Dławica piersiowa (dusznica bolesna) – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest dławica piersiowa i jakie ma objawy?

Dławica piersiowa, określana także jako dusznica bolesna (łac. angina pectoris) lub potocznie angina serca, to zespół objawów wywołany niedokrwieniem mięśnia sercowego. W zdecydowanej większości przypadków przybiera on postać charakterystycznego bólu w klatce piersiowej, ewentualnie uczucia ciężaru lub ucisku w mostku. Ból dławicowy to ból w klatce piersiowej po wysiłku. Zawsze wykazuje związek ze stresem. U pacjentów może pojawić się także jako ból w klatce piersiowej po jedzeniu czy na skutek niekorzystnych warunków pogodowych.

Epizodu bólu w dławicy piersiowej z reguły szybko ustępują – po kilku minutach odpoczynku lub zażyciu przez pacjenta preparatu zawierającego nitroglicerynę. Dotyka najczęściej mężczyzn po 40. roku życia i kobiety po 50. roku życia. Nie zawsze objawia się w sposób charakterystyczny, do innych postaci klinicznych pod jakimi może występować dławica piersiowa należą omdlenie pojawiające się w czasie wysiłku lub stresu, uczucie braku powietrza i duszności w klatce piersiowej lub nudności. Zdarza się także, że choroba przebiega całkowicie bezobjawowo, co jest sytuacją wyjątkowo niekorzystną dla pacjenta, bowiem opóźnia wprowadzenie profilaktyki i leczenia zawału serca.

Wyróżnia się dwa rodzaje dławicy:

• dławica piersiowa stabilna – przyczyną jest przewlekła niewydolność naczyń wieńcowych,
• dławica piersiowa niestabilna – przyczyna to ostry zespół wieńcowy.

Zobacz również: Pieczenie w klatce piersiowej – przyczyny

Jakie są przyczyny dusznicy bolesnej?

Serce, jak wiadomo, odpowiada za krążenie krwi i tym samym funkcjonowanie całego organizmu, samo jednak także jest zaopatrzone w tętnice doprowadzające do niego krew bogatą w tlen i substancje odżywcze. Przepływ w tak zwanych naczyniach wieńcowych musi być adekwatny do zapotrzebowania mięśnia sercowego, a zatem w stanach wysiłku fizycznego czy stresu, powinien być zwiększony. W prawidłowych warunkach istnieje szereg mechanizmów regulujących przepływ wieńcowy, między innymi rozszerzanie światła naczyń krwionośnych.

Niestety, w razie zwężenia naczyń krwionośnych, które w 9 na 10 przypadków spowodowane jest obecnością blaszki miażdżycowej, dochodzi zarówno do pierwotnego zmniejszenia przekroju tętnic jak i ich upośledzonej reakcji na substancje i czynniki rozszerzające światło. Zwykle dopiero zwężenie o ponad 50 proc. średnicy powoduje na tyle istotne niedokrwienie serca w stanach wysiłku, że dochodzi do napadu dławicy piersiowej i bólu dławicowego. Kiedy średnica tętnicy zwęża się o 80 proc. i więcej, mówimy o tak zwanym krytycznym zwężeniu, które powoduje, że do serca nie dopływa odpowiednia ilość krwi nawet w spoczynku.

Przeczytaj również: Jakie mogą być przyczyny bólu pod mostkiem?

Do rzadszych, innych niż miażdżyca czynników upośledzających krążenie wieńcowe lub nasilających już istniejące zaburzenia, a mogących stanowić przyczynę dławicy piersiowej, należą:

• skurcz tętnic wieńcowych wywołany stosowaniem leków lub samoistny,
• zator tętnicy wieńcowej,
• zapalenie tętnic wieńcowych,
• zaburzenia metaboliczne, takie jak mukopolisacharydozy czy homocystynuria,
• nieprawidłowości anatomiczne tętnic wieńcowych,
• urazy, w tym komunikacyjne oraz pobicia,
• stany nadkrzepliwości w tym czerwienica, zespół antyfosfolipidowy i nadpłytkowość,
• choroby serca upośledzające pracę lewej komory,
• niedokrwistość,
• rozwarstwienie aorty.

W przypadku, kiedy ból dławicowy nie ustępuje po kilkunastu minutach odpoczynku, należy natychmiast wezwać pogotowie lub udać się do lekarza, może to bowiem oznaczać zawał mięśnia sercowego.

Jak rozpoznaje i diagnozuje się dławicę piersiową?

Podejrzenie bolesnej dusznicy serca wysuwa się na podstawie charakterystycznych, opisanych wyżej objawów, zwłaszcza charakterystycznego bólu w klatce piersiowej oraz badania fizykalnego.

Kiedy podejrzewana jest dławica piersiowa badania laboratoryjne pozwalają stwierdzić m.in.

• zaburzenia gospodarki lipidowej w tym hipercholesterolemię,
• niedokrwistość,
• podwyższone ciśnienie tętnicze,
• wykluczyć współistniejącą niedoczynność tarczycy.

