Wolne rodniki – czym są rodniki i jak wpływają na zdrowie?

Wolne rodniki – czym są?

Wolne rodniki to atomy, które zawierają niesparowane elektrony. Atomy tlenu na ostatniej orbicie posiadają parzystą ilość elektronów. Gdy tracą jeden z nich, dążą do przyłączenia brakującego elektronu, utleniając każdy atom, z którym mają kontakt.

Atomy, które tracą elektron same stają się wolnymi rodnikami i utleniają kolejne atomy. Wykazują one niekorzystny wpływ na białka, DNA czy lipidy występujące organizmie, przez co przyczyniają się do powstawania wielu chorób. Obiektami ataków wolnych rodników w organizmie są ponadto: białka, kwasy tłuszczowe i polisacharydy.

Wolne rodniki wykazują również korzystny wpływ na zdrowie, utleniając związki toksyczne oraz pomagając w zwalczaniu mikroorganizmów chorobotwórczych.

Jak powstają wolne rodniki?

Na powstawanie wolnych rodników wpływ mają czynniki, takie jak: oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, palenie papierosów i wdychanie dymu tytoniowego, który zawiera dużą ilość wolnych rodników czy nadużywanie alkoholu.

Powstawaniu wolnych rodników sprzyja także intensywny wysiłek fizyczny, który powoduje przyspieszenie przemiany materii, czego ubocznym efektem jest większe powstawanie wolnych rodników, długotrwały oraz silny stres czy infekcje bakteryjne i wirusowe.

Wolne rodniki powstają także na skutek promieniowania rentgenowskiego, ultrafioletowego czy zażywania dużej ilości leków. Wolne rodniki powstają także w pożywieniu (wolne rodniki w pożywieniu), np. w produktach grillowanych, smażonych, wędzonych, w wyrobach cukierniczych, produktach roślinnych.

Rodniki a nowotwory – jakie inne choroby wywołują wolne rodniki?

Wolne rodniki przyczyniają się do powstawania nowotworów. Rodniki powodują powstawanie mutacji DNA. Komórki, które uległy mutacji mnożą się w niekontrolowany sposób w wyniku, czego powstają nowotwory.

Kolejnym szkodliwym działaniem rodników jest wpływ na powstawanie miażdżycy. Rodniki utleniają lipidy, które, odkładając się w ścianach naczyń krwionośnych, tworzą blaszki miażdżycowe. Przyczynia się to do zwiększenia ryzyka zawału serca oraz udaru niedokrwiennego mózgu.

Rodniki przyczyniają się do szybszego starzenia się organizmu. Działają one na lipidy naskórka, co wpływa na zmniejszenie się elastyczności skóry i szybsze powstawanie zmarszczek.

Rodniki ponadto przyczyniają się także do schorzeń takich jak: zespoły otępienne, choroba Parkinsona, nadciśnienie tętnicze, choroby płuc (obejmujące poza rakiem płuc także POCHP oraz astmę), schorzenia oczu (zaćma oraz zwyrodnienie plamki żółtej), cukrzyca, zapalenie trzustki, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zwyrodnienie stawów, nieswoiste zapalenia jelit, uszkodzenie nasienia (co zwiększa ryzyko bezpłodności), łuszczyca.

Wolne rodniki a odporność

Wolne rodniki posiadają również korzystne właściwości dla naszego zdrowia. Wykorzystywane są przez układ odpornościowy do niszczenia drobnoustrojów oraz utleniają toksyczne związki.

Makrofagi będące komórkami układu immunologicznego dzięki wolnym rodnikom niszczą mikroorganizmy. Komórki naszego organizmu z kolei posiadają mechanizmy obronne, dzięki glutationowi, który chroni je przed rodnikami. Z wiekiem jednak ilość glutationu ulega zmniejszeniu, przez co organizm jest coraz bardziej narażony na negatywne działanie wolnych rodników.

Antyoksydanty (przeciwutleniacze) – antyoksydanty w diecie

Przeciwutleniacze, czyli antyoksydanty, są grupą związków, które hamują utlenianie przez wolne rodniki. Głównym źródłem antyoksydantów jest odpowiednia dieta zawierająca warzywa z dużą zawartością witamin C oraz E.

Witamina C, czyli kwas askorbinowy jest głównym antyoksydantem, który musi być dostarczany codziennie do naszego organizmu w ilości 45–90mg. Produktami bogatymi w tą witaminę są: papryka, pomarańcze, papaja, brukselka, jarmuż, cytryna, czarna porzeczka, truskawki, grejpfruty, mandarynki, pomidory.

Drugą ważną witaminą spełniającą rolę antyutleniacza jest witamina E. Witamina ta występuję w: jajach, olejach roślinnych, mleku, margarynie, marchewkach, migdałach, orzechach, pszenicy oraz zielonych warzywach. Właściwości antyoksydacyjne mają ponadto: kakao, czerwone wina, herbaty.