Protokół autoimmunologiczny – przepisy, efekty, opinie

Protokół AIP – do kogo jest kierowany?

Dieta autoimmunologiczna, bo pod taką nazwą można spotkać także dietę AIP to restrykcyjna wersja znanej i popularnej w wielu kręgach diety paleo. W swoim podstawowym założeniu jest to strategia mająca na celu połączenie jadłospisu antyzapalnego z zachowaniami określanymi mianem zdrowego stylu życia. Poleca się ją w celu łagodzenia lub zahamowania objawów chorób o podłożu autoimmunologicznym. Jej stosowanie ma prowadzić do remisji tego typu schorzeń. Według jej twórców, dieta autoimmunologiczna paleo, eliminując pokarmy o działaniu prozapalnym, wpływa korzystnie na stan mikrobioty jelit, uszczelnia barierę jelitową i tym samym poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego.

Cechą charakterystyczną chorób z autoagresji jest zwrócenie się układu immunologicznego przeciwko własnym komórkom chorego. Jednostek chorobowych w tej grupie jest bardzo wiele. Zaliczamy do nich m.in.:

• chorobę Hashimoto,
• RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów,
• tocznia rumieniowatego,
• łuszczycę,
• chorobę Leśniowskiego-Crohna,
• celiakię,
• stwardnienie rozsiane.

Zgodnie z założeniami, pacjenci cierpiący na choroby o podłoży autoimmunologicznym, stosując AIP mają wpływać na obniżenie stanu zapalnego i niejako „uspokajać” układ odpornościowy w celu redukcji objawów.

Protokół autoimmunologiczny krok po kroku – zasady

Dieta przy chorobach autoimmunologicznych zgodna z protokołem AIP powinna być stosowana przez pacjenta od miesiąca do nawet pół roku. Musi być rygorystycznie przestrzegana, aby przyniosła oczekiwane rezultaty. Protokół autoimmunologiczny efekty ma dawać po odpowiednio długim okresie stosowania. Podstawą diety w tym przypadku są warzywa. Powinny stanowić one ³/₄ całodziennego menu. Mają być spożywane na surowo lub po obróbce, różnokolorowe i sezonowe. Z jadłospisu wyklucza się całkowicie warzywa psiankowate i strączki. Ważną rolę w menu stanowią również podroby, dzikie owoce morza, kiszonki, rosół i żelatyna.

Warto zauważyć także, że dieta autoimmunologiczna przepisy opiera na dużej ilości (w stosunku do tradycyjnych zaleceń) mięsa. Powinno ono pochodzić z hodowli ekologicznych. W codziennym jadłospisie należy używać dozwolonych tłuszczów oraz dużej ilości ziołowych przypraw. Szczególnie poleca się te o wysokim potencjale przeciwzapalnym, jak kurkuma czy imbir. W ramach AIP można spożywać owoce, natomiast wskazuje się sięgać po te o niskiej zawartości węglowodanów i nie przekraczać 3 porcji dziennie. Okresowo można również sporządzać desery z dozwolonych składników. Ważnymi zasadami AIP są:

• planowania posiłków, tak by ³/₄ ich objętości stanowiły dozwolone warzywa;
• ograniczenie posiłków do 3–4 w ciągu dnia;
• zachowanie stałych pór posiłków w odstępach około 4–6 godzin;
• odpowiednie nawodnienie – głównie za pomocą wody;
• sięganie po żywność wysokiej jakości;
• wprowadzenie odpowiedniej suplementacji – dobieranej indywidualnie przez specjalistę.

Protokół autoimmunologiczny odnosi się również do zachowań szeroko związanych ze stylem życia. Podkreśla rolę odpowiedniej jakości snu czy eliminacji czynników stresogennych.

Protokół autoimmunologiczny – lista produktów wskazanych i zabronionych

Lista produktów zabronionych, nawet w małych ilościach, w diecie AIP jest stosunkowo długa. Obejmuje ona:

• zboża – pszenicę, miłkę, orkisz, sorgo, żyto, jęczmień, proso, owies, komosę, bulgur, grykę czy amarantus – w praktyce eliminujemy zboża zarówno glutenowe, jak i bezglutenowe;
• nabiał i mleko – pod każdą postacią, również masła;
• jajka – kurze, przepiórcze, gęsie itd.;
• orzechy i nasiona – wszystkie;
• strączki;
• cukier pod każdą postacią;
• kofeinę;
• słodkie napoje;
• alkohol;
• herbaty;
• ocet spirytusowy;
• tłuszcze roślinne;
• wędliny i inne przetwory mięsne – pasztety, parówki – szczególnie, jeśli mają w składzie różne dodatki do żywności;
• warzywa psiankowate, czyli ziemniaki (pod każdą postacią), pomidory (także przetwory pomidorowe), bakłażana, paprykę (również w proszku), chilli, jagody goji.

