Udar krwotoczny mózgu

Co to jest udar mózgu?

Mózg jest silnie ukrwionym narządem, wewnątrzczaszkowo przebiega rozbudowana sieć naczyń, które zaopatrują ośrodkowy układ nerwowy w niezbędne składniki odżywcze oraz tlen. Jednocześnie tak dużo ilość naczyń krwionośnych powoduje, że krwotok może wystąpić w każdej części ośrodkowego układu nerwowego, uszkadzając różne struktury.

Nieurazowymi krwotokami są najczęściej:

• pierwotne krwotoki śródmózgowe,
• krwotoki podpajęczynówkowe.

Krwotoki śródmózgowe najczęściej są spowodowane pęknięciem naczynia krwionośnego, którego ściana jest uszkodzona w wyniku wieloletniego nadciśnienia tętniczego. Natomiast krwotok podpajęczynówkowy jest najczęściej spowodowany pęknięciem tętniaka, występuje u młodszej populacji pacjentów w stosunku do innych udarów mózgu.

Przeczytaj też: Niedoczulica – przyczyny, objawy, leczenie

Udar mózgu – czynniki ryzyka

Najważniejszym czynnikiem ryzyka krwotoku śródmózgowego jest nadciśnienie tętnicze. Wysokie wartości ciśnienia tętniczego krwi powodują stwardnienie ściany drobnych tętniczek, co sprawia, że stają się one mniej wytrzymałe i pękają.

Do innych czynników ryzyka wylewu krwi do mózgu zaliczamy:

• zaburzenia krzepnięcia (spowodowane zarówno chorobami wrodzonymi jak i przyjmowanymi lekami);
• zapalenia naczyń;
• nowotwory.

Samoistny krwotok podpajęczynówkowy najczęściej jest spowodowany pęknięciem tętniaka. Tętniaki częściej tworzą się w miejscu rozgałęzień naczyń, są obecne (i zwykle bezobjawowe) u około 1 % ludzi w danej populacji, częściej u kobiet. U niektórych chorych (np. cierpiących na torbielowatość nerek) występuje większe ryzyko rozwoju tętniaka, a w wyniku tego także większe prawdopodobieństwo udaru. Ryzyko krwotoku podpajęczynówkowego jest również większe wśród osób (obu płci) palących papierosy i rośnie wraz z ilością wypalanych dziennie papierosów.

Warto również wspomnieć o udarze niedokrwiennym jako jednym z czynników ryzyka wystąpienia krwotoku wewnątrzczaszkowego. U niektórych pacjentów, u których pierwotnie wystąpił udar niedokrwienny (w wyniku zamknięcia światła naczynia krwionośnego), może dojść do wtórnego ukrwotocznienia ogniska zaopatrywanego przez to naczynie, co pogarsza rokowanie pacjenta.

Objawy udaru krwotocznego

Objawy udaru krwotocznego pojawiają się nagle, najsilniej zaznaczają się te, które są związane ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego (czaszka jako kostna struktura jest zamkniętą przestrzenią, wzrost objętości w wyniku wynaczynienia krwi powoduje wzrost ciśnienia i poważne konsekwencje):

• silny ból głowy,
• nudności i wymioty,
• utrata przytomności.

Często stwierdza się również sztywność karku. Wraz ze wzrostem objętości pojawiają się kolejne objawy wylewu krwi do mózgu, związane z uciskiem na pień mózgu, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, a klinicznie objawia się śpiączką i zaburzeniami oddychania.

Mogą również wystąpić objawy ogniskowe udaru mózgu (spowodowane zniszczeniem danych struktur mózgu, jak np. w przypadku uszkodzenia płata potylicznego występuje niedowidzenie), jednak w przeciwieństwie do udaru niedokrwiennego, nie są one dominujące i symptomy wynikające ze wzrostu ciśnienia śródczaszkowego są silniej wyrażone.

Udar mózgu – leczenie

Bardzo ważna jest profilaktyka udaru mózgu. Dotyczy ona przede wszystkim kontrolowania ciśnienia krwi i jego regulacji do wartości prawidłowych (dietą, aktywnością fizyczną, farmakoterapią), jeśli wystąpi nadciśnienie tętnicze.

Pacjent, u którego wystąpi krwotok wewnątrzczaszkowy, wymaga hospitalizacji i ścisłej obserwacji funkcji życiowych, ponieważ jest to stan zagrożenia życia. Jeśli występują objawy wskazujące na wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego, próbuje się operacyjnie zatamować krwawienie oraz zmniejszyć w ten sposób ucisk wywierany przez wynaczynioną krew na struktury mózgowia.

Warto również podkreślić istotną rolę rehabilitacji po udarze w przywracaniu choremu maksymalnej możliwej sprawności psychoruchowej. Po urazie, jakim jest dla mózgu krwotok, dochodzi do uszkodzenia różnych struktur, co w konsekwencji prowadzi do upośledzenia wielu funkcji organizmu. Zadaniem rehabilitacji jest przywrócenie jak największej sprawności pacjenta. Początkowo rehabilitacja obejmuje między innymi ćwiczenia bierne, jednak rodzaj ćwiczeń oraz czas trwania rehabilitacji są zależne od stanu pacjenta i dobierane indywidualne. Celem rehabilitacji prowadzonej bezpośrednio po udarze krwotocznym jest zapobieganie pojawieniu się zesztywnień, przykurczów, a także odleżyn u pacjentów leżących, natomiast później realizowanym zadaniem jest odzyskiwanie przez chorego sprawności fizykalnej oraz nauka funkcjonowania (w miarę możliwości – samodzielnego) mimo niepełnosprawności, która może być trwałym skutkiem krwotoku.

Rokowanie po udarze mózgu

Rokowanie udaru mózgu jest poważne i zależy od tego, które struktury mózgu oraz w jakim procencie zostały uszkodzone. W przypadku krwotoku podpajęczynówkowego zgon następuje u około 50 % pacjentów.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Udar krwotoczny – opinia neurologa