Dieta niskosodowa – dla kogo? Jakie są zasady diety ubogosodowej?

Za dużo soli w diecie – do czego prowadzi nadmiar sodu?

Sód, najbardziej kojarzony jako składnik soli kuchennej, znajduje się również naturalnie w pożywieniu. Sód zaliczany jest do grupy najważniejszych elektrolitów płynów zewnątrzkomórkowych, reguluje zawartość wody w organizmie, uczestniczy w procesach równowagi kwasowo-zasadowej, wchodzi w skład soku trzustkowego i jelitowego, bierze udział we wchłanianiu, uczestniczy w pracy układu nerwowego i mięśniowego. Jednak sód w nadmiarze szkodzi (podobnie jak niedobór sodu). Długotrwałe, nadmierne spożycie sodu prowadzi do:

• nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu,
• zawału serca, niewydolności nerek,
• kamicy nerkowej,
• raka żołądka,
• osteoporozy.

Zapotrzebowanie organizmu na sód nie przekracza zwykle 1500 mg dziennie, co odpowiada niecałym 4 g soli kuchennej. Instytut Żywności i Żywienia rekomenduje spożycie soli w diecie na poziomie 5 g dziennie (płaska łyżeczka od herbaty) jako bezpieczne dla zdrowia. Tymczasem Polacy zjadają codziennie z żywnością i w wyniku dosalania potraw 10–15 g soli, co jednocześnie prowadzi do nadmiaru sodu. Zastosowanie diety niskosodowej może pomóc przywrócić równowagę organizmu.

Czytaj również: Węglan sodu: właściwości, zastosowanie, szkodliwość

Dieta niskosodowa – zasady

Dla kogo dieta niskosodowa? Zgodnie ze wskazaniami dieta ubogosodowa ma zastosowanie w przypadku nadciśnienia tętniczego i innych zaburzeń pracy układu krążenia, problemów z nerkami, marskości wątroby z wodobrzuszem, obrzękach towarzyszących kobietom w ciąży i mających problemy z zatrzymywaniem wody w organizmie z przyczyn hormonalnych. Istnieje kilka wariantów diety niskosodowej. Najczęściej stosowany to dieta małosodowa (proponowana jako dieta przy nadciśnieniu), która polega na rozsądnym wyborze produktów gotowych i dużemu ograniczeniu stosowania soli w kuchni. Ma na celu zredukowanie ilości soli poniżej 3 g dziennie (mniej niż 1200 mg sodu). Gdy stężenie sodu we krwi znacznie przekracza normy, należy stosować bardziej restrykcyjne warianty diety bez soli:

• dietę ubogosodową – poniżej 400 mg sodu dziennie,
• ścisłą – poniżej 50 mg sodu dziennie.

Osoby na diecie małosodowej powinny zrezygnować z żywności przetworzonej i używać w kuchni ziół. Czym zastąpić sól? Zamiast soli w diecie bardzo dobrze sprawdzają się aromatyczne przyprawy, jak cząber, tymianek, oregano, czubrica, lubczyk, estragon czy natka pietruszki. Ograniczenie spożycia soli wyostrza smak i po kilku dniach bez dosalania wyczuwalna staje się sól naturalnie zawarta w pokarmach. W diecie bez soli należy zwracać uwagę na zawartość sodu w wodach butelkowanych i wybierać te o zawartości sodu poniżej 20 mg/l.

Osoby na diecie ubogosodowej i ścisłej muszą też sprawdzać zawartość sodu w produktach nieprzetworzonych i bardzo ostrożnie dobierać jadłospis. Ograniczenie soli w diecie wymaga wykluczenia np.. mleka, niektórych ryb i warzyw (np. seler, burak, marchew). Wymaga to bardzo dobrej znajomości produktów i korzystania z tabel wartości odżywczej.

Dieta bez soli – produkty zalecane

Warto wiedzieć, że w żywności nieprzetworzonej naturalnie znajduje się około 10 proc. spożywanego sodu, 15 proc. pochodzi z dosalania potraw, a aż 75 proc. z produktów przetworzonych i to niekoniecznie tych, które kojarzą nam się ze słonym smakiem. Zgodnie z zasadami przepisy diety niskosodowej powinny opierać się na produktach świeżych i maksymalnie nieprzetworzonych. Daje to kontrolę nad ilością dodawanej do nich soli. W diecie powinny się znaleźć:

• warzywa i owoce świeże, które dostarczają bogactwa witamin, składników mineralnych i antyoksydantów wpływających na poprawę kondycji całego organizmu. Warzywa i owoce mają działanie moczopędne, dzięki czemu wydalanie sodu z organizmu zachodzi sprawniej. Warto też zwracać uwagę na produkty bogate w potas, magnez i wapń, które obniżają ciśnienie krwi: brokuły, brukselka, pietruszka, pomidory, banany, brzoskwinie i jabłka;
• ryby, szczególnie tłuste ryby morskie (makrela, śledź, sardynki, łosoś, tuńczyk), które dostarczają kwasów tłuszczowych omega-3 niezbędnych dla układu krwionośnego;
• produkty pełnoziarniste, jak kasze, razowy makaron, brązowy ryż, płatki zbożowe, które zawierają dużo błonnika wpływającego na obniżenie poziomu cholesterolu i przyspieszającego wydalanie toksyn z organizmu;
• chude mięsa i samodzielnie przygotowane z nich wędliny;
• chudy nabiał, jak twarogi, jogurty, kefiry, maślanka;
• orzechy;
• oleje roślinne.

Dieta bez soli – czego unikać?

Dieta niskosodowa maksymalnie ogranicza żywność przetworzoną zawierającą sól i konserwanty z sodem w składzie. Produkty niedozwolone w diecie to: dania w proszku, sosy, zupy instant, gotowe mieszanki przypraw, kostki rosołowe, słone przekąski: chipsy, paluszki, orzeszki, krakersy. Aby ograniczyć wysokie spożycie soli należy wyeliminować pieczywo zawierające duże jej ilości, szczególnie białe pszenne. W jadłospisie diety niskosodowej nie mogą występować wędliny, kiełbasy, szczególnie suche, a także konserwy mięsne i rybne oraz mięsa i ryby peklowane, wędzone.

Nie zaleca się spożywania warzyw konserwowych, a ponadto serów żółtych, topionych czy camembert. Na organizm niekorzystnie wpływa także kiszona kapusta i ogórki. Warto pamiętać, ze sól kryje się także w wielu konserwantach, takich jak: glutaminian sodu (wzmacniacz smaku wchodzący w skład zup w proszku, sosów, przypraw), azotyn sodu (konserwant stosowany w produkcji wędlin i wędzonych przetworów mięsnych), benzoesan sodu (konserwant dodawany do przetworów owocowych i warzywnych, konserw rybnych, napojów gazowanych), cytrynian sodu (regulator kwasowości dodawany do dżemów, napojów i przetworów mlecznych), wodorowęglan sodu (soda oczyszczona, substancja spulchniająca, podstawowy składnik proszku do pieczenia).