Dzięgiel chiński (dong quai) – właściwości, działanie, skutki uboczne, jak stosować, gdzie kupić?

Dong quai – charakterystyka i pochodzenie

Dzięgiel chiński (łac. Angelica sinensis), znany także jako dong quai, to gatunek należący do rodziny selerowatych. Porasta przede wszystkim tereny wysokogórskie, dla których typowy jest zimny, wilgotny klimat. Dzięgiel osiąga zwykle wysokość do 1-1,5 metra. Posiada charakterystyczne dla selerowatych białe, drobne kwiaty zebrane w baldachy.

Poza zastosowaniem medycznym niektóre z części dzięgla, m.in. nasiona oraz młode pędy wykorzystywane są na Dalekim Wschodzie także w celach kulinarnych. Jako surowiec leczniczy stosuje się podziemną część rośliny. Rozgałęziony korzeń dzięgla kryje w sobie różnorodne związki aktywne biologicznie.

W surowcu zidentyfikowano blisko 70 substancji należących do różnych grup. Należą do nich m.in. terpeny, kumaryny, polisacharydy, fenylopropanoidy oraz ftalidy.

Niektóre spośród obecnych w ekstraktach z dong quai związków pełnią najprawdopodobniej funkcje fitoestrogenów. Substancje te, zwane także roślinnymi estrogenami, od dawna budzą zainteresowanie świata nauki, a rośliny będące bogatym źródłem fitoestrogenów, znajdują zastosowanie jako preparaty łagodzące objawy menopauzy.

Nie dziwi więc fakt, że od dłuższego czasu ponownie wzrosło zainteresowanie także dzięglem chińskim, a on sam stanowi popularny składnik suplementów diety. Badania dotyczące dong quai często prezentują sprzeczne wyniki odnośnie skuteczności jego działania. Stąd, jak podaje EMEA (Europejska Agencja ds. Leków), stosowanie dzięgla opiera się przede wszystkim na tradycji.

Dong quai w starodawnej medycynie chińskiej

W tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM) dong quai wykorzystywany jest od tysięcy lat. Mieszkańcy Azji Wschodniej od dawna uznają, że dzięgiel zwiększa adaptację organizmu do niekorzystnych warunków środowiskowych, pozytywnie wpływa na wzmocnienie odporności, a także funkcjonowanie układu nerwowego.

Zgodnie z tradycją dzięgiel jest rośliną polecaną profilaktycznie oraz leczniczo, jako środek który:

• wspomaga transport tlenu przez czerwone krwinki i stymuluje zdolności umysłowe;
• zapobiega wystąpieniu anemii;
• łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego (PMS);
• znosi uciążliwe objawy menopauzy;
• reguluje ciśnienie krwi;
• działa hepatoprotekcyjnie.

Co ciekawe, TCM wykorzystuje różne części korzenia dzięgla chińskiego, uznając, że działanie każdej z nich nieco się różni. Dla przykładu, głowa korzenia dzięgla (dong quai tou) poprawia przepływ krwi, natomiast korzeń pozbawiony głowy (dong quai shen) wzbogaca krew, nie oddziałując na jej przepływ.

Dzięgiel chiński (dong quai) – właściwości

Lecznicze właściwości dong quai wykorzystywane są głównie przez kobiety. Nie bez przyczyny nazywa się go żeńskim żeń-szeniem lub żeń-szeniem kobiecym. Dzięgiel łagodzi przede wszystkim dolegliwości związane z okresem przekwitania. Wszystko za sprawą wspomnianych już wcześniej estrogenów roślinnych. Obecne w korzeniu dzięgla fitoestrogeny wykazują agonistyczne lub antagonistyczne działanie względem receptorów estrogenowych. Teoretycznie więc, podobnie jak hormonalna terapia zastępcza, są w stanie poprawiać samopoczucie kobiety w okresie menopauzy i znosić dokuczliwe objawy, jak np. uderzenia gorąca czy zlewne poty.

Należy jednak podkreślić, że na podstawie dostępnych badań, a konkretniej – w obliczu braku badań klinicznych w tym zakresie – EMA podaje w wątpliwość estrogenne działanie dong quai. Jak można przeczytać w monografii opracowanej przez ekspertów, bardziej prawdopodobnym wydaje się inny mechanizm działania wyciągów z dzięgla chińskiego.

Wstępne doniesienia wykazały bowiem, że metanolowy ekstrakt z surowca wykazuje aktywność serotoninergiczną, a tym samym może poprawiać samopoczucie kobiety borykającej się z uciążliwymi symptomami menopauzy czy PMS. Podkreśla się jednak, że potrzeba większej ilości badań w tym zakresie.

Warto dodać, że Angelica sinensis dzięki wysokiej zawartości przeciwutleniaczy, najprawdopodobniej chroni komórki przed uszkodzeniem antyoksydacyjnym.

Przeprowadzone do tej pory badania kliniczne wskazują na potencjalną przydatność dong quai w:

• ograniczaniu liczby ataków migrenowych;
• poprawie stanu pacjentów ze śródmiąższowym zapaleniem płuc;
• wydłużaniu czasu do wytrysku u mężczyzn z problemem przedwczesnego wytrysku.

Jak stosować dong quai?

Na rynku suplementów diety mamy obecnie ogromny wybór środków, w których głównym składnikiem jest dzięgiel chiński. Nabyć je można przede wszystkim w sklepach internetowych, rzadziej w aptekach. Ich stosowanie powinno odbywać się zgodnie z zaleceniami producenta, ponieważ dawkowanie danego produktu uzależnione jest od konkretnej zawartości wyciągu lub sproszkowanego surowca, jaki zawiera.

Dzięgiel chiński – skutki uboczne i przeciwwskazania

Skutki uboczne stosowania dzięgla chińskiego są rzadko opisywane, jednak, jak w przypadku każdego produktu leczniczego lub suplementu diety, mogą występować. Stosowanie dong quai przez krótki okres, do 24 tygodni, wydaje się być bezpieczne. Natomiast dłuższa suplementacja, zwłaszcza przy jednoczesnej ekspozycji na promienie słoneczne, może skutkować działaniem fotouczulającym. Podobnie jak inne rośliny z rodziny baldaszkowatych, dzięgiel chiński zawiera bowiem związki, które przy udziale promieniowania UV wywierają taki właśnie efekt.

Składniki zawarte w dong quai mogą działać obkurczająco na mięśnie macicy, dlatego nie jest wskazane jego stosowanie przez kobiety ciężarne. Wprawdzie niekiedy można spotkać się z informacjami, że dzięgiel chiński w zalecanych ilościach jest bezpieczny w okresie poporodowym, jednak matki karmiące piersią powinny unikać zażywania tego surowca.