Kaszel mokry – przyczyny, objawy i leki na mokry kaszel

Jak rozpoznać czy to kaszel mokry?

Odruch kaszlu jest naturalną drogą usuwania zanieczyszczeń z dróg oddechowych. Mechanizm ten chroni delikatne pęcherzyki płucne przed uszkodzeniem przez czynniki mechaniczne i chemiczne. Zazwyczaj przynosi wiele korzyści, gdyż wspomaga utrzymanie drożności oskrzeli i prawidłowej wymiany gazowej w płucach.

Jednak są sytuacje, kiedy kaszel mokry z odkrztuszaniem wydzieliny sprawia pacjentom znaczną trudność i wymaga dużo wysiłku. To zazwyczaj kaszel poranny, jednak bardziej uciążliwy jest mokry kaszel w nocy, który utrudnia oddychanie, powodując problemy z zasypianiem. Zwłaszcza że może towarzyszyć mu nieprzyjemne drapanie w gardle czy ból w klatce piersiowej.

Kaszel mokry, określany także jako kaszel produktywny, kaszel wilgotny bądź odrywający się kaszel, pozwala usunąć z dróg oddechowych zalegającą wydzielinę (w kaszlu suchym nie obserwuje się obecności flegmy w gardle).

Odkrztuszana plwocina może mieć zróżnicowane zabarwienie, w zależności od przyczyny kaszlu. W infekcjach bakteryjnych gęsta i ropna, jest zazwyczaj żółta lub zielona, zaś ta w formie śluzu – biała bądź przezroczysta – świadczy o wirusowym podłożu kaszlu.

Choć nie mamy tu do czynienia z napadami męczącego kaszlu, mokry kaszel u dziecka, które nie potrafi jeszcze sprawnie usuwać odkrztuszonej plwociny, może być szczególnie problematyczny. Połykanie odkrztuszanej plwociny może bowiem prowokować wymioty.

Leczenie mokrego kaszlu polega na podaniu preparatów rozrzedzających flegmę.

Kaszel mokry – przyczyny odkrztuszania flegmy w gardle

Jeżeli w kaszlu mokrym wydzielina jest bardzo lepka, znacznie trudniej jest się jej pozbyć. Podczas kaszlu nie tylko przemieszcza się w górę tchawicy, ale także jest „ściągana” w dół, w kierunku małych oskrzeli i pęcherzyków płucnych. Zalega wtedy w drogach oddechowych, a kaszel staje się uporczywy i nie przynosi ulgi.

• Najczęstszą przyczyną mokrego kaszlu jest infekcja dróg oddechowych. Obecność mokrego kaszlu, któremu towarzyszy odpluwanie flegmy jest charakterystyczne dla infekcji bakteryjnych, a zwłaszcza zapalenia zatok, zapalenia oskrzeli, a także zapalenia płuc.
• Kaszel mokry pojawia się u chorych m.in. na rozstrzenie oskrzeli, czyli chorobę, w której dochodzi do nieprawidłowego oczyszczania dróg oddechowych ze śluzu, co sprzyja osiedlaniu się bakterii, powoduje zapalenia i uszkodzenie ścian oskrzeli.
• Z utrudnionym odkrztuszaniem flegmy w gardle zmagają się pacjenci z mukowiscydozą – ciężką, genetycznie uwarunkowaną chorobą, w której następuje nadprodukcja śluzu o dużej gęstości, zarówno przez błonę śluzową dróg oddechowych, jak i innych narządów, np. przewodu pokarmowego.
• Uporczywy kaszel może występować u pacjentów z POChP, czyli przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, charakteryzującą się utrudnionym przepływem powietrza przez płuca w wyniku zwłóknienia i zniszczenia małych oskrzelików i pęcherzyków płucnych przez zanieczyszczenia (zwłaszcza dym tytoniowy) lub w wyniku czynników genetycznych. POChP może mieć postać przewlekłego zapalenia oskrzeli lub rozedmy, czyli zniszczenia ścianek oddzielających pęcherzyki płucne od siebie, przez co łączą się one ze sobą. Powstają duże pęcherze rozedmowe, co upośledza wymianę gazową.

Na uporczywy kaszel mokry mogą skarżyć się również osoby z ostrym zapaleniem płuc lub oskrzeli w końcowym stadium choroby, kiedy drobnoustroje chorobotwórcze są neutralizowane, a nagromadzony w pęcherzykach płucnych lub oskrzelach wysięk jest odkrztuszany przez pacjenta w formie ropnej plwociny.

Co na kaszel? Jakie są sposoby leczenia kaszlu?

Oprócz leczenia choroby podstawowej, której towarzyszy kaszel mokry, można wspomóc procesy odkrztuszania flegmy przez stosowanie leków rozrzedzających wydzielinę, tzw. mukolityków. Leki na mokry kaszel działają w taki sposób, że obniżają zawartość w śluzie mucyn, czyli rodzaju białek z resztami cukrowymi, które mają zdolność tworzenia żeli i tym samym zagęszczają wydzielinę.

Dostępne są one w formie tabletek na kaszel bądź syropów. Te ostatnie są z reguły chętniej wybierane w leczeniu mokrego kaszlu u dzieci, którym łatwiej jest przyjąć lek w postaci płynnej.

Leki rozrzedzające wydzielinę dróg oddechowych, zwłaszcza syrop na kaszel mokry, pobudzają również wydzielanie surfaktantu i zwiększają częstotliwość ruchu rzęsek nabłonka dróg oddechowych, pobudzają też produkcję płynu surowiczego. Wszystko to wpływa na znaczne rozrzedzenie wydzieliny oddechowej i ułatwia samo odkrztuszanie, co zazwyczaj przynosi pacjentom dużą ulgę w ich dolegliwościach.

Jeżeli trudno jest rozpoznać, czy to kaszel suchy, czy mokry, warto sięgnąć po preparat działający wielokierunkowo. W aptekach bez recepty dostępne są syropy na kaszel suchy i mokry, które – w zależności od potrzeby – ułatwiają odkrztuszanie bądź łagodzą napady męczącego kaszlu.

W skojarzeniu z mukolitykami w kaszlu mokrym stosuje się leki wykrztuśne, które stymulują gruczoły oskrzelowe do produkcji płynnej wydzieliny, działając na nie bezpośrednio lub poprzez drażnienie błony śluzowej żołądka. To powoduje odruchowe wydzielanie wodnistego śluzu w oskrzelach. Upłynnieniu śluzu sprzyja również obniżenie pH wydzieliny.

Sposobem na kaszel mokry jest także przyjmowanie obfitej ilości płynów. Uśmierzą one uporczywe drapanie w gardle i wspomogą rozrzedzanie wydzieliny. Należy pamiętać, że leków na kaszel mokry nie należy przyjmować przed snem.