Dieta po usunięciu wyrostka – co jeść, a czego unikać w jadłospisie po operacji?

Wyrostek – objawy zapalenia, leczenie operacyjne

Wyrostek robaczkowy to struktura zlokalizowana na odcinku jelita grubego zwanego kątnicą. Jego położenie może być różnorodne podobnie jak długość, która waha się od 5 do około 20 centymetrów. Jego wnętrze wypełnia tkanka chłonna, co sugeruje, że odgrywa on pewną rolę w zachowaniu odporności organizmu. Nazywany bywa przez to „migdałkiem brzusznym”. Faktyczne funkcje wyrostka robaczkowego nie są jednak nadal jasne.

Niektóre czynniki mogą prowadzić do występowania stanów zapalnych tej struktury, które powodują rozwój objawów określanych jako ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (OZWR). Nieleczone OZWR prowadzi do zapalenia otrzewnej, która stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia chorego. Stan zapalny wyrostka robaczkowego zapoczątkowuje jego zatkanie na skutek np. obecności kamieni kałowych, pasożytów, obrzęku tkanki chłonnej, zmian guzowatych.

Objawami wyrostka objętego ostrym zapaleniem są:

• początkowo uogólniony ból brzucha – nieprzyjemny o nieprecyzyjnej lokalizacji;
• następnie ból zlokalizowany w okolicy prawego dołu biodrowego;
• utrata apetytu;
• nudności;
• gorączka;
• wymioty.

Brak leczenia na tym etapie skutkuje zwykle nasileniem bólu i pogorszeniem ogólnego stanu chorego. W tym czasie stan zapalny rozprzestrzenia się na całą jamę brzuszną i przechodzi w zapalenie otrzewnej. Należy wiedzieć, że ze względu na różnorodność objawów tego schorzenia, warto diagnozować każde dolegliwości bólowe, które pojawiają się w obrębie tej części organizmu. Rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu palpacyjnym, badaniach biochemicznych oraz obrazowych, takich jak usg czy rtg. Leczenie zapalenia wyrostka polega na zabiegu chirurgicznym w trakcie, którego usuwa się objętą zapaleniem strukturę. Po wycięciu wyrostka pacjent zmuszony jest do zastosowania określonego schematu dietetycznego, który przez pewien okres odciąży przewód pokarmowy a dostarczy równocześnie odpowiedniej ilości składników odżywczych.

Co jeść w pierwszej dobie po usunięciu wyrostka?

Postępowanie w pierwszych dobach po usunięciu wyrostka różni się zasadniczo od dalszych etapów diety chorego. Zwykle 24–48 h po samym zabiegu podaje się pacjentowi niewielkie ilości płynów obojętnych, takich jak woda, słaba herbata czy napar z rumianku. Celem serwowania małych ilości wody po pojawieniu się pierwszych ruchów perystaltycznych jest próba tolerancji przewodu pokarmowego. Jej ilość wynosi zwykle około 500 ml na dobę. Jednorazowo podaje się 20–60 mililitrów.

Kolejnym etapem żywienia po wycięciu wyrostka jest włączenie płynów słodzonych, takich jak herbata z cukrem czy mlekiem. Zwykle w 2–3 dobie po operacji, jeśli nie ma powikłań pacjent przechodzi na tzw. dietę kleikową, w której podaje się kleiki z ryżu i drobnych kasz gotowane na wodzie, słabych wywarach czy mleku. Po pierwszym wypróżnieniu można wprowadzić dietę papkowatą, czyli rodzaj diety łatwo strawnej, w której modyfikacji podlega stopień rozdrobnienia pokarmów. Można w jej trakcie podawać: chudy rosół z kaszą manną, lanymi kluskami, przetarte zupy jarzynowe, zupy mleczne z płatkami ryżowymi i ryżem, namoczone pieczywo pszenne, twarożek, gotowane przetarte młode jarzyny czy rozcieńczone soki owocowe. W razie braku przeciwwskazań po kilku dniach wprowadza się typową dietę łatwo strawną. W przypadku pojawienia się powikłań i braku możliwości żywienia doustnego należy wprowadzić żywienie drogą do przewodu pokarmowego lub pozajelitowe.

Czytaj również: Mleko ryżowe – właściwości, przepis, z czym podawać, czy jest zdrowe?

Rekonwalescencja po operacji wyrostka – dieta łatwo strawna

Dieta po operacji wyrostka robaczkowego powinna mieć charakter łatwo strawny. Jej zadaniem jest dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych przy jednoczesnym oszczędzaniu przewodu pokarmowego. Umożliwia to szybszą rekonwalescencje oraz zapobiega ryzyku niedożywienia. Menu diety łatwo strawnej komponowane jest z dań sporządzanych odpowiednimi technikami kulinarnymi i produktów odznaczających się wyższą strawnością. Po usunięciu wyrostka pacjent powinien unikać pokarmów wędzonych, ostrych, tłustych, powodujących wzdęcia, z dużą ilością błonnika pokarmowego oraz używek.

Prawidłowy jadłospis diety po usunięciu wyrostka powinien zawierać natomiast:

• potrawy gotowane – w wodzie i na parze;
• potrawy pieczone bez tłuszczu – w rękawie, pergaminie;
• potrawy spulchnione – np. pianą z białek lub namoczoną w wodzie bułką.

Po wycięciu wyrostka dieta powinna eliminować smażenie i pieczenie z udziałem tłuszczu. Produkty będące źródłem tego makroskładnika, takie jak oliwa czy masło powinny być dodawane do potraw na surowo po przygotowaniu.

