Złamana noga – objawy, pierwsza pomoc, rehabilitacja i sposoby leczenia

Złamana noga – rodzaje złamań

Złamanie jest definiowane jako całkowite przerwanie ciągłości tkanki kostnej. Dochodzi do niego wówczas, gdy wartość sił oddziałujących na strukturę kości przekracza granicę jej wytrzymałości. Najczęściej następuje to w wyniku urazu mechanicznego lub osłabienia struktury kości w związku z toczącym się w niej procesem chorobowym. Patologicznemu procesowi złamania kostnego często towarzyszą także uszkodzenia okolicznych stawów oraz mięśni, wylewy krwawe i przerwanie okostnej. Może to dotyczyć każdej kości i pojawiać się w różnych jej częściach. W zależności od przebiegu szczeliny złamania wyróżnia się kilka typów złamań, mianowicie:

• złamanie poprzeczne,
• złamanie spiralne,
• złamanie wieloodłamowe,
• złamanie skośne.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Kolejnym istotnym kryterium podziału jest stan powłok skórnych. Jeśli kość nie doprowadziła do uszkodzenia skóry nad złamaniem i ciągłość tkanek jest zachowana, to wówczas mamy do czynienia ze złamaniem zamkniętym. Natomiast gdy kość przebiła skórę i z rany wydostają się fragmenty tkanek oraz może występować naruszenie struktury dużych naczyń krwionośnych, to jest to złamanie otwarte. Jest ono znacznie bardziej niebezpieczne od poprzedniego, gdyż wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zainfekowania tkanek oraz ryzykiem powikłań w postaci zatoru tłuszczowego. Dlatego też wymaga określonego traktowania podczas udzielania pierwszej pomocy. Nieco odmienne będą także sposoby leczenia.

Jakie są objawy i jak się leczy złamanie pięty?

Objawy złamanej nogi

Objawy złamania nogi są dość charakterystyczne i pozwalają z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić uraz. Wśród swoistych objawów wyróżnia się:

• nieprawidłową, patologiczną ruchomość struktur kostnych,
• deformację okolicy złamania mogącą być wynikiem przemieszczenia odłamów kostnych,
• tarcie odłamów kostnych podczas ruchu, określane także jako krepitacje, trzeszczenia,
• zniesienie lub zaburzenie wykonywania określonej czynności.

Do symptomów mniej swoistych zaliczamy:

• ból w miejscu złamania o charakterze samoistnym, którego intensywność wzrasta pod wpływem ruchu,
• miejscowy obrzęk mogący powodować zatarcie obrysu stawów i zniekształcenie kończyny,
• krwiak podokostnowy, który po upływie czasu bywa widoczny na powierzchni skóry.

Współistnienie niemal wszystkich objawów wymaga zawsze potwierdzenia za pomocą narzędzi diagnostycznych stosowanych przez lekarzy.

Co oznacza ból rzepki?

Złamana noga – pierwsza pomoc

W przypadku podejrzenia opisywanego urazu należy podjąć wszelkie działania, które pomogą uniknąć powikłań i stworzą warunki optymalnego gojenia. Przede wszystkim należy rozpoznać z jakim rodzajem złamania mamy do czynienia, gdyż udzielanie pierwszej pomocy nieco różni się w zależności od jego rodzaju.

Kiedy po urazie, poza wspomnianymi wcześniej objawami dostrzeżemy przerwanie ciągłości powłok skórnych i wystające fragmenty kości, często widoczne krwawienie – to mamy do czynienia ze złamaniem otwartym. Wówczas w pierwszej kolejności należy umieścić na miejscu urazu jałowe gaziki, aby nie dopuścić do infekcji – pod żadnym pozorem nie wolno doprowadzać do przemieszczenia fragmentów kostnych, czy też wciskać ich w głąb. Następnie należy unieruchomić kończynę używając szyny lub innego sztywnego materiału, mocując go wokół z pomocą elastycznej opaski lub bandaża. Kierujemy się tutaj tzw. zasadą Potta, zgodnie z którą w przypadku złamania w danym miejscu unieruchamiamy dwa sąsiednie stawy, aby ograniczyć ruch mogący powodować przemieszczanie kości i późniejsze komplikacje.

Pomoc przy złamaniu zamkniętym ogranicza się do unieruchomienia zgodnie ze wspomnianą zasadą Potta. W obydwu przypadkach konieczna jest dalsza pomoc lekarska, w tym celu należy wezwać pogotowie ratunkowe lub udać się do placówki służby zdrowia.

Diagnostyka złamań – jakie badania przy złamanej nodze?

