Atak kolki nerkowej – przyczyny, objawy, leczenie

Kamica nerkowa i kamienie na nerkach – przyczyny

Kamica nerkowa oznacza obecność nierozpuszczalnych złogów (kamieni) w moczu, które mogą wywoływać objawy kliniczne bądź powikłania. Złogi najczęściej są zlokalizowane w miedniczce nerkowej lub w początkowych odcinkach moczowodów.

Kamienie w nerkach mogą osiągać duże rozmiary i prowadzić do niewydolności nerek, a więc zaburzeń w ich czynności. Istnieją stany, które predysponują do ich powstawania – są to między innymi nawracające infekcje układu moczowego oraz zastój moczu – a więc sytuacja, w której istnieją przeszkody w swobodnym odpływie moczu. Przyczynę mogą stanowić także wady dróg moczowych, urazy kręgosłupa czy guzy nowotworowe.

Zwiększone ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych obserwuje się także u osób otyłych, w przypadku odwodnienia czy w trakcie przyjmowania preparatów wapnia. Kamica nerkowa nie jest równoznaczna z kolką nerkową, czyli silnym, ostrym, nagłym bólem w okolicy lędźwiowej, spowodowaną przemieszczaniem się kamieni w obrębie wąskich dróg moczowych.

Czytaj również: Leki na wymioty – jakie wybrać?

Kolka nerkowa – jak ją rozpoznać?

Rozpoznanie kolki nerkowej zwykle jest proste w przypadku typowych objawów. Badania dodatkowe (badanie ogólne moczu, wskaźniki stanu zapalnego we krwi) mają znaczenie pomocnicze.

Pomocne przy rozpoznawaniu złogów w nerkach jest badanie USG jamy brzusznej, które pozwala uwidocznić odpowiednio duże kamienie w ich obrębie i początkowych odcinków moczowodów. Jeżeli złogi są dobrze uwapnione, mogą być widoczne w badaniu rentgenowskim jamy brzusznej.

Kamica nerkowa przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Czasami jedynym objawem kamieni nerkowych jest obecność krwi w moczu. Najbardziej charakterystyczny symptom stanowi kolka nerkowa, która pojawia się, gdy złóg przemieszcza się do moczowodu i drażni jego ściany. Typową sytuacją jest atak nagłego, silnego bólu w lędźwiach lub ich okolicy (po jednej stronie), który nazywamy kolką nerkową.

Ból lędźwi i parcie na mocz – kolka?

Wśród objawów kolki nerkowej należy wymienić ból zlokalizowany zwykle w okolicy lędźwiowej (w przypadku kamicy cewki moczowej mamy do czynienia z bólem w podbrzuszu – nad spojeniem łonowym).

Pojawia się promieniujący ból – promieniuje on w dół (w kierunku pachwin) do okolicy zewnętrznych narządów płciowych i wewnętrznej powierzchni ud lub (rzadziej) w górę, pod łopatkę.

W przypadku kolki mamy także do czynienia z silnie dodatnim objawem Goldflama, czyli bólem przy wstrząsaniu/badaniu okolicy lędźwiowej. Dochodzi także do wzmożonego napięcia mięśni przykręgosłupowych po stronie występowania bólu.

Dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć: nudności lub wymioty, uczucie ciągłego parcia na mocz, krwiomocz, odruchowy spadek ciśnienia tętniczego. Przy współistnieniu zakażenia układu moczowego (ZUM) występuje gorączka z dreszczami. Zdarza się, że po jednorazowym napadzie kolki nerkowej złóg zostaje wydalony i objawy nie nawracają. Dzieje się tak, kiedy kamień w nerce jest mały.

Atak kolki nerkowej – leki czy rozbijanie kamieni nerkowych?

Podstawowe znaczenie w leczeniu ataku kolki nerkowej mają nie tyle leki przeciwbólowe, co rozkurczowe, ponieważ większość dolegliwości wynika z odruchowego zaciskania się moczowodu na złogu, co prowadzi do silnego bólu, zwłaszcza przy poruszaniu (stąd u chorych z atakiem kolki nerkowej występuje niepokój ruchowy, a dolegliwości bólowe zmniejszają się w bezruchu).

Do leków najczęściej stosowanych w ataku kolki nerkowej należą:

• leki rozkurczowe – na bazie papaweryny, drotaweryny, hioscyny;
• leki przeciwbólowe – pyralgina, paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne – ibuprofen, ketoprofen;
• leki opioidowe – stosowane w uśmierzaniu bardzo silnego bólu, który nie reaguje na standardowe leczenie – najczęściej tramadol, petydyna, morfina.

W każdym ataku kolki nerkowej bardzo istotne jest odpowiednie nawadnianie organizmu, które – poprzez zwiększenie ciśnienia w drogach moczowych – ułatwia ewakuację złogu.

W przypadku nawracającej kolki nerkowej konieczne jest przeprowadzenie konsultacji urologicznej i ewentualnej kwalifikacji do leczenia zabiegowego – rozbijania (litotrypsja) czy kruszenia kamieni nerkowych lub usuwaniu ich metodą endoskopową.

Kolka nerkowa – leczenie domowe

Zanim zasięgniemy pomocy lekarskiej, można spróbować poradzić sobie samemu w domu. Część leków stosowanych w ataku kolki nerkowej jest dostępnych bez recepty (drotaweryna, paracetamol, ibuprofen, pyralgina). Należy pamiętać o piciu dużej ilości płynów. Ulgę przynosi także gorąca kąpiel lub termofor przyłożony w okolicę bólu.

Podobne sposoby można zastosować w przypadku kolki nerkowej w ciąży, która może wystąpić bez obecności złogów. Jest to spowodowane niekiedy uciskiem macicy na moczowód lub miedniczkę nerkową, co podnosi ciśnienie w drogach moczowych i może dawać charakterystyczne dolegliwości.

W przypadku utrzymujących się dolegliwości, pomimo stosowanego leczenia, a zwłaszcza przy współwystępowaniu wymiotów, gorączki z dreszczami czy zatrzymania moczu, konieczna jest konsultacja lekarska. Jest to szczególnie istotne w przypadku kamicy nerkowej w ciąży, ponieważ powikłania nieleczonego schorzenia mogą być w tym przypadku groźne.