Produkty tłuste i ciężkostrawne – kto i dlaczego powinien ich unikać?

Tłuszcze – dlaczego i dla kogo są szkodliwe?

Tłuszcze to jedne ze składników pokarmowych. W diecie są niezbędne, jednak spożywanie ich w nadmiernej ilości powoduje niekorzystne następstwa, takie jak: nadwaga, otyłość czy miażdżyca, która prowadzi do choroby niedokrwiennej serca i udar mózgu.

Komponując swoje menu, każdy z nas powinien zwracać uwagę na to, jaką ilość oraz rodzaj tłuszczów przyswaja (zdrowsze niż tłuszcze zwierzęce są tłuszcze roślinne; najbardziej niezdrowe to tłuszcze trans zawarte m.in. w słodyczach i daniach typu fast-food).

Szczególnymi wskazaniami do unikania potraw tłustych i smażonych są: choroby wątroby i dróg żółciowych, choroby trzustki, choroby układu krążenia (np. miażdżyca), zaburzenia lipidowe (np. hipercholesterolemia, hipertrójglicerydemia), refluks żołądkowo-przełykowy. Istnieją doniesienia o tym, że dieta bogata w tłuszcze zaostrza przebieg innych chorób przewlekłych, takich jak np. astma oskrzelowa.

Nadmiar tłuszczów w diecie odpowiada za lawinowy wzrost przypadków nadwagi i otyłości. To coraz częściej spotykany problem zdrowotny, który prowadzi do szeregu niekorzystnych następstw. Osoby z nadwagą i otyłością powinny zadbać o redukcję masy ciała, przestrzegając diety z ograniczeniem spożycia pokarmów tłustych, kalorycznych, a także dbając o regularną aktywność fizyczną.

Choroby wątroby, dróg żółciowych, pęcherzyka i trzustki

W procesie trawienia tłuszczów istotną rolę odgrywa żółć produkowana przez wątrobę, a magazynowana w pęcherzyku żółciowym. Wszelkie choroby wątroby i dróg żółciowych, a także stan po usunięciu pęcherzyka żółciowego, wymagają stosowania diety lekkostrawnej, która nie będzie obciążała wątroby i dróg żółciowych. Wymienia się tutaj:

• przewlekłe i ostre zapalenie wątroby,
• ostre i przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• zapalenie dróg żółciowych,
• kamicę żółciową,
• marskość wątroby.

Spożycie pokarmów tłustych u osób z chorobami wątroby i dróg żółciowych może skutkować nieprzyjemną dolegliwością w postaci kolki wątrobowej (ból pod prawym łukiem żebrowym). Z racji tego, że żółć uwalniania jest stopniowo, konieczne jest spożywanie posiłków często, ale w małych porcjach – niedopuszczalnym błędem jest spożywanie obfitych, tłustych posiłków.

Jedną z funkcji trzustki jest wytwarzanie enzymów biorących udział w trawieniu tłuszczów (lipaza trzustkowa, fosfolipaza, esterazy). Podobnie, jak w przypadku chorób wątroby, choroby trzustki są wskazaniem do stosowania diety z ograniczeniem ilości spożywanych tłuszczów.

Refluks i niestrawność

Objawy refluks żołądkowo-przełykowego to: uczucie cofania się pokarmu z żołądka oraz zgaga. Symptomy choroby występują często po spożyciu posiłku ciężkostrawnego i tłustego. Chcąc ograniczyć ryzyko ich pojawienia się, należy unikać dań tego typu.

Posiłki tłuste i obfite zwiększają ryzyko wystąpienia niestrawności, dlatego osobom, które zmagają się z nią często, szczególnie zalecana jest dieta w nie uboga.

Wysoki poziom cholesterolu

Zaburzenia gospodarki lipidowej najczęściej mają charakter wtórny i wynikają z nieprawidłowego stylu życia. Rzadko spotykane są te wrodzone, dziedziczone. Osoby, u których stwierdzono nieprawidłowości, np. hipercholesterolemię (wysoki poziom cholesterolu) czy hipertrójglicerydemię (wysoki poziom trójglicerydów), powinny zwracać szczególną uwagę na komponowanie swojej diety, ponieważ produkty bogate w tłuszcze nasilają problem oraz zwiększają ryzyko wystąpienia konsekwencji zdrowotnych, takich jak: choroba niedokrwienna mięśnia sercowego bądź udar mózgu.

Dieta bogata w tłuszcze skutkuje miażdżycą, która prowadzi m.in. do choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego, a także zwiększa ryzyko udaru mózgu. Profilaktyka w miażdżycy obejmuje, przede wszystkim, stosowanie diety ubogiej w tłuszcze. Diety niskotłuszczowej powinni przestrzegać szczególnie pacjenci, u których już stwierdzono problemy z układem krążenia, np. pacjenci po przebytym zawale mięśnia serca.

Dieta uboga w tłuszcze – co jeść, a czego unikać?

Całkowite wyeliminowanie tłuszczów z diety nie jest korzystne dla organizmu, dlatego wprowadzanie diety niskotłuszczowej powinno odbywać się przy zachowaniu zasad zdrowego rozsądku, najlepiej pod kontrolą dietetyka. W pierwszej kolejności odstawia się tłuszcze pochodzenia zwierzęcego. Wskazane jest spożywanie tłuszczów roślinnych w rozsądnych ilościach. Z diety powinno wykluczyć się przede wszystkim:

• tłuste mięsa, takie jak: wieprzowina, baranina, boczek, słonina, podroby, tłuste wędliny, pasztety, parówki, kiełbaski,
• smalec,
• tłuste sery,
• tłuste mleko,
• śmietanę,
• majonez,
• tłuste dressingi do sałatek, tłuste sosy,
• słodycze, pączki, drożdżówki, ciasta (zwłaszcza z kremami), lody, chałwa,
• przekąski typu chipsy czy krakersy,
• dania typu fast-food (np. hamburgery, frytki, pizza).

Masło i margaryna powinny być spożywane w ograniczonej ilości. Należy unikać smażenia potraw – zalecane są produkty gotowane, przyrządzane na parze, duszone i pieczone.