Grypa – objawy, leczenie, powikłania

Grypa – choroba zakaźna

Grypa – w przekonaniu wielu, którzy stykają się z tą chorobą – jest zwykłą infekcją, którą należy przechorować. W rzeczywistości to skomplikowane i często powikłane schorzenie. Skutki grypy mogą być bardzo poważne, jeśli zaniedbamy początkowe jej objawy i nie zastosujemy się do odpowiednich zaleceń.

Co w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę?

• higiena osobista,
• częste mycie rąk,
• ograniczenie kontaktu z osobami zarażonymi wirusem grypy,
• szczepienia przeciw grypie .

Infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych zdarzają się często. Towarzyszące infekcjom objawy (kaszel, uczucie rozbicia, gorączka) są nieswoiste – nie wskazują na obecność konkretnej choroby i mogą mieć różne przyczyny. Jedną z nich, najczęściej występującą sezonowo, jest grypa. Podstawowe informacje o tym schorzeniu i odpowiedniej profilaktyce są kluczowe i pozwolą zapobiec groźnym powikłaniom pogrypowym .

Dla grypy charakterystyczne jest to, że jest to choroba zakaźna, która rozpoczyna się gwałtownym wzrostem temperatury. Ze strony układu oddechowego pojawia się suchy kaszel . Wśród objawów grypy dominują także bóle mięśniowo-stawowe . Przebieg choroby zależny jest od typu wirusa wywołującego dolegliwości.

Kto jest najbardziej podatny na zakażenie wirusem grypy?

Jak można zarazić się grypą ? Choroba może rozwijać się u każdego, bez względu na wiek i płeć. Są jednak grupy bardziej predysponowane, u których częstość występowania jest podobna jak u reszty populacji, aczkolwiek ryzyko powikłań pogrypowych znacznie większe jest w grupach ryzyka:

• u osób w wieku podeszłym,
• u dzieci,
• u osób chorujących przewlekle,
• osób z niedoborami odporności ,
• u leczonych lekami immunosupresyjnymi.

Objawy grypy

Główne objawy grypy to:

• suchy kaszel,
• podwyższona temperatura ciała,
• dreszcze ,
• uczucie ogólnego rozbicia,
• osłabienie i uczucie zmęczenia (odczuwane m.in. w związku z bólami stawów i mięśni),
• nieżyt nosa ,
• ból gardła ,
• bóle głowy,
• ból w klatce piersiowej ,
• ból brzucha.

Katar zwykle ujawnia się po kilku dniach choroby. Ponadto mogą wystąpić nudności i wymioty . Jednak z takimi dolegliwościami mamy do czynienia również w innych chorobach, stąd rozpoznanie grypy jest bardzo trudne. U osoby po kontakcie z chorym na grypę zwiększa się prawdopodobieństwo zarażenia i rozwoju objawów choroby.

Leczenie grypy

Postępowanie w leczeniu grypy w dużej mierze zależy od:

• wieku pacjenta,
• jego stanu ogólnego,
• chorób współtowarzyszących.

W przypadku małych dzieci, osób starszych, pacjentów z obniżoną odpornością, z chorobami płuc i serca w wywiadzie, leczenie wymaga zwalczania obciążających pacjenta objawów grypy. Monitorowanie stanu pacjenta pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.

Jak walczyć z gorączką podczas grypy?

Priorytetem staje się walka z gorączką . Stosuje się leki przeciwgorączkowe , adekwatnie do wieku i stanu pacjenta. Najbezpieczniejszym lekiem jest paracetamol , przy czym należy pamiętać, że nie wolno przekraczać zalecanych dawek leku. U dzieci z grypą można stosować także ibuprofen (często dostępny także w postaci syropu). U dzieci przeciwwskazane jest podawanie kwasu acetylosalicylowego (popularnej aspiryny), gdyż istnieje ryzyko rozwinięcia się zespołu Reye'a .

Leczenie grypy - ważne jest nawadnianie

W leczeniu objawów grypy ważne jest nawadnianie , o którym pacjenci bardzo często zapominają. Podwyższona temperatura wzmaga potliwość ciała i może prowadzić do odwodnienia. Ponadto, prawidłowe nawodnienie nawilża śluzówki jamy ustnej i dróg oddechowych, zmniejszając zagęszczenie śluzowej wydzieliny zgromadzonej w drogach oddechowych, a przez to sprzyja szybszej jej ewakuacji.

Łagodzenie objawów grypy

W leczeniu objawowym w pierwszej kolejności stosuje się wspomniane niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen) lub paracetamol, które redukują objawy zapalenia, zmniejszają temperaturę ciała i wykazują działanie przeciwbólowe. Jeśli dodatkowo współistnieje kaszel, można podawać leki przeciwkaszlowe.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Grypa - leki przeciwwirusowe bez recepty

W momencie zakażenia wirusem grypy, organizm sam próbuje zwalczać infekcję. Wszelkie mechanizmy obrony swoistej i nieswoistej organizmu, czyli:

• przeciwciała,
• makrofagi,
• limfocyty,
• komórki tuczne,
• pozostałe komórki układu odpornościowego,

zostają uruchomione już przy pierwszym kontakcie z antygenem (organizm broni się).