Kawa a choroby autoimmunologiczne to kolejne ciekawe zagadnienie. Warto pamiętać, że w czasie AIP nie powinno się spożywać tego napoju, podobnie jak herbaty. Wobec licznych ograniczeń obejmujących głównie produkty prozapalne mogłoby wydawać się, że tabela żywności zalecanej będzie stosunkowo uboga. W praktyce ma ona jednak wiele pozycji, na których znajdziemy:

• warzywa (wszystkie oprócz psiankowatych wymienionych wyżej oraz strączkowych), zaleca się również zachować ostrożność w ilości spożywanych warzyw krzyżowych, takich jak np. kalafior, brukselka czy brokuły – ze względu na zawarte w nich goitrogeny;
• owoce o niskiej zawartości węglowodanów – jagodowe czy kiwi; dopuszcza się też rozsądną konsumpcję pozostałych owoców;
• tłuszcze, takie jak oliwa z oliwek, olej z awokado, olej kokosowy nierafinowany, smalec, olej palmowy, łój;
• bataty, topinambur, platany – jako źródło węglowodanów złożonych;
• nieprzetworzone mięso z ekologicznych hodowli oraz podroby;
• przyprawy przeciwzapalne, takie jak cynamon, goździki, kurkuma, imbir;
• kiszonki;
• mąkę kokosową, wiórki kokosowe;
• owoce morza;
• ryby – najlepiej unikać dużych ryb drapieżnych, np. tuńczyka.

Dozwolone do spożycia są również płyny, takie jak: woda, woda kokosowa, mleko kokosowe, kawa z cykorii, herbaty owocowe, koktajle warzywno-owocowe.

Dieta autoimmunologiczna paleo – przepisy

Dieta antyzapalna autoimmunologiczna może być w praktyce trudna w zastosowaniu. Opiera się w pewnej części o produkty trudno dostępne. Wymaga również choć minimalnych umiejętności kulinarnych. Poniżej przykładowe przepisy, które można stosować w jej czasie.

Mus kokosowy

Składniki: ¹/₂ awokado, 1 banan dojrzały, mleczko kokosowe – 3 łyżki.

Przygotowanie: owoce obrać, składniki połączyć i zblendować. Mus podawać posypany garścią borówek.

Frytki z batata z curry

Składniki: batat, oliwa z oliwek, curry.

Przygotowanie: batata obrać i pokroić w słupki. Następnie skropić go oliwą i przyprawić curry. Piec w piekarniku w temperaturze 180^oC przez około 20–30 minut.

Tosty z batata z musem kokosowym i bananem

Składniki: batat, oliwa, mus kokosowy, banan, cynamon.

Przygotowanie: obranego batata pokroić na 0,5 cm plastry, posmarować oliwą i wstawić do piekarnika na około 20 minut w temperaturze 200^oC. Gdy stanie się miękki wyjąć z piekarnika i posmarować musem kokosowym. Na toście układamy pokrojonego banana i posypujemy cynamonem.

Protokół autoimmunologiczny – opinie i bezpieczeństwo stosowania

Przyczyny chorób autoimmunologicznych nie zostały dotychczas precyzyjnie poznane. Od wielu lat mówi się o istotnym związku stanu jelit i mikrobioty przewodu pokarmowego a występowania nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. Prawdą jest także, że osoby cierpiące na schorzenia z autoagresji częściej chorują również na celiakię lub doświadczają nietolerancji laktozy. Jeśli mamy do czynienia z taką sytuacją, samo stosowanie diety bezlaktozowej czy bezglutenowej jest nie tylko wskazane, ale i koniecznie. Należy podkreślić, że zanim zostaną wprowadzone eliminacje, powinno się przeprowadzić diagnostykę tych schorzeń i potwierdzić ich występowanie.

Koncepcja stosowania diety przeciwzapalnej w takich sytuacjach również ma jak najbardziej rację bytu. W przypadku protokołu autoimmunologicznego mamy jednak do czynienia z bardzo restrykcyjnym jadłospisem. Może on stanowić problem w codziennym stosowaniu dla pacjenta ze względu na szeroką listę ograniczeń oraz wykorzystanie produktów nie zawsze powszechnie dostępnych. Stanowi niezwykle trudną w zbilansowaniu strategię odżywiania. U niektórych pacjentów już niedożywionych, o małej wiedzy dotyczącej diety, może tylko pogłębiać niedobory energii i niektórych składników.

Co więcej, na chwilę obecną nie istnieją jednoznaczne dowody na to, że AIP jest jedynym skutecznym modelem postępowania w żywieniu pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi. Być może jednak pewne eliminacje pokarmowe mogą być skuteczne w łagodzeniu niektórych objawów. Tak jak ciągle niewystarczająco wiemy na temat przyczyn tego typu schorzeń, tak też nie posiadamy jednoznacznych odpowiedzi na pytania, jakie strategie żywieniowe są najbardziej trafnym wyborem.