Diagnostyka złamań to przede wszystkim badanie obrazowe z wykorzystaniem RTG. Jest to określane jako złoty standard diagnostyczny podejrzenia fraktury (złamania) w wielu różnych miejscach. Badanie to jest czułe, z wysokim poziomem swoistości. Na podstawie RTG lekarz jest w stanie rozpoznać złamania:

• odcinka lędźwiowego,
• odcinka szyjnego,
• kości stopy: kości stępu, śródstopia lub palców,
• kości rzepki,
• kości piszczelowej,
• kości strzałkowej,
• kości uda,
• kości biodra,
• widełek goleni.

W przypadku poważnych, wieloodłamowych złamań może być potrzebne dokładniejsze badanie. Rekonstrukcję obrazów w takim przypadku wykonuje się wykorzystując tomografię komputerową. Pozwala ona zobrazować częściowo tkanki miękkie i niemal ze 100 proc. prawdopodobieństwem stwierdzić uszkodzenia kości. Rezonans magnetyczny jest wskazany wówczas, gdy następstwem doznanego urazu są poważne ubytki neurologiczne w postaci zaburzeń czucia, niedowładów czy porażeń. Nie może być jednak standardem w diagnostyce złamań. Diagnostyka ma fundamentalne znaczenie w wyznaczeniu postępowania leczniczego, a tym samym jego skuteczności.

Czytaj również: Paluch biegacza – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie palucha darniowego

Złamana noga – gips i inne formy leczenia

Leczenie złamań kości kończyny dolnej po właściwej diagnostyce sprowadza się do założenia opatrunku gipsowego na okres kilku tygodni – zazwyczaj 4–6. W tym okresie unieruchomienie złamanej kończyny stwarza sprzyjające warunki do tworzenia zrostu kości i odbudowy jej struktury. Złamana noga stanowi poważne ograniczenie lokomocji, dlatego też dla ułatwienia poruszania się w gipsie wykorzystuje się najczęściej kule łokciowe, aby odciążać kończynę.

Skomplikowane złamania kości kończyny dolnej wymagają nastawienia tak, aby właściwie ułożyć elementy kostne i umożliwić proces zrastania w odpowiedniej konfiguracji. Wykorzystuje się wówczas wyciąg ortopedyczny o działaniu bezpośrednim, czyli za kość, w której zakotwiczone są metalowe elementy pełniące funkcję niejako zaczepów. Są to klamry, tzw. gwoździe Steinmanna, czy druty Kirschnera używane np. do stabilizacji odłamów kostnych złamań kości nogi i stępu. Mogą też stanowić element bardziej skomplikowanych aparatów typu Lizarowa. Takie zabiegi odbywają się na sali operacyjnej i wiążą się zazwyczaj z dłuższym pobytem w szpitalu.

Poza unieruchomieniem leczenie to także podawanie środków farmakologicznych typu heparyna – w postaci iniekcji lub rzadziej doustnie. Jest to podyktowane zagrożeniem wystąpienia zakrzepu. Złamana noga u dzieci najczęściej nie wymaga aż tak dużego usztywnienia, często wystarczy orteza lub szyna.

Niestety możliwe są również powikłania po złamaniu kości kończyny dolnej. Najczęściej wymieniany jest za ciasno założony gips, który prowadzi do zaburzeń ukrwienia, czucia lub nawet do martwicy tkanek. Może się również zdarzyć, że kości zostaną nieprawidłowo ustawione, co wpłynie na późniejsze możliwości ruchowe. W przypadku wyciągów bezpośrednich może dochodzić do infekcji, przesuwania drutów, pęknięć oraz skrzywień.

Złamana noga – rehabilitacja

Odzyskanie sprawności po złamaniu kości w nodze może stanowić prawdziwe wyzwanie, w szczególności, jeśli dotyczy kolana. Jest to bowiem staw o skomplikowanej budowie. Warto rozpocząć działania rehabilitacyjne jeszcze mając założony gips. Przy braku przeciwwskazań można systematycznie poddawać się zabiegom z użyciem pola magnetycznego, co przyspieszy zrost kostny.

Ważna jest nauka właściwego doboru sprzętu ortopedycznego w postaci kul, ustawienia ich odpowiedniej wysokości i chodu z delikatnym obciążaniem kończyny, aby stymulować procesy zrastania tkanki kostnej. Po zdjęciu gipsu terapeuta najczęściej skupia się na odbudowie tkanki mięśniowej, której ubytek jest szczególnie zauważalny w postaci zmniejszenia obwodu łydki po unieruchomieniu piszczeli. Wykorzystywane są techniki zwiększające zakres ruchu w stawach, masaż, rozciąganie, kąpiele wirowe. Bardzo ważny jest trening propriocepcji (czucia głębokiego) oraz stabilizacji, co ma szczególne znaczenie w przypadku złamań w kostce. Mogące pojawiać się obrzęki po dłuższym wysiłku skłaniają do zastosowania kinesiology tapingu. Także krioterapia usprawni miejscowy metabolizm, zadziała kojąco i przeciwbólowo.