Najzdrowsza wersja kawy – jak ją wybrać i przygotować?

Jak wybrać najlepszą kawę – Arabica, Robusta czy instant?

Ważną kwestią zarówno w kontekście smaku kawy, jak i jej wpływu na zdrowie jest surowiec, z jakiego korzystamy i sposób, w jaki ten napój przygotowujemy. Dlatego warto przyjrzeć się kawie już na etapie jej zakupu. Na sklepowych półkach najczęściej znajdziemy kawę mieloną i rozpuszczalną.

Wbrew obiegowej opinii ta druga nie jest aż tak szkodliwa dla zdrowia człowieka. Zawiera jednak mniej kofeiny i innych substancji aktywnych biologicznie. Różni się również zasadniczo smakiem od tej parzonej ze zmielonych ziaren, co dla smakoszy ma ogromne znaczenie.

Aby uzyskać pełny aromat oraz maksimum wartości smakowych i zdrowotnych opisywanego napoju, na zakupy najlepiej udać się do sklepu wyspecjalizowanego w sprzedaży kawy, gdzie będzie ona dostępna w formie całych ziaren, które mieli się bezpośrednio przed przyrządzeniem.

Warto także zwracać uwagę na datę palenia ziaren i ich właściwości – powinny mieć mocny smak oraz być lekko chrupiące. Należy również wybierać kawę z gatunku Arabica – jest ona szlachetniejsza i ma delikatniejszy posmak niż popularna Robusta.

Dla uzyskania pełnego aromatu i smaku kawę należy parzyć w ekspresie ciśnieniowym lub przelewowym. Ważna jest także temperatura wody – do przygotowania kawy najlepsza będzie ta o temperaturze 85–92^oC.

Na co dzień należy unikać picia napoju parzonego z fusami, czyli tzw. kawy po turecku. Zawiera on substancje mogące drażnić żołądek i powodować nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego. Warto również zrezygnować z kaw instant typu 2 w 1 lub 3 w 1 oraz napojów typu cappuccino, które zawierają szkodliwe dla zdrowia dodatki.

Cukier, miód i słodzik – czym słodzić kawę?

Najkorzystniejszym dla zdrowia rozwiązaniem jest całkowite pozbycie się cukru z jadłospisu, w tym także jako dodatku smakowego do kawy. Wiadomo, że sacharoza konsumowana w nadmiarze będzie magazynowana przez organizm w postaci tkanki tłuszczowej, a jej wysokie spożycie wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju chorób, takich jak np. cukrzyca.

Osobom, którym z trudem przychodzi picie gorzkiej kawy można polecić alternatywy dla zwykłego cukru, takie jak np.:

• stewia – naturalny słodzik produkowany z rośliny o nazwie Stevia rebaudiana; nie ma on kalorii i nie wpływa na wzrost poziomu glukozy we krwi, posiada jednak pewną wadę – charakteryzuje go lekko ziołowy posmak, nie zawsze akceptowany przez konsumentów;
• ksylitol , czyli cukier brzozowy – polialkohol, który wchłania się częściowo w jelicie cienkim; dostarcza on o połowę mniej kalorii niż cukier; ostrożnie powinny go używać osoby cierpiące na częste wzdęcia, ponieważ może on, w pewnych okolicznościach, fermentować w jelicie i nasilać nieprzyjemne objawy;
• erytrytol – ma niski indeks glikemiczny, wykazuje mniejszy wpływ na powstawanie wzdęć.

Słodzenie kawy miodem nie jest dobrym rozwiązaniem. Dodając miód do ciepłego (mającego powyżej 40^oC) płynu, pozbawiamy go większości właściwości zdrowotnych. Staje się on wtedy skoncentrowanym źródłem węglowodanów (których spożycie powinno się ograniczyć) i niewielkiej ilości składników mineralnych.

Podobnie sprawa ma się z cukrem trzcinowym czy syropami: z agawy, daktyli, klonowym. Spożywane w nadmiarze będą miały niekorzystny wpływ na zdrowie. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest przyzwyczaić się do smaku gorzkiej kawy.

Dodatki do kawy – jakich unikać?

Cukier to niejedyny dodatek, którego warto unikać, przygotowując zdrową kawę. Na liście składników, które należy wyeliminować ze względów zdrowotnych, znajdziemy:

• syntetyczne słodziki, takie jak aspartam, acesulfam K, cyklaminiany i sacharyniany; nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, lecz mimo to nie powinno się ich polecać jako alternatywy cukru – istnieją doniesienia naukowe, które wiążą ich spożycie z negatywnym wpływem na zdrowie;
• tłuste śmietanki – podnoszą wartość kaloryczną kawy oraz mogą dostarczać nadmiernej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych;
• śmietanki w proszku – zawierają szkodliwe dla układu sercowo-naczyniowego kwasy tłuszczowe w konfiguracji trans;
• bitą śmietanę, lody, syropy smakowe – znacząco podnoszą wartość kaloryczną napoju; warto pamiętać, że deser kawowy może mieć ponad 500 kcal.

Dodatki do kawy, które mogą podnieść jej walory smakowe i wpływać korzystnie na zdrowie, to: krowie mleko, napoje roślinne, kakao oraz gorzka czekolada (w racjonalnych ilościach), a także niektóre przyprawy: cynamon, kurkuma, chili, kardamon.

Jaka kawa zakwasza najbardziej?

Mimo wielu zalet i korzystnego wpływu na zdrowie, kawa nie jest napojem, który może pić każdy. Nie powinny jej spożywać osoby cierpiące na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy czy stany zapalne błony śluzowej przewodu pokarmowego. Kawa może nasilać także objawy refluksu żołądkowo-przełykowego.

Nie poleca się jej też osobom cierpiącym na anemię niedoborową, ponieważ ogranicza przyswajanie żelaza. Kawa wpływa również negatywnie na gospodarkę kwasowo-zasadową ustroju – spożywana jej w nadmiarze prowadzi do zakwaszenia organizmu. Ryzyko zakwaszenia wzrasta u osób, które wybierają kawy wysokoprzetworzone, np. kawę rozpuszczalną.

Kawę powinni ograniczyć także ludzie starsi chorujący na nadciśnienie tętnicze czy z zaburzonym metabolizmem kofeiny. Osoby zdrowe mogą w pełni korzystać z dobroczynnych właściwości tego napoju pod warunkiem, że będą go spożywały we właściwych ilościach – zaleca się wypijanie maksymalnie 2–4 filiżanek kawy dziennie.