Irygacja zatok przynosowych – kiedy i jak ją wykonać?

Irygacja zatok – jakie są wskazania do płukania zatok przynosowych?

Najczęstszym wskazaniem do płukania jamy nosowej i zatok jest przewlekłe (trwające co najmniej 12 tygodni) zapalenie zatok przynosowych. Zazwyczaj stanowi ono konsekwencję nieleczonego lub leczonego nieprawidłowo ostrego zapalenia, przeważnie o etiologii bakteryjnej.

Do czynników sprzyjających rozwinięciu się tego przewlekłego schorzenia należą: zniekształcenia przegrody nosa, ciała obce w jamie nosowej, choroby alergiczne, próchnica zębów, nawracające ostre zapalenia zatok przynosowych.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Korzystne efekty płukania nosa widoczne są w takich chorobach zatok, jak:

• alergiczny nieżyt nosa,
• ciążowy nieżyt nosa,
• infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych,
• stany po (lub przed) zabiegach operacyjnych zatok i nosa,
• długotrwałe stosowanie leków donosowych w celu odbudowy śluzówki.

Objawy nasuwające podejrzenie chorób zatok i jamy nosowej to przede wszystkim:

• wyciek wydzieliny z nosa (śluzowej, wodnistej lub ropnej),
• uczucie zatkania nosa,
• zaburzenia węchu,
• ból głowy lub uczucie rozpierania w głowie,
• kaszel spowodowany spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• stan podgorączkowy lub gorączka.

Irygacja nosa i zatok przynosowych ułatwia oczyszczanie jamy nosowej z zalegającego kataru, śluzu, ropnej wydzieliny, skrzepów będących pozostałością zabiegów operacyjnych, a także kurzu oraz pyłków. W efekcie jest przywrócona zostaje prawidłowa drożność zatok, a uszkodzony nabłonek w jamie nosowej regeneruje się. W połączeniu z terapią lekami przeciwhistaminowymi dochodzi także do zmniejszenia nasilenia objawów alergii, a w związku z tym – ograniczenia terapii farmakologicznej alergicznego nieżytu nosa.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Czym jest irygacja zatok?

Obecnie istnieje wiele metod leczenia przewlekłych chorób zatok, zarówno specjalistycznych, jak i tych, które można stosować w domu. Jednym ze sposobów wspomagających leczenie zatok, które pacjent może wykonać sam, jest irygacja, czyli płukanie zatok przynosowych.

Każda z zatok przynosowych (a jest ich pięć par) posiada fizjologiczne połączenie z jamą nosową. Przy drożnej jamie nosowej w zatokach nie zalega wydzielina oraz nie gromadzą się drobnoustroje chorobotwórcze.

Istotą irygacji zatok przeprowadzanej w domu jest wpłynięcie roztworu jednym nozdrzem, a wypłynięcie drugim. W ten sposób zostaje przepłukana jama nosowa. Do zabiegu niezbędna jest przegotowana woda, sól (w proporcji jedna płaska łyżeczka soli na pół litra wody) oraz butelka (najlepiej ze specjalnym dozownikiem ułatwiającym aplikację), choć wskazane jest raczej użycie gotowych zestawów, które można nabyć bez recepty w aptece, zawierających izotoniczny lub hipertoniczny roztwór chlorku sodu oraz specjalny irygator (butelka zakończona aplikatorem).

Jak wykonywać irygację zatok? Jak płukać zatoki?

Jak płukać zatoki przynosowe? Gdy roztwór jest już przygotowany należy:

• przechylić głowę w prawo, tak aby ucho dotykało ramienia;
• delikatnie przyłożyć dzióbek butelki do lewej dziurki nosa – powinien szczelnie przylegać;
• oddychając spokojnie przez otwarte usta, powoli przechylić butelkę, tak by zaczął płynąć roztwór.

Po kilku sekundach płyn wypłynie prawą dziurką. Gdy około połowa roztworu zostanie zużyta, powyższe czynności powtarza się, przechylając głowę w lewo i wlewając płyn do prawej dziurki nosa. Po zakończeniu zabiegu należy spuścić głowę w dół, delikatnie wydmuchując pozostałości wody oraz śluzu. Płukanie zatok warto przeprowadzać regularnie – a w przypadku skłonności do częstych nieżytów nosa – nawet codziennie.

Podczas zabiegu płukania zatok przeprowadzanego po raz pierwszy częste jest uczucie dyskomfortu. W nielicznych przypadkach pacjenci uskarżają się na wrażenie szczypania w nosie, pełności w uszach, a także krwawienie z nosa. Płukanie jamy nosowej roztworem soli jest przeciwwskazane u chorych z urazem twarzy (ryzyko przeciekania substancji do przestrzeni tkankowych) oraz w niektórych chorobach neurologicznych (przykładowo w chorobie Parkinsona – drżenie utrudnia prawidłową aplikację).

W razie wątpliwości związanych z wykonaniem zabiegu warto poradzić się lekarza, który udzieli pomocnych wskazówek.

Domowe sposoby na chore zatoki

Oprócz płukania zatok dostępnych jest wiele metod ułatwiających proces leczenia schorzeń nosa i zatok przynosowych.

• Pomieszczenia, w których przebywa pacjent, powinny posiadać odpowiednią wilgotność powietrza uzyskaną przy pomocy specjalnych nawilżaczy lub zbiorniczków z wodą umieszczonych na grzejnikach.
• Korzystne jest wykonywanie inhalacji zatok na bazie roztworu soli czy ziół, takich jak szałwia i rumianek, lub z dodatkiem olejków eterycznych – przykładowo eukaliptusowego. Inhalacje zazwyczaj stosuje się raz dziennie przez okres około tygodnia.
• Bez recepty dostępne są również krople do nosa z ksylometazoliną lub efedryną, które, obkurczając naczynia krwionośne i zmniejszając obrzęk błony śluzowej, zmniejszają stan zapalny, poprawiają drenaż zatok przynosowych i tym samym ułatwiają oddychanie przez nos.
• Należy dbać o układ odpornościowy, stosując odpowiednią dietę bogatą w witaminy i naturalne substancje działające bakteriobójczo, jak np. czosnek czy cebula.