Anyż i anyżek – co to jest, właściwości, zastosowanie, cena

Anyż gwiaździsty – właściwości

Badian właściwy (Illicium verum) jest rośliną wysoką uprawianą w Azji południowej i wschodniej. Owocami tej rośliny są gwiazdki anyżu, które po wysuszenia zmieniają barwę z zielonej na brunatną. Ze świeżych owoców otrzymuje się olejek, zawierający substancje aromatyczne (anetol, foenikulinę, safrol i terpineol). Swój charakterystyczny smak, gwiazdkowy badian zawdzięcza olejkom eterycznym, które czynią go korzenno-słodkim. W kuchni anyż doskonale sprawdza się jako przyprawa do:

• dań kuchni hinduskiej, wietnamskiej i chińskiej (anyż mielony),
• potraw słodko-kwaśnych,
• deserów, kompotów, powideł, pierniczków czy anyżowych cukierków.

Właściwości lecznicze anyżu były wykorzystywane od stuleci w medycynie chińskiej. W nasionach anyżu wykryto substancje przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybiczne, które mogą wspomagać leczenie podstawowe. Z uwagi na wysoką zawartość substancji wykrztuśnych gwiazdkową przyprawę można stosować przy kaszlu i infekcjach górnych dróg oddechowych (pozwala pozbyć się flegmy z dróg oddechowych). Potwierdzono również rozkurczowe oraz wiatropędne działanie anyżu.

Anyżek – właściwości

Anyżek, czyli przyprawa z biedrzeńca (Pimpinella ansium), pochodzi z Azji Mniejszej i wschodnich obszarów Morza Śródziemnego. Na szczycie swojego pędu ma drobne białe kwiaty, które przemieniają się w zielonoszare owoce anyżu pokryte drobnymi włoskami. Podobnie jak w przypadku anyżu gwiazdkowego, owoce biedrzeńca w ponad 90 proc. składają się z substancji aromatycznej (anetolu) i 6 proc. olejku eterycznego determinującego smak anyżu – korzenny i silnie słodki. Z tego powodu anyżek wykorzystuje się w:

• celach piekarniczych,
• przemyśle spirytusowym (anyżówka).

Właściwości anyżu biedrzeńca zostały również docenione w lecznictwie. Owoce rośliny anyżu mają wpływ na stymulację wydzielniczą górnych dróg oddechowych, działa również właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Może pozytywnie wpływać na układ pokarmowy ułatwiając proces trawienia i zmniejszając napięcie mięśni gładkich.

Olejek anyżowy oraz inhalacje z anyżu są przeciwwskazane w ciąży, podczas laktacji oraz u dzieci. Istnieją doniesienia, że substancje zawarte w owocach i olejku mogą prowadzić do zaburzeń układu nerwowego powodując np. drgawki.

Anyż – zastosowanie

Z uwagi na podobną zawartość olejków eterycznych i substancji aromatycznych anyżek i anyż gwiaździsty mają bardzo zbliżone zastosowanie. Wysoka zawartość związków wykrztuśnych i przeciwbakteryjnych w obu przyprawach z anyżu może być wykorzystywana przy leczeniu:

• kaszlu z gęstą wydzieliną,
• zapaleniach gardła, krtani i oskrzeli.

Do leczenia kaszlu można wykorzystać herbatę anyżową. W celu jej przygotowania należy namoczyć dwie gwiazdki badianu w szklance wrzątku przez około 15 minut.

W celach leczniczych można również przygotować anyżówkę, czyli nalewkę z anyżu biedrzeńca. Około 20 g nasion anyżu należy zalać 250 ml spirytusu i odstawić na dwa tygodnie w ciemne miejsce. Po tym czasie płyn należy zlać do innej butelki, a pozostałe nasiona zalać 250 ml wódką i odstawić ponownie na dwa tygodnie. Gotową nalewkę połączyć z poprzednio odlanym płynem, można dodać miodu. Efekt terapeutyczny osiąga się pijąc nalewkę minimum 3 razy dziennie po łyżce do czasu ustąpienia objawów.

Zarówno, przyprawa z biedrzeńca, jak i anyż gwiazdkowy pobudzają wydzielanie soków trawiennych poprawiając procesy trawienne i działają rozkurczowo. Można je stosować w przypadku wzdęć, nadmiernych gazów oraz zaburzeń trawienia.

Badian właściwy znalazł również zastosowanie w kosmetyce, a pozyskiwany z niego olejek przy produkcji perfum. Samodzielnie w domu można przygotować tonik z anyżu na zmarszczki. Garść gwiazdek należy zalać szklanką wody i gotować ok. 20 minut. Wywar ostudzić i przelać do ciemnej buteleczki, przechowywać w lodówce zużywając w ciągu tygodnia. Anyż napina i ujędrnia skórę, zapobiega powstawaniu nowych zmarszczek, a dzięki obecności substancji przeciwdrobnoustrojowych z powodzeniem można stosować go przy cerze trądzikowej.

Anyż – cena

Anyż najlepiej kupić w formie całych ziaren – takie dłużej zachowują swoje właściwości w przeciwieństwie do form mielonych. Na jakość przyprawy z anyżu w dużej mierze będzie miał wpływ jej przechowywania. Gwiazdkowy anyż przechowujemy w ciemnym szczelnym pojemniku, a anyżek najlepiej w oddychającej płóciennej torebce.

Cena nasion biedrzeńca za 25 g to koszt około 3–4 zł, osiem sztuk gwiazdkowego badianu kosztuje około 5 zł. Mielone przyprawy są zazwyczaj tańsze, ale gorsze jakościowo.