Suchy kaszel w nocy – jakie są przyczyny nocnego kaszlu?

Skąd się bierze kaszel?

Kaszel to odruch obronny organizmu, który umożliwia oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny albo np. z ciał obcych. Kaszel powstaje na skutek podrażnienia czuciowych receptorów czynnikami różnego pochodzenia (chemicznymi, mechanicznymi itd.). Receptory te są zlokalizowane głównie w nabłonku wyścielającym drogi oddechowe i w innych obszarach układu oddechowego.

Jednak nie jest to jedyne miejsce ich występowania. Znajdują się także m.in. w przełyku, żołądku, przeponie a nawet w zewnętrznym przewodzie słuchowym. Uzasadnia to pojawianie się kaszlu w chorobach spoza układu oddechowego. Kaszel możemy podzielić ze względu na charakter, na kaszel suchy i kaszel mokry (produktywny, wilgotny – towarzyszy mu odkrztuszanie plwociny). Kaszel, który trwa 38 tygodni nazywamy kaszlem podostrym, ten trwający krócej – kaszlem ostrym, a ponad 8 tygodni – kaszlem przewlekłym.

Uporczywy kaszel w nocy jest typowym objawem przeziębienia. Najczęściej objaw ten towarzyszy infekcjom o podłożu wirusowym, jednak może wskazywać na szereg innych dolegliwości.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Przyczyny suchego kaszlu w nocy

Za najczęstszą przyczynę przewlekłego kaszlu uważa się zespół spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła (zespół przewlekłego kaszlu związanego z górnymi drogami oddechowymi). Kaszlowi towarzyszy nieżyt nosa (infekcyjny, alergiczny), często także zapalenie zatok przynosowych. Spływająca po tylnej ścianie gardła wydzielina powoduje suchy kaszel, szczególnie po przyjęciu pozycji leżącej. Suchemu kaszlowi w dzień może towarzyszyć odkrztuszanie wydzieliny.

Częstą przyczyną napadów suchego kaszlu w nocy jest astma. Astma to przewlekła choroba dróg oddechowych, której charakterystyczną cechą jest nadreaktywność oskrzeli (oskrzela są bardziej skłonne do skurczu wskutek zadziałania bodźca, który w prawidłowych warunkach nie wywołałby takiej reakcji). W astmie dobrze kontrolowanej nie występują objawy w nocy, nie przeszkadzają one w śnie chorego. Suchy kaszel w nocy świadczy o niewystarczającym stopniu kontroli choroby.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Napady kaszlu w nocy mogą wybudzać ze snu, nierzadko towarzyszy im duszność. U części chorych jest to jedyny symptom choroby. Taką postać astmy nazywamy jej wariantem kaszlowym (tzw. zespół Corrao), występuje ona stosunkowo często u dzieci. Duszący kaszel w nocy obniża jakoś życia i jest wskazaniem do modyfikacji leczenia. Astma jest drugą w kolejności przyczyną kaszlu przewlekłego.

Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?

Co wywołuje suchy kaszel u dziecka podczas snu?

Ataki suchego kaszlu są szczególnie niepokojące w przypadku dzieci. Obserwując kaszel u dziecka w nocy, należy pozostać przezornym, gdyż jego przyczyna może być o wiele groźniejsza niż zwykła infekcja.

• Suchy, szczekający kaszel (kaszel krtaniowy) jest objawem podgłośniowego zapalenia krtani. Jest to choroba dotycząca najczęściej małych dzieci, wywołana głównie przez wirusy. Kaszel szczekający pojawia się po około 2–3 godzinach trwania snu, nasila się, towarzyszy mu świst krtaniowy, pojawia się duszność. Taki duszący kaszel w nocy u dziecka może zagrażać jego życiu, gdyż zwężona droga oddechowa na wysokości krtani utrudnia oddychanie.
• Zakaźną chorobą bakteryjną układu oddechowego, która może być przyczyną suchego kaszlu u dziecka w nocy, jest krztusiec (inaczej koklusz). Czynnikiem etiologicznym krztuśca jest Bordetella pertussis. Koklusz może występować nie tylko u dzieci, ale u noworodków i niemowląt, u których ma ciężki przebieg. Rokowanie u dorosłych jest dobre, mimo męczących objawów choroby. Łagodniejszy i nietypowy przebieg występuje w przypadku zachorowania ponownego lub po szczepieniu. Pod koniec pierwszego okresu choroby (okres nieżytowy) pojawia się suchy kaszel w nocy. Z czasem trwania krztuśca kaszel występuje też w ciągu dnia, towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny.

Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)

Nocny kaszel – co jeszcze może oznaczać duszący kaszel nocą?

Napadowa duszność nocna i suchy kaszel pojawiający się w nocy, po przyjęciu pozycji leżącej na płasko, może być objawem lewokomorowej niewydolności serca, a także zwężenia zastawki dwudzielnej (mitralnej, zastawki między lewym przedsionkiem a lewą komorą serca). Kaszel ten spowodowany jest zastojem krwi w krążeniu płucnym. Symptomy są męczące, budzą chorego ze snu. Poprawę przynosi przyjęcie pozycji siedzącej.

Przyczyną kaszlu w nocy, u chorego leżącego, może być także zachłyśnięcie. Może ono być spowodowane obecnością uchyłka gardła, chorobą refluksową przełyku, achalazją przełyku. Dodatkowo w refluksie żołądkowo-przełykowym suchy kaszel może być wywołany przez skurcz oskrzeli, powstały odruchowo wskutek podrażniania przełyku w jego dolnej części. Innymi objawami choroby refluksowej przełyku jest zgaga, puste odbijania, czasem chrypka. Kaszel związany z refluksem żołądkowo-przełykowym ustępuje podczas leczenia inhibitorami pompy protonowej (leki hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku).

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Przyczyn suchego kaszlu w nocy jest wiele, poza wyżej wymienionymi może występować także podczas zażywania leków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny (stosowane między innymi w leczeniu nadciśnienia tętniczego), w chorobach śródmiąższowych płuc, po przebytej wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych (może trwać kilka tygodni), jego przyczyną bywa także alergia. Po wykluczeniu innych przyczyn przewlekłego kaszlu czasem rozpoznaje się kaszel psychogenny (ustępuje podczas snu).

Co na suchy kaszel? Jakie leki zastosować?

Duszący kaszel w nocy jest bardzo męczący, potrafi budzić w nocy i obniżać komfort życia. W aptece można znaleźć leki na kaszel mające łagodzić i powstrzymywać napady kaszlu. Popularne są preparaty w postaci syropu na suchy kaszel. Zawierają one substancje o działaniu przeciwkaszlowym, np. dekstrometorfan (pochodna morfiny, działa na ośrodek kaszlu w ośrodkowym układzie nerwowym), butamirat (lek nieopioidowy, działa ośrodkowo), lewodropropizyna (lek przeciwkaszlowy, który działa głównie obwodowo – na oskrzela). Skutecznym lekiem na duszący kaszel suchy są preparaty zawierające kodeinę. Część z nich dostępna jest bez recepty.

Ważne jest także to, aby leczyć chorobę podstawową, która wywołuje męczący suchy kaszel, czyli np. astmę, chorobę refluksową przełyku, krztusiec, a także pamiętać, że przyczyny kaszlu mogą się na siebie nakładać (np. można chorować jednocześnie na chorobę refluksową przełyku i infekcję dróg oddechowych).

Jakie są domowe sposoby na kaszel?

Domowe sposoby na kaszel obejmują zapewnienie odpowiedniej wilgotności powietrza (można zaopatrzyć się w specjalny nawilżacz powietrza), unikanie korzystania z klimatyzacji, picie odpowiedniej ilości płynów. Zabiegi te mają na celu zapobieganie nadmiernemu wysuszeniu śluzówek jamy ustnej i gardła, co może sprzyjać kaszlowi.

W przypadku alergii ważne jest unikanie alergenów, np. roztoczy kurzu domowego poprzez nieużywanie kołder z pierza. Innym domowym sposobem na kaszel nocny u dzieci, który towarzyszy przeziębieniu, jest podanie dziecku około pół godziny przed snem miodu (najlepiej gryczanego). Miodu nie powinno podawać się niemowlętom. Innym domowym sposobem na suchy kaszel są np. inhalacje.

Dostępne są także leki na suchy kaszel, które zawierają naturalne składniki, np. tymianek, podbiał. Mają one za zadanie zwiększyć wydzielanie śliny, co ma nawilżać błony śluzowe gardła i jamy ustnej i obniżać nasilenie kaszlu.