Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie

Budowa wirusa grypy – co warto wiedzieć?

Grypa jest chorobą wirusową. Wirusy grypy należą do grupy ortomyksowirusów. Ich stabilność w środowisku jest w dużej mierze uzależniona od temperatury. Najdłużej wytrzymują przy temperaturze w okolicach 0 stopni Celsjusza, dlatego szczyt zachorowań na grypę w Polsce przypada zwykle w okresach przejściowych: jesienno-zimowym oraz zimowo-wiosennym.

Wyróżnia się trzy rodzaje wirusa grypy:

• wirus grypy typu A – to on jest odpowiedzialny za światowe pandemie, a także ptasią grypę i świńską grypę;
• wirus grypy typu B – atakuje ludzi oraz foki;
• wirus grypy typu C – atakuje ludzie i świnie.

Wirus grypy dzieli się ze względu na układ białek tworzących wypustki na osłonce wirusa. Do tej pory wyróżniono aż 16 podtypów hamaglutyniny oraz 9 podtypów neuroaminidazy dla wariantu A. Z punktu widzenia epidemiologii to właśnie ten wirus stanowi największe zagrożenie dla społeczności. Dzieje się tak, ponieważ wyłącznie typ A wirusa podlega skokom antygenowym, czyli okresowej wysokiej zmienności materiału genetycznego wirusa.

Wirus grypy jest odpowiedzialny za wywołanie grypy, czyli ostrej choroby zakaźnej układu oddechowego.

Jak dochodzi do zakażenia wirusem grypy typu A?

Do zakażenia wirusem grypy dochodzi przede wszystkim drogą kropelkową, poprzez kichanie lub kasłanie. Trafiający do powietrza aerozol zawiera w sobie drobnoustroje, które osadzając się na błonach śluzowych przenikają do organizmu. Wirusy wiążą się z nabłonkiem za pośrednictwem hemaglutyniny, powodując obrzęk błony śluzowej oraz martwicę tkanek.

Rzadziej dochodzi do zakażenia poprzez kontakt z zainfekowaną powierzchnią i przeniesienie wirusa na dłoniach w okolice twarzy. Zarażenie grypą może nastąpić również poprzez spożycie produktów odzwierzęcych pochodzących od chorych zwierząt, jak surowe jaja albo surowe lub niedogotowane mięso.

Do głównych czynników ryzyka w sezonie zakażeń zalicza się:

• przebywanie w bliskiej odległości od osoby chorej (zabezpieczenia, jak maseczki lub przyłbice mogą ograniczyć ryzyko, ale go nie wyeliminują);
• brak higieny rąk;
• kontakt z zakażonymi przedmiotami;
• przebywanie w dużych skupiskach ludzi w okresie zachorowań na grypę (np. lotniska, dworce);
• dotykanie okolic błon śluzowych (oczu, ust, nosa) bez wcześniejszego umycia rąk;
• spożywanie nieumytych warzyw lub owoców.

Okres inkubacji grypy

Okres wylęgania grypy wynosi średnio 2 dni. Osoby chore zakażają na 1 dzień przed i do 5 dni po wystąpieniu objawów. W przypadku dzieci ten czas jest dłuższy. W przypadku osób z upośledzoną odpornością zakaźność grypy może wynosić nawet kilka miesięcy.

Tak krótki czas inkubacji i wspomniany skok antygenowy powodują, że organizm człowieka nie może wytworzyć trwałej odporności na grypę. Z tego względu co roku oferowane są nowe szczepionki przeciw grypie, których skład powinien nadążać za zmieniającą się budową wirusa.

Typowe objawy grypy typu A

Jaki wygląda przebieg grypy? Objawy grypy występują zwykle nagle i obejmują zarówno ogólną reakcję ze strony organizmu, jak i objawy ze strony układu oddechowego. Do objawów ogólnych grypy zalicza się takie symptomy, jak:

• gorączka,
• dreszcze,
• bóle mięśni i ból głowy,
• złe samopoczucie,
• uczucie ogólnego osłabienia organizmu.

Przebieg choroby ze strony dróg oddechowych obejmuje też suchy kaszel oraz katar. U dzieci choroba niekiedy wiąże się z reakcją układu żołądkowo-jelitowego w postaci biegunki, nudności i wymiotów. Częstym objawem grypy jest też brak apetytu, który przy przeziębieniu występuje rzadko.

Jak jeszcze odróżnić grypę od przeziębienia? W przypadku tej pierwszej choroby bardzo rzadko pojawiają się takie objawy, jak zatkany nos, ból gardła, kichanie i wodnisty katar. Z reguły wszystkie te symptomy towarzyszą przeziębieniu.

Jak przebiega leczenie grypy typu A?

Leczenie grypy można podzielić na objawowe oraz specjalistyczne. W leczeniu objawowym ogromne znaczenie ma odpoczynek oraz picie dużej ilości płynów w celu uniknięcia odwodnienia. Pomocniczo można sięgnąć po leki z grupy NLPZ lub aspirynę w celu złagodzenia dolegliwości bólowych.

Infekcję wirusową można leczyć także podając choremu odpowiednie preparaty – leki przeciwwirusowe. Leczenie przeciwwirusowe jest najskuteczniejsze, jeżeli zostanie rozpoczęte równocześnie z wystąpieniem objawów. Do stosowanych w praktyce substancji zalicza się przede wszystkim oseltamivir oraz zanamivir (działają wobec wirusa grypy A i B). Z kolei amantadyna i rymantydyna działają tylko na wirusa typu A. Dwie ostatnie substancje są jednak lekami starej generacji, których skuteczność jest obecnie kwestionowana.

Czy grypa może być niebezpieczna?

Szacuje się, że u co drugiego pacjenta zakażenie wirusem grypy typu A przebiega bezobjawowo. Klasyczne oznaki grypy zwykle zanikają w ciągu 7 dni, choć uczucie osłabienia może utrzymywać się nawet dwa tygodnie lub dłużej. Jeżeli u pacjenta doszło do zaostrzenia objawów grypy, niezbędna może okazać się hospitalizacja.

Niezwłoczny transport do placówki medycznej zaleca się m.in. w przypadku wystąpienia bardzo wysokiej gorączki (ponad 40 stopni Celsjusza), pojawienia się duszności, utraty świadomości czy krwioplucia. Warto zdawać sobie sprawę, że grypa to nie przeziębienie, a zignorowanie jej objawów może skończyć się nawet zgonem pacjenta.

W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim pacjenci z osłabioną odpornością, chorobami serca lub chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą, chorobą nowotworową, chorobami obturacyjnymi płuc), a także pacjenci do 5. oraz powyżej 65. roku życia.

Ciężki przebieg choroby zwiększa dodatkowo ryzyko powikłań. Powikłania grypy to m.in.: zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a także powikłania neurologiczne.