Szczaw – właściwości, zastosowanie, przepisy

Szczaw – właściwości i wartości odżywcze

Szczaw (Rumex L.) jest wieloletnią rośliną z rodziny rdestowatych o wielu odmianach. Wyróżnić można m.in. szczaw kędzierzawy, lancetowaty, zwyczajny i polny (dziki). Wartość odżywcza oraz właściwości lecznicze roślin z rodzaju Rumex L. są do siebie zbliżone, więc zostały opisane ogólnie.

Szczaw należy do produktów niskokalorycznych – 100 g szczawiu dostarcza 20 kcal. Roślina ta w swoim składzie zawiera witaminę C, witaminy z grupy B, beta-karoten, wapń, żelazo, magnez, potas, fosfor, mangan, krzem, błonnik pokarmowy, a także jest także źródłem garbników. Czy szczaw jest zdrowy? Lecznicze właściwości szczawiu są znane i stosowane od czasów starożytnych. Dawniej przy pomocy szczawiu i zawartej w nim witaminy C leczono szkorbut – chorobę związaną z niedoborem witaminy C oraz wykorzystywano go do płukania jamy ustnej przy bólu zęba i zapaleniu dziąseł. Aktualnie działanie szczawiu jest szerokie:

• wspomaga pracę przewodu pokarmowego,
• przeciwdziała zaparciom i może być wykorzystywany przy biegunkach,
• poprawia apetyt,
• wykazuje właściwości przeciwgrzybicze i bakteriobójcze,
• wzmacnia odporność,
• wspomaga leczenie stanów zapalnych dróg oddechowych i zatok,
• wspomaga pracę układu nerwowego,
• wspomaga pracę układu sercowo-naczyniowego,
• zapobiega rozwojowi chorób nowotworowych,
• wspomaga prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku,
• hamuje procesy starzenia się skóry,
• przeciwdziała przebarwieniom skóry,
• pomaga przy stłuczeniach, obrzękach i podrażnieniach skóry,
• przyspiesza gojenie się ran,
• pomaga przy leczeniu oparzeń i owrzodzeń.

Lecznicze właściwości szczawiu można wykorzystać zarówno w formie spożywczej, jak i zewnętrznie, przygotowując z niego okłady i lecząc dolegliwości skórne.

Czy wiesz, jakie właściwości ma graviola?

Szczaw w ciąży i u dzieci

Spożywanie szczawiu w nadmiarze może być szkodliwe. Odpowiedzialny jest za to kwas szczawiowy, który ma zdolność do wiązania wapnia, a to może prowadzić do zaburzeń równowagi mineralnej. Dodatkowo szczawian wapnia źle wpływa na nerki – odkłada się w nerkach i może prowadzić do kamicy nerkowej. W wyniku zatrucia mogą wystąpić biegunki, nudności i wymioty, wykwity skórne, wspomniane już uszkodzenie nerek z krwią w moczu, skąpomoczem, obrzękami kończyn. Może pojawić się także osłabienie akcji serca, obniżenie ciśnienia oraz zmniejszona krzepliwość krwi.

Nadmierne spożycie szczawiu może być szczególnie niebezpieczne dla osób zmagających się z chorobami nerek, osteoporozą i reumatyzmem. Kwas szczawiowy może być niebezpieczny także dla dzieci i kobiet w ciąży. Szczawiany w diecie tych osób wiążą się ze szczególnym niebezpieczeństwem zatrucia oraz z niedoborem wapnia.

Zobacz też: Na co działa Sinuren?

Szczaw – przepisy

Szczaw stanowi podstawowy składnik zupy szczawiowej – najpopularniejszej potrawy ze szczawiu. Można go wykorzystać jednak również w inny sposób. Ziele szczawiu można jeść w postaci surowej jako dodatek do sałatek, koktajli, kanapek czy jajecznicy. Można z nich przygotować także sos, który dobrze komponuje się z daniami rybnymi oraz mięsnymi. Nadaje się także jako podstawowy składnik farszu do pierogów. Charakterystyczny kwaskowaty i jednocześnie lekko pikantny smak szczawiu wzbogaci niejedną potrawę.

Warto zwrócić uwagę na to, jak wygląda szczaw. Jego liście powinny być jędrne, a ich kolor równomierny.

Co zrobić ze szczawiu?

Zupa szczawiowa

Składniki na 2 porcje:

• pęczek szczawiu świeżego,
• 3 jajka,
• 3 średnie ziemniaki,
• włoszczyzna,
• 1 łyżka oliwy z oliwek,
• 4 łyżki jogurtu naturalnego,
• 1 łyżeczka mąki pełnoziarnistej,
• koperek, listek laurowy, ziele angielskie, pieprz, sól.

Sposób przygotowania: Ziemniaki i włoszczyznę zalać około 0,5 l wody i gotować około 20 minut aż do uzyskania miękkości. W tym czasie ugotować jaja na twardo. Jak przygotować szczaw? Dokładnie umyć, odciąć łodyżki i posiekać. Szczaw dodać do zupy, przyprawić solą i pieprzem i gotować jeszcze około 10 minut. Pod koniec zaprawić zupę dodając mąkę rozpuszczoną w jogurcie oraz koperek. Zupę podawać z pokrojonymi na pół lub ćwiartki jajami. Najlepsza będzie zupa szczawiowa ze świeżego szczawiu, jednak można ją również przygotować wykorzystując szczaw mrożony lub szczaw w słoiku.

Przecier szczawiowy

Składniki:

• szczaw świeży,
• sól,
• woda.

Sposób przygotowania: Umyte, pozbawione łodyżek liście szczawiu należy pokroić i wrzucić do zagotowanej, posolonej wody. Następnie zaparzyć szczaw podgrzewając liście na małym ogniu przez 15–20 minut i rozlewać do suchych, czystych słoiczków. Każdy słoik należy dokładnie zakręcić i pasteryzować przez 20 minut. Tak przygotowany przecier pozwala na długie przechowywanie szczawiu i korzystanie z tej rośliny również zimą. Można go dodać do bulionu i w szybki sposób ugotować zupę szczawiową.

Pesto szczawiowe

Składniki:

• ½ szklanki oliwy z oliwek,
• ½ szklanki migdałów,
• 2 średnie ząbki czosnku,
• 1 łyżeczka skórki cytryny,
• 3 szklanki liści szczawiu świeżego,
• ½ łyżeczki soli,
• ser parmezan.

Sposób przygotowania: Drobno posiekać migdały i czosnek lub włożyć do miksera wraz ze skórką z cytryny, oliwą z oliwek i solą. Połączyć mieszankę. Liście szczawiu posiekać bardzo drobno i dodać do mieszanki, a następnie dobrze wymieszać łyżką. Do całości można dodać starty ser parmezan. Pesto polecane jest przede wszystkim do makaronów.