Dieta lekkostrawna po operacji wyrostka nie powinna całkowicie eliminować błonnika pokarmowego. Pewna jego ilość jest niezbędna dla prawidłowej pracy przewodu pokarmowego oraz w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Źródłami tego składnika w codziennym menu będą dojrzałe owoce, młode warzywa, pieczywo pszenne, drobne kasze. W czasie przygotowywania warzyw i owoców należy pamiętać o obraniu ich ze skórki i usunięciu pestek, obróbce termicznej oraz niekiedy także rozdrabnianiu mechanicznym (musy, soki, przeciery). Dieta po wyrostku powinna opierać się na 4–5 małych, spożywanych regularnie posiłkach. Muszą być one urozmaicone i smaczne. Co ważne ich temperatura powinna być umiarkowana. Nie mogą być zbyt gorące ani zbyt zimne, by nie drażnić dodatkowo przewodu pokarmowego.

Rekonwalescencja po operacji wyrostka robaczkowego nie jest zwykle długotrwałym procesem pod warunkiem, że nie towarzyszą jej powikłania. Pacjenci często zastanawiają się, jak długo powinni stosować dietę łatwo strawną. Zaleca się by czas jej trwania wynosił około 2–3 tygodni. Dotyczy to zarówno pacjentów w przypadku, których zastosowano laparoskopowe usunięcie wyrostka, jak i tradycyjny zabieg chirurgiczny.

Co można jeść po operacji wyrostka robaczkowego?

Dieta po usunięciu wyrostka powinna bazować na produktach łatwo strawnych przygotowanych odpowiednimi technikami obróbki gastronomicznej. Przepisy takiego jadłospisu należy komponować w oparciu o pokarmy, takie jak:

• produkty zbożowe: pieczywo jasne, bułki, sucharki, biszkopty, drobne kasze, ryż;
• jaja: gotowane na miękko, jajecznica robiona na parze, omlety;
• nabiał: jogurty, kefiry, zsiadłe mleko, biały ser, słodkie mleko, jeśli jest tolerowane;
• chude mięso i ryby, takie jak drób, królik, chude części wołowiny, cielęcina, dorsz, mintaj, tuńczyk, flądra, pstrąg, leszcz, sandacz, chude wędliny;
• warzywa: gotowane, rozdrobnione, ziemniaki, marchew, buraki, szpinak, dynia, młoda fasolka szparagowa, na surowo można spożywać ograniczoną ilość sałaty, pomidora bez skórki;
• oraz sparzoną marchewkę z jabłkiem w postaci surówki;
• Owoce: bez skórki i pestek, dojrzałe takie jak jabłka, melony, pomarańcze, brzoskwinie, soki i przeciery;
• tłuszcze: masło, słodka śmietanka, oleje roślinne, oliwa, margaryny;
• miód, dżemy;
• przyprawy: wanilia, cynamon, anyżek, kminek, bazylia, imbir, pietruszka, sok z cytryny, koperek;
• desery: kompoty, kisiele, galaretki, biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe;
• napoje: napary z ziół typu rumianek, melisa, słaba herbata, kawa zbożowa z mlekiem, soki owocowe i warzywne, jeśli są tolerowane.

Zastanawiając się, co można jeść po wycięciu wyrostka, warto korzystać z listy produktów dozwolonych w diecie łatwo strawnej. Można z niej komponować dowolne dania stosując techniki obróbki takie jak gotowanie, duszenie bez smażenia czy pieczenie bez tłuszczu.

Usunięcie wyrostka – produkty przeciwwskazane w jadłospisie

Dieta po wycięciu wyrostka wymaga eliminacji pokarmów ciężkostrawnych, długo zalegających w żołądku i ostrych. Zabronione jest spożywanie dań smażonych i pieczonych w tłuszczu. Na liście produktów niedozwolonych znajdziemy również:

• pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, brązowy ryż;
• jaja smażone i na twardo;
• sery dojrzewające, tłuste wędliny;
• tłuste mięsa i ryby;
• owoce typu gruszki, śliwki, wiśnie, owoce suszone;
• orzechy i pestki;
• warzywa kapustne, strączkowe, cebulę, czosnek, ogórka zielonego, rzodkiewkę;
• dania typu fast food;
• przetworzone słodycze – gotowe ciastka, torty z kremem itp.;
• kakao i czekoladę;
• musztardę, ostrą paprykę, pieprz, chilli, ziele angielskie, liść laurowy;
• mocną herbatę, naturalną kawę, napoje gazowane, czekoladę na gorąco;

Po usunięciu wyrostka alkohol także nie powinien pojawiać się w codziennej diecie.

Unikanie wymienionych pokarmów pozwala odciążyć układ pokarmowy i poprawić strawialność spożywanych składników odżywczych. Jadłospis diety po usunięciu wyrostka powinien być stosowany do 2-3 tygodni po zabiegu. Potem można poszerzać ją stopniowo o produkty, takie jak pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa kapustne, strączki i inne niż drób gatunki mięs. W celach profilaktyki chorób cywilizacyjnych zaleca się całkowicie wyeliminować z niej żywność przetworzoną i słodycze.

Bibliografia

1. Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D., Dietoterpia, Warszawa, wyd. I, 2017.
2. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa, 2014.
3. Szczeklik A.: Choroby wewnętrzne, Kraków 2006.