Podgłośniowe zapalenie krtani – czym jest, jak powstaje, objawy i leczenie

Czym jest podgłośniowe zapalenie krtani?

Podgłośniowe zapalenie krtani jest w ponad 80% wywoływane przez wirusy, a w 20% stanowi nadkażenie istniejącego przeziębienia bakteryjnego, grypy czy nieżytu gardła, skutkujące przejściem stanu zapalnego na krtań. Za objawy choroby odpowiadają przede wszystkim wirusy paragrypy typu 1, 2 i 3. Często również spotyka się pseudokrup spowodowany przez adenowirusy, wirus grypy czy wirus RSV.

Etiologia bakteryjna podgłośniowego zapalenia krtani ogranicza się głównie do maczugowca błonicy (Corynebacterium diphtheriae) – przyczyny epidemii dyfterytu (ostre błoniczne zapalenie krtani) z początku XX wieku. Dziś już, dzięki szczepieniom na błonicę, takie zakażenia nie występują. Także Haemophius influenzae oraz popularne pneumokoki ( Streptococcus pneumoniae ) bywają powodem rozwoju krupu (nazwa pseudokrup odnosi się głównie do zakażeń o etiologii wirusowej).

U starszych dzieci chorobę tę spotyka się sporadycznie, a wśród młodzieży i dorosłych obserwuje się pojedyncze przypadki w ciągu roku. Zwiększoną zachorowalność na podgłośniowe zapalenie krtani odnotowuje się jesienią i wczesną zimą. Do chorób krtani predysponowane są zwłaszcza dzieci cierpiące na wrodzone wady aparatu krtaniowego, alergicy, osoby o obniżonej odporności.

Jak rozpoznać podgłośniowe zapalenie krtani?

Objawy podgłośniowego zapalenia krtani pojawiają się nagle i narastają dość szybko – w ciągu 24–72 godzin. Nasilają się w nocy i w pozycji leżącej. Zwykle najpierw występuje infekcja górnych dróg oddechowych o podłożu wirusowym, a następnie, po około 2–3 dniach, charakterystyczny suchy kaszel przypominający szczekanie (szczekający kaszel).

Diagnoza jest dość prosta, w zasadzie opiera się na stwierdzeniu współwystępowania szeregu objawów klinicznych. Oprócz kaszlu mniej więcej kolejno pojawiają się:

• chrypka,
• gorączka,
• wciąganie międzyżebrzy,
• ruch skrzydełek nosa,
• świst wdechowy,
• nasilone trudności z oddychaniem.

W celu postawienia właściwej diagnozy najistotniejsze jest wykluczenie innych możliwych przyczyn choroby.

Podgłośniowe zapalenie krtani należy różnicować z takimi chorobami, jak:

• nagłośniowe zapalenie krtani,
• obrzęk naczynioruchowy,
• ostre zapalenie tchawicy,
• obecność ciała obcego w krtani,
• obturacja dróg oddechowych podczas ostrego ataku astmy.

Jeśli istnieją wątpliwości co do rozpoznania, powinno się wykonać RTG szyi, morfologię krwi obwodowej, badanie wirusologiczne, hodowlę wirusa lub bakterii.

Leczenie podgłośniowego zapalenia krtani

W leczeniu podgłośniowego zapalenia krtani najważniejszym zadaniem lekarza jest ustalenie konieczności hospitalizacji bądź jej braku. W tym celu używa się tzw. skali Westleya, która określa stopień ciężkości choroby i wskazuje właściwe postępowanie. W zakresie pięciu elementów przyznaje się od 0 do 5 punktów, przy czym 5 charakteryzuje stan bardzo ciężki.

Ocenia się obecność:

• zaciągania klatki piersiowej (od 0 do 3 pkt.),
• świstu krtaniowego (brak – 0, w czasie aktywności – 1, w spoczynku – 2 pkt.),
• sinicy (brak – 0, w czasie aktywności – 4, w spoczynku – 5 pkt.),
• świadomości (0 – przytomny, świadomy, 5 pkt. – splątany),
• prawidłowego wdechu (prawidłowy – 0, nieprawidłowy – 1, znacznie zaburzony – 2 pkt.).

Maksymalnie chory może uzyskać 17 punktów, co świadczy o bardzo ciężkim stanie, obejmującym zaawansowaną niewydolność oddechową z zagrożeniem życia, wymagającą natychmiastowej hospitalizacji. Wynik od 6 punktów wskazuje na konieczność leczenia szpitalnego.

Większość dzieci przechodzi chorobę łagodnie, a leczenie zapalenia krtani polega głównie na zwalczaniu objawów. W tym celu podaje się doustnie deksametazon – glikokortykosteroid w dawce jednorazowej (wyliczonej na podstawie masy ciała dziecka). W ciężkim stanie metodą z wyboru jest postać dożylna leku. Po jednorazowej dawce objawy ustępują zwykle w ciągu 48 godzin.

Kolejną preferowaną metodą leczenia doraźnego ostrych ataków podgłośniowego zapalenia krtani jest nebulizacja roztworem adrenaliny. Działanie leku utrzymuje się przez 2 godziny. W przypadku duszności i trudności z oddychaniem warto zastosować tlenoterapię (maskę tlenową).

Podczas ciężkich napadów duszności konieczna bywa intubacja dotchawicza, procedura udrażniająca drogi oddechowe, a zatem ratująca życie. Przy zakażeniu bakteryjnym stosuje się antybiotykoterapię. Pomocna może się okazać inhalacja z fizjologicznego roztworu chlorku sodu.

Jakie są powikłania pseudokrupu i jak mu zapobiec?

Aby nie doszło do ciężkich powikłań podgłośniowego zapalenia krtani, należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza. Niewydolność oddechowa, a nawet śmierć na skutek uduszenia, to niezwykle rzadkie konsekwencje nierozpoznania choroby bądź nieprawidłowego leczenia pacjenta.

Rozwój zapalenia płuc, rozsiew bakterii na dolne drogi oddechowe (skutkiem jest np. bakteryjne zapalenie tchawicy), zapalenie opon mózgowych – to tylko nieliczne z możliwych powikłań procesu zapalnego obejmującego krtań. Zamiast leczyć tak ciężkie powikłania, wskazana jest koncentracja na ich zapobieganiu.

Oprócz opisanej wyżej farmakoterapii warto wspomnieć o nieocenionej roli nawilżonego, chłodnego powietrza, czyli częstym wietrzeniu pomieszczenia, w którym znajduje się chory. Bardzo ważne jest nawadnianie dziecka i zbijanie gorączki za pomocą leków przeciwgorączkowych (najlepiej zawierających paracetamol). Nie należy stosować antybiotyków empirycznie, leków wykrztuśnych, syropów przeciwkaszlowych.

Ze względu na fakt, że podgłośniowe zapalenie krtani jest przeważnie powodowane przez wirusy, nie istnieją szczepionki chroniące przed zakażeniem. Wskazane są natomiast szczepienia figurujące w obowiązkowym kalendarzu szczepień przeciwko Haemophilus influenzae typu b (Hib) i błonicy. Wśród szczepionek zalecanych dużą rolę odgrywa profilaktyka przeciw pneumokokom i wirusowi grypy.

Podgłośniowe zapalenie krtani – wypowiedź eksperta