Inozyna

Istnieją leki, które zwiększają odporność organizmu, a przy tym skutecznie zwalczają wirusy. Jednym z nich jest inozyna (preparat o nazwie Neosine). Jego działanie immunostymulujące (zwiększające odporność) polega na tym, że stymuluje do działania limfocyty T – komórki, których rolą jest odpowiedź organizmu w przypadku obecności patogenów (wirusów).

Ten lek przeciwwirusowy na grypę dostępny jest bez recepty i może być bezpiecznie stosowany także przez dzieci, które ukończyły pierwszy rok życia. Preparaty inozyny zmniejszają aktywność wirusów i ich namnażanie, mogą być stosowane także w trakcie choroby, gdy objawy grypy zdążą się już rozwinąć.

Część lekarzy jest zdania, że lek ten można podawać w ustalonym cyklu dawek także prewencyjnie – w okresie największego wzrostu zachorowań (sezon jesienno-zimowy).

Leki na grypę

Prawdopodobieństwo zachorowania na grypę i rozwój jej objawów w dużej mierze zależny jest od tego, na ile wydolny jest układ odpornościowy. Grypa jest chorobą trudną do zdiagnozowania. Jednak nie mając jeszcze ostatecznego rozpoznania, zawsze warto zwalczać obecne dolegliwości. Pozostawienie bez leczenia początkowych objawów zapalenia może w konsekwencji doprowadzić do jego rozprzestrzeniania się na inne narządy, stanowiąc tym samym zagrożenie dla pozostałych układów.

W przypadku wystąpienia grypy u osób z grupy podwyższonego ryzyka – starszych, dzieci i przewlekle chorych, a także ciężkich postaci grypy u wcześniej zdrowej osoby, zaleca się przyjmowanie leków przeciwwirusowych, skierowanych przeciwko odpowiednim typom wirusa. W rozpoznaniu choroby mogą pomóc testy wirusologiczne na obecność wirusa grypy, aczkolwiek są one kosztowne i mają ograniczoną przydatność w szybkiej diagnostyce.

Leki przeciwwirusowe w leczeniu grypy

W praktyce mają one zastosowanie dopiero przy wyborze leku przeciwwirusowego. W Polsce zarejestrowanych jest kilka takich leków. Amantadyna jest skuteczna wyłącznie przy infekcji wirusem grypy typu A, natomiast oseltamivir i zanamivir działają zarówno na typ A, jak i B, z czego ostatni dopiero u dzieci powyżej 7. roku życia. Inozyna zaś działa na infekcje wirusowe o różnej etiologii i można ją podawać dzieciom, które ukończyły pierwszy rok życia.

Czy antybiotyki są skuteczne w leczeniu grypy?

Pomimo, że wirusy są przyczyną grypy, w przebiegu choroby może także dochodzić do nadkażeń bakteryjnych na podłożu osłabionego już układu immunologicznego. Wdrożenie wówczas antybiotyku nie jest błędem, ale skutecznym rozwiązaniem.

U osób przewlekle leczonych z innego powodu można rozważyć profilaktyczną antybiotykoterapię, zapobiegającą rozwojowi niebezpiecznego powikłania pogrypowego – zapalenia płuc . Antybiotykami nie leczy się grypy , a jedynie jej późniejsze powikłania.

Powikłania grypy

Gdy infekcja trwa długo, rezerwy obronne organizmu ulegają zmniejszeniu, a tym samym nie działają już tak intensywnie i efektywnie jak na początku infekcji. U dzieci, u których układ odpornościowy nie jest jeszcze ostatecznie wykształcony i u osób starszych, przewlekle leczonych, cechujących się osłabieniem systemu immunologicznego znacznie częściej dochodzi do ciężkiego przebiegu grypy. U osób tych ryzyko rozwoju powikłań po grypie jest zdecydowanie większe. Podobnie jest u kobiet w ciąży.

Powikłania grypy najczęściej dotyczą:

• ze strony układu oddechowego – zapalenia oskrzeli , płuc, zapalenia zatok oraz zaostrzenia już istniejących schorzeń systemu oddechowego, np. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc czy astmy ; przy zbyt późnym włączeniu leczenia może dojść do niewydolności oddechowej i wtedy nieodzowna jest tlenoterapia;
• zapalenia ucha środkowego – większe ryzyko u dzieci, w konsekwencji czego może dojść do ubytku słuchu;
• ze strony układu sercowo-naczyniowego – zapalenia mięśnia sercowego , zapalenia osierdzia (w konsekwencji może dojść do niewydolności serca) i zaostrzenie przewlekłych schorzeń serca;
• ze strony układu nerwowego – zapalenia mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych, nerwów obwodowych, zespołu Guillaina-Barrégo ; istnieje zwiększone ryzyko zaostrzenia przewlekłych schorzeń układu nerwowego; ponadto w badaniach epidemiologicznych udowodniono osłabienie funkcji poznawczych i występowanie chorób neurodegeneracyjnych i zaburzeń psychicznych w związku z przebytą infekcją wirusem typu A H3N2 i H1N1 oraz typu B;
• niewydolności nerek , zarówno u osób z przewlekłą chorobą nerek, jak i zdrowych, u których infekcja doprowadza do pogorszenia filtracji kłębuszkowej,
• powikłań położniczych u ciężarnych (wzrasta ryzyko schizofrenii u rozwijającego się dziecka), a także innych chorób i wad wrodzonych; wszystko zależy od trymestru ciąży – na jakim etapie rozwoju wewnątrzmacicznego jest dziecko.