sinica,
• problemy z przyjmowaniem posiłków (aż do niedożywienia),
• trudności w wymawianiu głosek nosowych, np. „m” zastępowane jest przez „b” („mama” brzmi jak „baba”),
• wydzielina w nosie.

Nasilenie objawów zatkanego nosa u dziecka jest inne w różnych grupach wiekowych i zależy od stopnia niedrożności. Noworodki i niemowlęta nie wykształciły umiejętności oddychania przez usta, więc objawy niedrożności będą u nich najbardziej dramatyczne.

Leczenie zatkanego nosa u dzieci

Postępowanie terapeutyczne w przypadku zatkanego nosa u dziecka zależne jest od stwierdzonej przyczyny i może być zachowawcze lub chirurgiczne. Walka z katarem u dziecka to szereg metod zachowawczych:

• używanie gruszki,
• rozrzedzanie wydzieliny,
• oklepywanie,
• stosowanie olejków eterycznych, także w postaci plastrów.

Używanie gruszki lub aspiratora

Przy pomocy gruszki lub aspiratora mechanicznie odsysamy wydzielinę i oczyszczamy nos. Czynność tę należy wykonywać kilka razy dziennie, zwracając szczególną uwagę na udrożnienie nosa przed snem i karmieniem. Podczas używania aspiratora trzeba uważać, aby nie pociągać zbyt mocno, nie podrażnić już i tak obolałej śluzówki oraz nie niszczyć znajdujących w jej obrębie naczyń krwionośnych (może to nasilić wysięk). Im starsze dziecko, tym mocniej możemy odsysać wydzielinę. Gruszkę lub aspirator można kupić w każdej aptece. Po każdym użyciu końcówkę wkładaną do nosa należy dokładnie oczyścić (można ją wygotować).

Oklepywanie

Dziecko należy ułożyć na brzuszku z głową poniżej poziomu reszty ciała, w celu zapewnienia drenażu grawitacyjnego. Dłoń należy złożyć w łódeczkę tak, aby utworzyć poduszeczkę powietrzną między dłonią a plecami. Oklepywać należy obustronnie w rejonie klatki piersiowej dziecka, nad polami płucnymi. Należy uważać, żeby nie stosować takiego masażu nad nerkami i kręgosłupem. Jest to mało bolesny zabieg, który pomaga przesuwać i usuwać wydzielinę z górnych i dolnych dróg oddechowych.

Krople z soli morskiej

Do rozluźniania gęstej wydzieliny można użyć roztworu soli morskiej. Krople z solą morską na zatkany nos u dziecka można kupić w aptece bez recepty. Płukanie nosa rozpuszcza gęstą wydzielinę i ułatwia jej ewakuację. Krople z solą morską zmniejszają obrzęk błony śluzowej. Hipertoniczny roztwór zmniejsza obrzęk śluzówki oraz ilość produkowanej wydzieliny, co ułatwia oddychanie. Krople można bezpiecznie stosować bez względu na wiek. Woda morska pomaga w usuwaniu bakterii i wirusów znajdujących się w wydzielinie, co ogranicza ryzyko rozprzestrzeniania się infekcji.

Dziecku siedzącemu bądź leżącemu na plecach należy zakraplać po jednej kropli roztworu do każdego otworu nosowego, odczekać kilka minut i używając gruszki lub aspiratora odessać rozluźnioną wydzielinę. Upłynnienie wydzieliny wspomagają też inhalacje pary roztworu soli kuchennej. Krople z solą morską są całkowicie bezpieczne dla kobiet w ciąży i matek karmiących.

Czytaj również: Plastry rozgrzewające – działanie, zastosowanie, środki ostrożności

Olejki eteryczne na katar i zatkany nos

Użycie olejków eterycznych, które działają antyseptycznie, udrażnia zatkany nos u dziecka i ułatwia swobodne oddychanie. Są to substancje pochodzenia roślinnego, dostępne w każdej aptece. Na przykład olejek eukaliptusowy działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, wspomaga leczenie grypy oraz przeziębienia, ma działanie przeciwbólowe i rozgrzewające. Olejek z sosny ma działanie antyseptyczne oraz stymuluje pracę układu krążenia i zwiększa odporność organizmu. Olejki eteryczne mają bardzo silne działanie.

W aromaterapii nie stosuje się ich w czystej postaci, lecz miesza z wodą, olejami roślinnymi lub kosmetycznymi. Roztwór do inhalacji można przygotować, dodając kilka kropli preparatu do ciepłej wody. Ekstrakt obecny w postaci drobinek pary łatwo dociera przez błony śluzowe nosa i gardła do krwiobiegu, dzięki czemu jego działanie jest szybkie, skuteczne i przynosi natychmiastową ulgę.

Inną metodą jest nacieranie klatki piersiowej gotowym preparatem. Należy przy tym zachować ostrożność, ponieważ u dzieci wrażliwych może wystąpić skórna reakcja alergiczna (np. wysypka). W aptekach dostępne są też plasterki na zatkany nos z olejkami eterycznymi, których można używać zarówno w nocy, jak i w dzień. Przyklejone na ubranko nie podrażniają skóry małego pacjenta i nie przeszkadzają w zabawie.

Należy pamiętać, że do inhalacji i nacierania małych dzieci i niemowląt nie należy używać środków zawierających mentol lub kamforę, które mogą wywołać ostrą duszność lub bezdech. W razie wątpliwości należy zapytać farmaceutę, czy dany środek nie zawiera tych substancji. U noworodków i niemowląt poniżej szóstego miesiąca najlepiej w ogóle zrezygnować z olejków eterycznych z wyżej wymienionych powodów.

Nawadnianie

Nawadnianie dziecka w przypadku infekcji, gorączki i kataru jest jedną z ważniejszych czynności w okresie infekcji, przeziębień i wtedy, gdy dziecko cierpi z powodu kataru. Maluch, który częściej oddycha przez usta, traci parę wodną i może się odwodnić. Należy temu zapobiegać i podawać dziecku dużą ilość wody. Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem na nawadnianie dziecka są doustne płyny nawadniające.

Dodatkowo zbyt suche powietrze wysusza śluzówki w nosie i gardle dziecka, co może nasilać dolegliwości. Zalecane jest przykręcić kaloryfery (temperatura w pokoju nie powinna przekraczać 22°C) i nawilżać powietrze, np. kładąc na grzejniku wilgotny ręcznik czy ustawiając tuż przy nim miskę z wodą. Można również użyć specjalnego nawilżacza powietrza.

W przypadkach zatkanego nosa u dziecka, gdy przyczyną jest krzywa przegroda nosowa lub inne zmiany anatomiczne, lekarz może rozważyć leczenie zabiegowe.

Płukanie nosa u dziecka – skuteczny sposób na niedrożność