Aspiryna – działanie, zastosowanie, wskazania, przeciwwskazania

Aspiryna – skład. Czym jest aspiryna?

Aspiryna to tak właściwie kwas acetylosalicylowy (ASA) należący do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Z chemicznego punktu widzenia jest estrem salicylowym kwasu octowego i to właśnie z tego powodu zalicza się go do salicylanów.

Co ciekawe, pierwsze użycie tej grupy środków datuje się na około 4000 lat temu, a ojciec współczesnej medycyny, Hipokrates, używał bogatej w salicylany kory wierzby do łagodzenia dolegliwości bólowych i gorączki.

Aspiryna – zastosowanie w lecznictwie. Jak działa aspiryna?

Aspiryna jest klasyfikowana jako nieselektywny inhibitor cyklooksygenazy (COX) – zaburza wytwarzanie prostaglandyn w całym organizmie [działając na cyklooksygenazę-1 (COX-1) i cyklooksygenazę-2 (COX-2)], hamując rozwój procesu zapalnego. Aspiryna wpływa również na płytki krwi – komórki krwi, które biorą udział w krzepnięciu.

Przyjmowanie aspiryny zmniejsza zdolność płytek krwi do sklejania się i tworzenia skrzepów, dzięki czemu aspiryna jest przydatna w leczeniu różnych chorób, u podłoża których leży nadmierna krzepliwość krwi.

Aspiryna jest powszechnie stosowanym lekiem w leczeniu bólu i gorączki z różnych przyczyn. Kwas acetylosalicylowy działa zarówno przeciwzapalnie, jak i przeciwgorączkowo. Aspiryna w postaci tabletek wskazana jest do łagodzenia dolegliwości bólowych i stanów zapalnych związanych z wieloma stanami.

Aspirynę stosuje się w leczeniu: grypy, przeziębienia, bólu pleców, bolesnego miesiączkowania, nerwobólów i wielu innych schorzeń. Większe dawki kwasu acetylosalicylowego mają zastosowanie również w leczeniu bólu migrenowego z nadwrażliwością na światło. Aspiryna może również pomóc w leczeniu bólu i obrzęków związanych ze stanami reumatycznymi, toczniem rumieniowatym układowym i innymi stanami zapalnymi stawów.

Kwas acetylosalicylowy hamuje również agregację płytek krwi i jest stosowany w leczeniu oraz zapobieganiu wielu chorób układu sercowo-naczyniowego. Aspiryna w małych dawkach może być też przyjmowana codziennie w celu zapobiegania udarom niedokrwiennym i przemijającym napadom niedokrwiennym (TIA) u osób, które wcześniej przeszły udar lub TIA. Lekarze mogą zalecić również niską dawkę aspiryny osobom z uszkodzeniami siatkówki, pacjentom długotrwale chorujących na cukrzycę lub z wysokim ryzykiem raka jelita grubego.

Aspiryna – przeciwwskazania

Aspiryny nie mogą przyjmować dzieci poniżej 12. roku życia, chyba że została przepisana przez lekarza w celu leczenia konkretnego schorzenia. Kwas acetylosalicylowy zwiększa ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a , który może pojawić się po infekcji wirusowej takiej jak przeziębienie, grypa lub ospa wietrzna.

Zespół Reye'a może prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu, wątroby lub śmierci. Aspiryny nie powinny przyjmować również osoby z wrodzonymi koagulopatiami oraz osoby, u których wystąpiła kiedykolwiek reakcja alergiczna po zażyciu aspiryny lub substancji o podobnym działaniu, szczególnie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Objawem ciężkiej reakcji nadwrażliwości może być m.in. przyspieszenie czynności serca, nagłe obniżenie ciśnienia tętniczego oraz zaburzenia oddychania.

Stosowanie aspiryny jest również przeciwwskazane u osób chorujących na takie schorzenia, jak:

• zaburzenia krzepnięcia,
• zwiększone ryzyko krwawień,
• niekontrolowane wysokie ciśnienie krwi,
• ciężka niewydolność serca,
• zaburzenia układu oddechowego, napady astmy oskrzelowej,
• czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,
• choroby wątroby i nerek – m.in. ciężka niewydolność wątroby lub ciężka niewydolność nerek.

Aspiryna – możliwe skutki uboczne i działania niepożądane

Aspiryna, jak każdy inny lek, również może powodować działania niepożądane. Wśród najczęstszych skutków ubocznych aspiryny wymienia się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – niestrawność, zgagę, nudności oraz podrażnienie żołądka lub jelit. Aspiryna może nasilić również objawy astmy lub powodować krwawienie z żołądka, jednak sytuacje te występują znacznie rzadziej.

Aspiryna może też powodować bardzo poważne skutki uboczne, takie jak potencjalnie zagrażające życiu krwawienia. Rzadkim skutkiem ubocznym aspiryny są zaburzenia naczyniowe – m.in. udar krwotoczny.

Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpi którykolwiek z następujących działań niepożądanych podczas przyjmowania aspiryny:

• bóle brzucha,
• czarne lub krwiste stolce,
• krwiste lub fusowate wymioty.

Aspiryna może u niektórych osób wywołać reakcję alergiczną, powodując wysypkę skórną, pokrzywkę, świszczący oddech i trudności w oddychaniu. Reakcja zwykle następuje w ciągu godziny od zażycia aspiryny.

Niektóre leki mogą reagować z aspiryną, wzmacniając lub osłabiając jej działanie. Zawsze skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą przed przyjęciem jakichkolwiek innych leków, nawet suplementów diety i leków ziołowych.

Wśród leków wchodzących w interakcje z kwasem acetylosalicylowym wymienia się m.in.:

• inne leki przeciwkrzepliwe,
• leki stosowane w leczeniu dny moczanowej,
• inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen),
• niektóre leki przeciwpadaczkowe,
• inhibitory ACE stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego.

Szczególną ostrożność powinno zachować się również przy przyjmowaniu leków moczopędnych oraz leków zwiększających wydalanie kwasu moczowego z moczem.

Aspiryna – w ciąży i podczas karmienia piersią

Aspiryny należy unikać w czasie ciąży, zwłaszcza podczas ostatnich trzech miesięcy, ponieważ zwiększa ryzyko krwawienia – zarówno przed urodzeniem dziecka, jak i podczas porodu. Wyjątek stanowi wystąpienie lub podejrzenie stanu przedrzucawkowego – wtedy kobieta może pod kontrolą lekarza przyjmować aspirynę w małych dawkach.

Aspiryna nie powinna być również przyjmowana przez kobiety karmiące piersią, chyba że lekarz zaleci inaczej. Kwas acetylosalicylowy przenika do mleka matki i może zwiększać ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a u dziecka.