Brzuch jak balon i wzdęcia po jedzeniu – jak sobie radzić?

Dyskomfort, uczucie ciężkości i wzdęty brzuch po jedzeniu

Problemy gastryczne są jednym z częstszych powodów wizyt pacjentów u lekarza pierwszego kontaktu. Pacjenci zgłaszający się do specjalisty różnie opisują swoje dolegliwości – jako uczucie dyskomfortu po jedzeniu, uczucie rozpierania z towarzyszącym bólem brzucha lub jego tkliwością. Obrazowo zgłaszają lekarzowi zespół objawów określając je krótko – brzuch jak balon.

Często uczucie ciężkości na żołądku po jedzeniu współistnieje z uciskiem lub pieczeniem lokalizowanym w okolicach nadbrzusza. Wzdęty brzuch po jedzeniu oznacza, że przyczyną dolegliwości jest między innymi nadmiar gazów w jelitach.

W terminologii medycznej wyżej wymienione objawy określane są mianem dyspepsji, która popularnie określana jest jako niestrawność. Szacuje się, że dotyka ona około ¹/₃ populacji, występując jako proces przewlekły lub nawracający.

Brzuch jak balon po jedzeniu

Do najczęstszych przyczyn niestrawności należą błędy dietetyczne. Są one częstym powodem wzdęć po jedzeniu i bólów brzucha z uwagi na zawartość konkretnych substancji mogących wywoływać nieprzyjemne dolegliwości.

• Produkty mleczne zawierają ciężkostrawny cukier – laktozę. U niektórych pacjentów występuje niedobór enzymu laktaza, który rozkłada laktozę. Wraz z wiekiem organizm traci zdolność trawienia laktozy. W tych przypadkach dochodzi do nadmiernej produkcji gazów i w konsekwencji do wzdęcia brzucha lub nawet biegunki po zjedzeniu produktów mlecznych.
• Owoce zawierają sorbitol, a ten spożywany w dużych dawkach przyśpiesza perystaltykę i proces fermentacji w obrębie jelit, co może prowadzić do wzdęcia brzucha i uczucia ciężkości po jedzeniu. Najwięcej sorbitolu znajduje się w brzoskwiniach, nektarynach, morelach, gruszkach, jabłkach, śliwkach i wiśniach. W przypadku owoców suszonych zawartość sorbitolu jest kilkakrotnie wyższa.
• Warzywa zawierają skrobię, która jest ciężkostrawnym cukrem. W czasie jego trawienia dochodzi do nadmiernej produkcji gazów przez bakterie jelitowe. Cukier ten występuje we wszystkich produktach pochodzenia roślinnego, najwięcej jest go jednak w ziemniakach, kukurydzy, fasoli, brokułach, brukselkach i szparagach.
• Napoje gazowane i słodzone soki – powodują powstawanie gazów w żołądku, co w konsekwencji prowadzi do uczucia ciężkości na żołądku.
• Tłuste potrawy – smażone lub grillowane jedzenie bardzo często powoduje niestrawność.
• Napoje alkoholowe – zawierają wiele cukrów, które prowadzą do wzdęcia brzucha lub nawet biegunki.
• Palenie tytoniu – dym tytoniowy działa drażniąco na błonę śluzową żołądka.
• Picie mocnej kawy i herbaty – drażni błonę śluzową żołądka i może prowadzić do objawów niestrawności.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Czy uczucie ciężkości, ból brzucha i wzdęcia po jedzeniu mogą być objawem choroby?

Objawy dyspeptyczne mogą być również spowodowane chorobami układu pokarmowego. Najczęściej występującymi jednostkami chorobowymi, którym towarzyszą bóle brzucha i wzdęcia brzucha są:

• choroba refluksowa przełyku,
• choroba wrzodowa żołądka,
• choroba wrzodowa dwunastnicy,
• choroby dróg żółciowych.

Do dyspepsji mogą także prowadzić zaburzenia natury metabolicznej. Do najczęściej diagnozowanych zaburzeń tego typu zaliczamy przede wszystkim cukrzycę oraz nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy pod postacią nadczynności lub niedoczynności.

