Kwercetyna – co to jest? Właściwości zdrowotne, suplementacja

Czym jest kwercetyna?

Kwercetyna pod względem chemicznym jest flawonoidem, czyli wielopierścieniowym, organicznym związkiem aromatycznym, który powszechnie występuje w przyrodzie. Swoją nazwę zawdzięcza łacińskiemu słowu quercetum, oznaczającemu „las dębowy”, ponieważ po raz pierwszy związek ten zidentyfikowano w korze dębu w połowie XIX wieku.

Choć nie zdajemy sobie z tego sprawy, kwercetyna jest jednym z najobficiej występujących w diecie flawonoidów. W zależności od preferencji żywieniowych, dzienne spożycie tego związku może wynosić średnio około 25-50 miligramów. Ponieważ kwercetyna występuje w roślinach, naturalnie wegetarianie i weganie będą spożywać jej więcej.

Najwięcej kwercetyny znajdziemy w:

• kaparach (surowych oraz marynowanych),
• liściach lubczyku,
• szczawiu,
• koperku,
• kolendrze,
• liściach kopru włoskiego,
• cebuli,
• cykorii,
• jarmużu,
• nasionach czarnuszki.

Niektóre badania wskazują, że naturalny poziom kwercetyny w płodach rolnych może zależeć od rodzaju ich uprawy. Na przykład pomidory pochodzące z upraw ekologicznych zawierały blisko 80% więcej kwercetyny, niż owoce uprawiane w sposób nieekologiczny. Niewielkie ilości kwercetyny występują także w miodach pochodzących z różnych źródeł roślinnych.

Jak działa kwercetyna?

Właściwości antyoksydacyjne kwercetyny

Kwercetyna, jak wiele flawonoidów (znanych np. z czerwonego wina) cechuje się silnymi właściwościami przeciwutleniającymi, czyli hamuje wytwarzanie zbyt dużej ilości wolnych rodników, które mogą być szkodliwe dla organizmu. Wolne rodniki powstają naturalnie w ludzkim ciele, jako efekt uboczny reakcji metabolicznych, ale są też generowane podczas spożywania smażonej lub pieczonej żywności, ekspozycji na szkodliwe toksyny lub pod szkodliwym wpływem promieniowania UV. Wykazano, że stale obecny w organizmie wysoki poziom wolnych rodników nadmiernie aktywuje reakcje zapalną. Długotrwale utrzymujący się stan zapalny prowadzi do bardzo negatywnych konsekwencji zdrowotnych, wliczając w to choroby układu sercowo-naczyniowego i procesy nowotworowe.

Właściwości przeciwzapalne kwercetyny

Jej właściwości antyoksydacyjne to nie wszystko. W badaniach eksperymentalnych prowadzonych na grupie 50 kobiet z reumatoidalnym zapaleniem stawów wykazano, ze przyjmowanie 500 mg kwercetyny przez 8 tygodni przyczyniło się do zmniejszenia odczucia sztywności i bólu stawów. Badani mieli także zmniejszone markery stanu zapalnego, takie jak TNFα, w porównaniu z osobami otrzymującymi placebo. Wydaje się więc, że kwercetyna może pomagać w zmniejszeniu stanu zapalnego.

Kwercetyna na alergię?

Związek ten, hamując powstawanie cytokin prozapalnych i wydzielanie histaminy, potencjalnie łagodzi też objawy alergii. Niektóre badania laboratoryjne wykazały, że przyjmowanie suplementów kwercetyny tłumiło reakcje anafilaktyczne związane z orzeszkami ziemnymi u myszy. Choć wielu producentów preparatów przeciwalergicznych zachęca kupujących dodatkiem kwercetyny (np. jako składnika musującego wapnia), nie wiadomo, czy substancja ta istotnie wpływa na hamowanie różnego typu reakcji alergicznych u ludzi, a więc czy rzeczywiście ma działanie przeciwalergiczne.

Inne obiecujące odkrycia związane z kwercetyną sugerują, że flawonoid ten może obniżać ciśnienie krwi. Studium przeprowadzane na 580 osobach wykazało, że codzienne przyjmowanie ponad 500 mg kwercetyny w postaci suplementu obniża skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi o średnio o 5,8 mm Hg i 2,6 mm Hg.

Możliwe, że niezwykłe właściwości przeciwutleniające kwercetyny mogą pomóc chronić przed chorobami zwyrodnieniowymi mózgu, takimi jak choroba Alzheimera lub demencja. Wiemy już, że myszy z chorobą Alzheimera, otrzymujące zastrzyki z kwercetyny co 2 dni przez 3 miesiące, miały istotnie niższe markery postępu choroby i radziły sobie znacznie lepiej w testach uczenia się. Suplementacja kwercetyny może więc poprawiać funkcjonowanie mózgu u myszy, przynajmniej we wczesnym stadium niektórych chorób neurodegeneracyjnych.

Warto jednak pamiętać, że zastosowanie kliniczne powyższych doniesień wymaga dodatkowych badań i potwierdzenia działania kwercetyny u ludzi, zwłaszcza poza laboratorium.

Czy warto suplementować kwercetynę?

Największym wyzwaniem w suplementacji kwercetyny jest jej niska biodostępność. Oznacza to, że związek ten jest bardzo szybko metabolizowany i usuwany z organizmu. Okres półtrwania kwercetyny spożytej w większości suplementów wynosi zaledwie 1 do 2 godzin, przez co flawonoid „nie zdąży” przeprowadzić korzystnych efektów biologicznych, zanim zostanie wydalony. Dobrą wiadomością jest natomiast fakt, że naturalnie występująca kwercetyna (w postaci glikozydu), obecna np. w czerwonej cebuli jest znacznie lepiej przyswajalna przez ludzki organizm niż ta, którą zawierają suplementy diety.

Dodatkowo, kwercetyna jest lepiej wchłaniana wraz z pokarmami o wysokiej zawartości tłuszczu oraz produktami bogatymi w węglowodany, które stymulują ruchy perystaltyczne przewodu pokarmowego.

Jak więc widać, najbardziej racjonalnym sposobem suplementacji dobroczynnej kwercetyny jest wybieranie naturalnych źródeł pokarmowych: dużej ilości świeżych warzyw i ziół oraz dobrej jakości oliwy. Tego typu produkty znajdziemy między innymi w przepisach diety śródziemnomorskiej, która od lat uznawana jest za jedną z najzdrowszych na świecie.