W elektrokardiogramie rozpoznaje się cechy niedokrwienia mięśnia sercowego. Badanie to przeprowadza się w spoczynku oraz jako tak zwaną elektrokardiograficzną próbę wysiłkową. W przypadkach, kiedy pierwszy wynik jest prawidłowy, dopiero wykonanie badania podczas wysiłku fizycznego (np. na bieżni) ujawnia istnienie patologii. Zdarza się także, że dopiero 24-godzinny monitoring pracy serca ujawnia zaburzenia pracy mięśnia sercowego, dlatego części pacjentów zleca się badanie Holtera. Chory ma przez całą dobę założony przenośny aparat rejestrujący zapis EKG.

Innymi badaniami pomocnymi w diagnostyce dławicy piersiowej są echokardiografia (echo serca), scyntygrafia serca oraz tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Szczegółowy plan diagnostyki uzależniony jest od indywidualnych cech pacjenta. Szerzej w tym miejscu należy wspomnieć o badaniu zwanym koronarografią.

Zwykle celem jego przeprowadzenia nie jest postawienie diagnozy dusznicy piersiowej, ale jej potwierdzenie i dokładna ocena stopnia niedrożności tętnic wieńcowych. Po wykluczeniu ewentualnych przeciwwskazań, pacjent poprzez cewnik umieszczony najczęściej w tętnicy udowej, otrzymuje środek kontrastowy w kilku wstrzyknięciach. Jednocześnie wykonywane są zdjęcia RTG w różnych projekcjach, co pozwala uzyskać dokładny obraz tętnic wieńcowych i ocenić ewentualne zwężenia, a także zakwalifikować pacjenta do leczenia zabiegowego.

Leczenie dławicy piersiowej – leki, by-passy, stenty

Leczenie dławicy piersiowej ma na celu uwolnienie pacjenta od dolegliwości oraz zahamowanie zmian w obrębie naczyń wieńcowych i co za tym idzie niedopuszczenie do epizodu niedokrwienia i niedotlenienia mięśnia sercowego. W pierwszym przypadku stosuje się leki z grupy azotanów, głównie nitroglicerynę. Powoduje ona rozkurcz naczyń wieńcowych i ustąpienie objawów dławicowych w ciągu kilku minut. W celu zapobiegania incydentom sercowo-naczyniowym, w tym zawałowi serca, pacjent powinien otrzymywać leki hamujące proces krzepnięcia np. kwas acetylosalicylowy lub pochodne tienopirydyny, leki obniżające poziom cholesterolu z grupy statyn oraz preparaty obniżające ciśnienie tętnicze i hamujące nieprawidłowe przemiany w obrębie ściany naczyniowej, czyli inhibitory konwertazy angiotensyny.

Grupą leków na dławicę piersiową są beta-blokery lub blokery kanałów wapniowych, poprawiające tolerancje wysiłku, regulujące kurczliwość mięśnia sercowego i zmniejszające jego zapotrzebowanie na tlen. W przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego, wskazana jest interwencja zabiegowa.

Do najpopularniejszych technik należy angioplastyka naczyń wieńcowych oraz przeszczepy naczyniowe zwane popularnie by-passami. Pierwsza metoda polega, podobnie jak koronarografia, na umieszczeniu cewnika w obrębie tętnicy obwodowej, a następnie wprowadzeniu go do serca i naczyń wieńcowych. Po dotarciu do zwężenia w sposób mechaniczny poszerza się światło naczynia przy użyciu specjalnego balonika lub lasera. Opcjonalnie w zwężony odcinek tętnicy wprowadza się stent, czyli rodzaj rusztowania podtrzymującego ściany naczyń i zapobiegającego dalszemu zwężaniu. Drugi z zabiegów polega na przeszczepieniu fragmentu naczynia pobranego od pacjenta tak, aby umożliwiał krwi płynącej do serca omijanie zwężenia. W skrajnie ciężkiej postaci choroby niedokrwiennej serca, ratunkiem dla pacjenta pozostaje przeszczep.

Czytaj również: Hipercholesterolemia rodzinna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Dławica bolesna – leczenie naturalne

Zdecydowanie warto pomyśleć o swoim sercu jeszcze zanim pojawią się objawy niewydolności serca. Jak wspomniano, najważniejszym czynnikiem doprowadzającym do zwężenia naczyń wieńcowych jest miażdżyca. Złogi cholesterolu odkładają się pod postacią tak zwanych blaszek miażdżycowych, powodując najpierw zwężenie, a ostatecznie zamkniecie światła tętnicy. Na zbyt wysoki poziom cholesterolu ma wpływ przede wszystkim nieprawidłowa dieta, bogata w tłuszcze zwierzęce i uboga witaminy oraz antyoksydanty.

Naturalne leczenie dławicy piersiowej obejmuje eliminację czynników sprzyjających chorobie, jakimi są:

• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca, zwłaszcza nieprawidłowo leczona oraz nieprawidłowa tolerancja glukozy,
• palenie papierosów,
• dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób serca i układu krążenia,
• nieprawidłowa dieta i otyłość,
• nieprawidłowy styl życia w tym brak aktywności fizycznej i duży poziom stresu.