Równie często objawy, takie jak ból brzucha, wzdęcia, odbijanie i nagromadzenie gazów w jelitach mogą być spowodowane przyjmowaniem niektórych leków.

Bóle brzucha najczęściej pojawiają się u osób przyjmujących:

• leki przeciwbólowe z grupy NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne; do najbardziej popularnych należą: ibuprofen, aspiryna, ketoprofen, diklofenak i naproksen;
• antybiotyki stosowane doustnie;
• antagonistów wapnia – grupa leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego;
• glikokortykosteroidy działające przeciwzapalnie;
• bifosfoniany stosowane w leczeniu osteoporozy;
• preparaty żelaza stosowane w leczeniu niedokrwistości.

Przeczytaj też: Biegunka po jedzeniu – przyczyny i leczenie

W jaki sposób można poradzić sobie ze brzuchem wzdętym jak balon?

W przypadku występowania objawów dyspeptycznych, takich jak uczucie pełności po posiłku, niestrawność i wzdęcia należy w pierwszej kolejności przyjrzeć się diecie i nawykom żywieniowym. Modyfikacja stylu życia i sposobu odżywiania jest najłatwiejszym i w wielu przypadkach skutecznym sposobem postępowania. Co na wzdęty brzuch okaże się najskuteczniejsze?

• Warto obserwować po jakich rodzajach pokarmów występują dolegliwości i wykluczyć te produkty z diety.
• Posiłki powinny być spożywane często: do 4–5 w ciągu dnia i – co równie ważne – powinny być niezbyt obfite.
• Warunkiem koniecznym jest rezygnacja ze spożywania pokarmów tłustych.
• Spożywane pokarmy powinny być przyprawione umiarkowanie, należy unikać ostrych przypraw.
• Podczas spożywania posiłków należy unikać pośpiechu.
• Korzystne działanie wykazuje również szereg preparatów ziołowych, między innymi preparaty dziurawca, siemienia lnianego lub wyciąg z liści karczochów. Część z nich dostępna jest w postaci herbatek.
• Należy zrezygnować z picia mocnej kawy oraz herbaty.
• Konieczne jest zaprzestanie palenia tytoniu.

Leki na niestrawność

W pierwszej kolejności warto wypróbować domowe sposoby na niestrawność. Na poprawę trawienia wpłyną preparaty ziołowe. Z kolei lekarz może zaproponować wprowadzenie leku z jednej z trzech grup leków stosowanych w leczeniu zaburzeń dyspeptycznych.

• Pierwszą grupą leków są leki zobojętniające kwas żołądkowy, tak zwane IPP (inhibitory pompy protonowej); w wielu przypadkach przynoszą ulgę pacjentowi i znoszą objawy.
• Do drugiej grupy zaliczamy leki rozkurczowe (np. drotaweryna). Stosowane są szczególnie często w przypadkach, kiedy dominującym objawem jest ból.
• Trzecia grupa leków to leki prokinetyczne, czyli leki wspomagające pracę jelit. Zalecane są dla pacjentów, u których najbardziej uciążliwym objawem jest dyskomfort odczuwany po posiłku.

Kiedy należy iść do lekarza?

Objawy niestrawności, jeżeli pojawiają się często i są umiarkowanie dokuczliwe, często są przez pacjentów ignorowane. Jeżeli wzdęcia brzucha i inne objawy zaczną się nasilać, należy zasięgnąć porady lekarza. Kiedy zrobić to niezwłocznie? Szczególnie niepokojąca jest:

• szybka utratą masy ciała bez konkretnej przyczyny;
• krwawienia z górnego lub dolnego odcinka przewodu pokarmowego;
• utrzymujące się wymioty lub biegunki;
• ból brzucha, który wybudza pacjenta ze snu;
• zażółcenie powłok skórnych;
• wyczuwalny guz w nadbrzuszu.

Zasada ta dotyczy również wszystkich pacjentów powyżej 45. roku życia z nieustępującymi dolegliwościami dyspeptycznymi.