Papaweryna – co to jest? Działanie, zastosowanie, wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne

Papaweryna – czym jest?

Papaweryna to alkaloid izochinolinowy, którego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa papaver, czyli mak. Stanowi ona bowiem składnik opium, substancji otrzymywanej z makówek maku. Opium już w przeszłości powszechnie wykorzystywane było jako środek nasenny i przeciwbólowy, zarówno w formie nalewki, jak i substancji do palenia. Obecnie papaweryna stosowana jest w medycynie w formie chlorowodorku papaweryny. W przeciwieństwie do silniej działających od niej kodeiny i morfiny, papaweryna nie powoduje uzależnienia.

Papaweryna – mechanizm działania

Mechanizm działania papaweryny opiera się na hamowaniu działania fosfodiesterazy. W efekcie prowadzi do zmniejszenia napięcia mięśni gładkich, w tym również tych obecnych w naczyniach krwionośnych, co powoduje ich rozszerzenie. Dodatkowo papaweryna zmniejsza przewodzenie i wydłuża okres refrakcji mięśnia sercowego.

Wskazania do stosowania papaweryny

Choć obecnie na rynku farmaceutycznym dostępnych jest wiele leków o działaniu spazmolitycznym, które są skuteczniejsze i bezpieczniejsze w działaniu, papaweryna wciąż często jest wykorzystywana w leczeniu ambulatoryjnym jako lek o silnym działaniu rozkurczowym. Stosowanie papaweryny polecane jest przede wszystkim w takich dolegliwościach, jak:

• stany skurczowe przewodu pokarmowego, w tym zwłaszcza jelit,
• kolka jelitowa,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• zapalenie trzustki,
• kamica dróg żółciowych,
• zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• kolka nerkowa,
• stany skurczowe dróg moczowych z bolesnym parciem na mocz,
• kamica nerkowa,
• zapalenie pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych,
• skurcze macicy,
• bolesne miesiączki,
• bóle głowy pochodzenia naczyniowego,
• stany zapalne oskrzeli.

Oprócz tego jest ona stosowana w chirurgii naczyń, w stanach skurczowych naczyń krwionośnych, w tym naczyń krążenia wieńcowego, siatkówki oka czy naczyń w obrębie mózgu.

Co ciekawe, kiedyś chlorowodorek papaweryny stosowany był w formie iniekcji w zaburzeniach erekcji, jednak ze względu na dotkliwe skutki uboczne wycofano się ze stosowania go w tej formie.

Papaweryna – przeciwwskazania

Głównym przeciwwskazaniem do stosowania papaweryny jest oczywiście nadwrażliwość na nią, a także substancje jej podobne. Oprócz tego nie należy jej stosować u pacjentów cierpiących na:

• niewydolność wątroby,
• niewydolność mięśnia sercowego,
• niewydolność nerek,
• jaskrę,
• dławicę piersiową,
• zaburzenia rytmu serca,
• niedrożność jelit,
• niewydolność nerek,
• przerost prostaty,
• spadki ciśnienia tętniczego.

Papaweryna nie może być także stosowana u kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią, głównie ze względu na fakt, iż na tej grupie nie przeprowadzono żadnych badań na temat bezpieczeństwa jej stosowania.

Dawkowanie papaweryny

Jeżeli chodzi o dawkowanie papaweryny, zależne jest ono od sposobu jej podania. Papaweryna stosowana jest bowiem zarówno w formie wstrzykiwań, jak i czopków doodbytniczych.

Jeżeli chodzi o iniekcje, mogą być one podawane domięśniowo lub podskórnie, przy czym jednorazowa dawka dla osób dorosłych wynosi od 2 do 6 ml (maksymalnie 120 mg). W ciągu doby można zastosować u pacjenta maksymalnie 4 dawki leku, w odstępach minimum 3 godzin. W tej formie papaweryny nie można stosować u dzieci.

Jeżeli chodzi o czopki doodbytnicze, dawkowanie wynosi 1 czopek maksymalnie 3 razy na dobę w przypadku osób dorosłych. U dzieci decyzję na temat dawkowania powinien każdorazowo podejmować lekarz.

Co ważne, papaweryna jest jednym z leków, które mogą być podawane samodzielnie przez ratowników medycznych.

Papaweryna – możliwe skutki uboczne

Rozpuszczalny w wodzie chlorowodorek papaweryny, jak każda inna substancja lecznicza, może wywoływać pewne działania niepożądane. Wśród najczęściej zgłaszanych przez pacjentów należą:

• nudności i wymioty,
• zaparcia lub biegunki,
• jadłowstręt,
• dyskomfort w obrębie jamy brzusznej,
• trudności z oddychaniem,
• wzmożona senność,
• obniżenie samopoczucia,
• zawroty i bóle głowy,
• rumień twarzy,
• wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego,
• pogorszenie funkcjonowania wątroby.

Ze względu na często odczuwaną senność w trakcie zażywania papaweryny, nie jest wskazane prowadzenie pojazdów.

Warto pamiętać o tym, że przedawkowanie papaweryny może powodować zwiotczenie całego ciała, w tym mięśni poprzecznie prążkowanych, dlatego należy ściśle kontrolować przyjmowane dawki. Oczywiście w przypadku wystąpienia jakichkolwiek skutków ubocznych należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Papaweryna a inne leki

Stosowanie papaweryny może ponadto powodować interakcje z innymi lekami, dlatego przed rozpoczęciem jej przyjmowania należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych na stałe środkach farmaceutycznych. W interakcje z papaweryną wchodzą przede wszystkim:

• adrenalina – papaweryna działa do niej przeciwstawnie, obniżając ciśnienie tętnicze;
• leki uspokajające i nasenne – nasilają działanie papaweryny;
• alkohol i neuroleptyki – również nasilają działanie papaweryny;
• chlorek baru – papaweryna hamuje jego działanie;
• lewodopa – papaweryna osłabia jej działanie.