Jałowiec – właściwości i zastosowanie owoców

Jałowiec – co to jest?

Jałowiec należy do około 60 występujących na półkuli północnej gatunków z rodzinny cyprysowatych. Występuje najczęściej jako płasko rozpostarty krzew lub większe proste drzewo z przynależnymi gałęziami. Liście o długości ok. 1 cm są szpilkowate, sztywne i kłujące. Spotkać można go na górskich zboczach, wrzosowiskach i torfowiskach. Chętnie rośnie na glebach piaszczystych i jałowych (stąd nazwa). Występuje przede wszystkim w krajach śródziemnomorskich, a głównymi dostawcami owoców jałowca są: południowa Francja, Węgry, Włochy.

Ziarna jałowca są bezzapachowe. Rozgniecione lub zmielone uwalniają mocno korzenno-aromatyczny zapach. Owoce jałowca w smaku są słodkawe.

Jałowiec – właściwości

Dojrzałe owoce jałowca mają wyraźnie żywiczy smak i zapach. Substancje lecznicze uzyskuje się ze wszystkich części jałowca – owoców, liści i drewna. Owoce jałowca działają antyseptycznie, bakteriobójczo, moczopędnie, powodują lepsze ukrwienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, zapobiegają wzdęciom, a także poprawiają krążenie krwi. Napar lub wyciąg z owoców jałowca stosowany jest w przypadku problemów z pęcherzem.

Owoce jałowca zawierają:

• zawierają 0,5-2 proc. olejku eterycznego,
• inozytol,
• flawonoidy,
• gorzką juniperynę,
• kwasy organiczne (jabłkowy, mrówkowy, octowy),
• żywicę,
• garbniki,
• woski,
• barwniki,
• związki cukrowe ok. 30 proc.

Jakie zioła pomogą na problemy z pęcherzem?

Jałowiec – działanie

Najcenniejsze są dojrzałe, niebieskie owoce. Zrywać należy je gdy zmienią barwę z zielonej na granatową, jednak proces ten może trwać nawet dwa lata.

Jagody służą jako lek przy infekcjach układu moczowego. Są środkiem oczyszczającym organizm z kwasów, dlatego stosuje się je w leczeniu dny moczanowej. Działanie oczyszczające opiera się na stymulacji pracy nerek, a główny składnik odpowiedzialny za działanie moczopędne to nietoksyczny terpinen-4-ol.

Olejek eteryczny nie jest uważany za bezpieczny lek moczopędny, ponieważ działa drażniąco na nerki i może wywoływać krwawienia.

Jałowiec znalazł zastosowanie w leczeniu reumatyzmu – olejek z jałowca jest dodawany do przygotowywanych preparatów do nacierania, gdyż działa rozgrzewająco. Zewnętrznie wykorzystywany jest przy stanach ropnych i zapalnych skóry, m.in. do leczenia czyraków i zmian łuszczycowych. Za działanie przeciwzapalne jałowca są odpowiedzialne związki fenylowe, które są przeciwutleniaczami.

Jałowiec ma zastosowanie jako lek żołądkowy, na niestrawność i problemy z przewodem pokarmowym. Oddziałuje także na wątrobę i ma działanie żółciopędne – zwiększa przepływ żółci dzięki czemu łatwiej jest strawić posiłek. Zapobiega wzdęciom, dlatego dodaje się go do dań ciężkostrawnych. Niektóre źródła podają, że jałowiec pobudza apetyt.

Według autorów hiszpańskich owoce (wyciąg) wykazują działanie hipoglikemiczne, a wiec korzyści z zastosowania mogą odczuć osoby z cukrzycą.

Jałowiec – zastosowanie

Owoce jałowca są przyprawą stosowaną do dziczyzny, pasztetów, bigosu, baraniny, cielęciny. Można dodawać je do dań z fasoli i innych strączków. Sprawdza się również do kwaszenia kapusty, ogórków czy burków ćwikłowych. Dodaję się je do ciężkostrawnych i tłustych potraw, marynowania grzybów np. kurek, a także marynat do mięs i ryb w celu podniesienia walorów smakowych.

W dymie jałowcowym wędzi się wędliny, przez co zyskują one specyficzny zapach, smak i trwałość. Szyszkojagoda jałowca jest powszechnie stosowana jako składnik zapachowy i smakowy przy produkcji alkoholu np. ginu.

Ponadto regionalnie dostępny jest także bezalkoholowy, gazowany napój z jałowca. Ma przyjemny smak, a do tego wspomaga trawienie i przyśpiesza przemianę materii, usuwając z organizmu toksyny. To sprawia, że jałowiec wspiera walkę z cellulitem.

Dzięki właściwościom antyseptycznym i rozkurczowym wykorzystuje się także jałowiec na zatoki, używając go do inhalacji. Jest on także doskonałym elementem pielęgnacji włosów – zapobiega ich wypadaniu i oczyszcza skórę hamując powstawanie łupieżu. Olejki eteryczne dostępne są w aptekach.

Zioła na zatoki – które warto stosować poza jałowcem?

Napar i nalewka z jałowca

Napar z owoców jałowca znalazł zastosowanie w płukaniu jamy ustnej, aby pozbyć się nieprzyjemnego zapachu. Niektórzy polecają żucie 4 jagód dziennie, by pozbyć się przykrego zapachu z ust. W tym celu wykorzystywana jest kuracja jałowcem. Pierwszego dnia żuje się jeden owoc, drugiego – dwa itd., dochodząc do 20 owoców. Następnie systematycznie zmniejsza się ich ilość.

Dla prawidłowego trawienia i poprawy apetytu poleca się sporządzenie odwaru z jałowca:

• 1 łyżeczkę owoców zalać 1 szklanką wody i zagotować,
• po 15 minutach przecedzić,
• pić 2-3 razy dziennie 1 łyżkę po jedzeniu.

Okłady z naparu jałowca lub nalewkę stosuje się przy bólach gośćcowych i nerwobólach oraz przy zapaleniu korzonków nerwowych.

Jagody jałowca – gdzie kupić i ile kosztują?

Jałowiec jest ogólnodostępną przyprawą. Można go kupić w sklepie spożywczym, natomiast wyciągi czy olejki dostępne są w sklepach zielarskich lub aptekach. Można pokusić także o zebranie samemu owoców jesienią.

Cena jałowca za kilogram wynosi około 30 zł. Natomiast za sadzonkę jałowca pospolitego trzeba zapłacić między 7 a 16 zł.